NG gemeente Barrydale

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Barrydale se NG kerksaal, gebou tydens ds. Gys Muller se sewe jaar lange dienstyd in die gemeente van 1951 tot 1958.
Barrydale se NG kerkgebou, waarvan die hoeksteen in 1908 gelê is.
Ds. Pieter Johannes Pienaar is in Maart 1888 as Barrydale se eerste leraar bevestig. Hy bly tot in 1891 toe hy na die NG gemeente Somerset-Wes vertrek waar hy sy emeritaat in 1936 aanvaar.
Ds. Johannes Francois Botha, 'n boorling van Cradock, waar hy ook gaan aftree het en oorlede is, se eerste gemeente was Barrydale, van 1891 tot 1893. Hy was die gemeente se tweede leraar.
Ds. Gideon Petrus van der Merwe se eerste en enigste gemeente was Barrydale. Hy was van 1893 tot 1905 die gemeente se tweede leraar toe hy sekretaris van die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap word. Hy is op 4 April 1914 in die amp oorlede nadat hy in 1911 reeds ses maande siekteverlof moes neem toe hy bloedvergiftiging in sy een voet opgedoen het.[1]
Ds. Matthys Michielse du Toit se eerste gemeente, van 1905 tot 1912, was Barrydale.
Ds. Willie Marais, die gemeente se leraar van 1912 tot 1929.
Ds. Gustav Kikillus was van 1929 tot 1950 21 jaar lank leraar van Barrydale.
Ds. G. du T. Muller was van 1950 tot 1958 Barrydale se sewende leraar.
Die kerk se hoeksteen, gelê deur ds. J.W. Louw op 28 Maart 1908.
Ds. P.L. Ciliers was Barrydale se leraar van 1958 tot 1961.
Ds. J.E. Terblanche was die gemeente se leraar van 1964 tot 1969, toe hy 'n beroep na Reddersburg aanneem.
Ds. D.W. Olivier, die gemeente se leraar van 1970 tot 1976.

Die NG gemeente Barrydale is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk met as middelpunt die dorpie Barrydale in die skilderagtige omgewing van die Langeberg aan die R62, 62,5 km suidoos van Montagu, 76 km suidwes van Ladismith en min of meer ewe ver (45 km) deur die Tradouwpas van Swellendam en Heidelberg. In 2014 het die gemeente 49 doop- en 211 belydende lidmate gehad. In daardie jaar was die leraar ds. W.J. van Zyl.

Agtergrond[wysig | wysig bron]

Die handelaarsfamilie Barry van Swellendam, wat so 'n belangrike rol in die ontwikkeling van die Overberg, Klein-Karoo en omstreke gespeel het, het die dorpie vroeg in die dekade ná 1880 as 'n handelspos en kerksentrum laat aanlê en dit genoem na hul stamvader in Suid-Afrika, Joseph Barry, die handelaar, boer, skeepseienaar en parlementslid. Dié gebied is vroeër deur die leraar van die NG gemeente Swellendam, gestig in 1798, en NG gemeente Montagu, gestig in 1854, bedien, maar op 8 September 1880 is oorgegaan tot die stigting van die NG gemeente Barrydale. (Die stigtingsjaar word egter tradisioneel aangedui as 1881.) Die eerste konsulent was ds. Servaas Hofmeyr van Montagu, maar vanweë 'n nuwe indeling van ringe kort daarna, word ds. George Murray van Swellendam in 1881 as konsulent aangestel. Hy is in 1885 opgevolg deur ds. A.B. Daneel van Heidelberg.

Vroeë jare[wysig | wysig bron]

Ds. P.J. Pienaar[wysig | wysig bron]

Nadat die gemeente enkele jare deur 'n godsdiensonderwyser, D.Z. de Villiers, bedien is, is die eerste leraar, prop. Pieter Johannes Pienaar, eers in Maart 1888 (1887 volgens Ons gemeentelike feesalbum) bevestig. Hoewel hy net drie of vier jaar in die gemeente staan en toe na die NG gemeente Somerset-Wes vertrek waar hy werksaam was tot en met sy aftrede in 1936[2] (dis onbekend wanneer hy oorlede is, maar hy het nog gelewe met 1952-uitgawe van die NG Jaarboek en moes toe al sowat 90 jaar oud gewees het), "arbei hy met veel vrug en doen baie ter vorming en opbou van die gemeente",[3] tot hy vertrek en in 1891 opgevolg word deur ds. J.F. Botha.

Dié boorling van Cradock het in 1893 na Uniondale vertrek en sy twee jaar in die gemeente Barrydale was selfs korter as sy voorganger se dienstyd. Daarna dien hy agtereenvolgens Richmond (van 1899), Potchefstroom (van 1905 nadat hy van 1903 sowat twee jaar uit die bediening was en vir die Bybelgenootskap gewerk het), Jeppestown (van 1908), Tarkastad (van 1912), Wellington (van 1918) en uiteindelik Molteno (van 1925 tot hy sy emeritaat aanvaar in 1935). Hy is op 9 Augustus 1945 op sy tuisdorp oorlede. Die ou kerk, wat later as sendingkerk gedien het, is waarskynlik in ds. Botha se tyd gebou.

Ds. G.P. van der Merwe[wysig | wysig bron]

Van 1893 tot 1905 arbei in Barrydale die geliefde[4] ds. G.P. van der Merwe. Gedurende die Tweede Vryheidsoorlog (1899–1902) het hy vele liefdesdienste aan die gemeente bewys. Hy verlaat die gemeente ná 12 jaar van getroue arbeid, waartydens 'n netjiese en gerieflike pastorie opgerig is, om die Kerk in 'n ruimer arbeidsveld te dien as Sekretaris van die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap. Hy sterf in die amp in 1914.

In die 20ste eeu[wysig | wysig bron]

Ds. M.M. du Toit[wysig | wysig bron]

In 1905 verwelkom die gemeente Barrydale prop. Matthys Michielse du Toit as sy nuwe leraar. Hy het hom baie in belang van die sending beywer en het by die gemeente "veel liefde opgewek vir die saak van die grote Koning".[5] Ds. Du Toit is 'n boorling van die omgewing, want hy is as oudste seun op 3 Desember 1874 op Montagu gebore. Na matriek het hy 'n tyd lank in sy pa se algemenehandelaarsaak gewerk voordat hy na Stellenbosch is waar hy in Desember 1904 tot die bediening toegelaat is. Hy was leraar hier en daarna op Reddersburg (1912–20), Excelsior (1920–21), Moria in Suidwes-Afrika (1921–22), Hopetown (1922–25) en uiteindelik Joubertina (1925–41). Op 13 Maart 1906 is hy met Anna Johanna le Roux (geb. 4 September 1879) getroud. Sy het op Sondagaand 17 Desember 1939 ná 'n lang siekbed van agt maande gesterf en is op Dinsdag 19 Desember 1939 te midde van groot belangstelling bokant die kerk op Joubertina begrawe. Ná sowat 16 maande as enkelouer het ds. Du Toit met die weduwee E.M. de Wet van Queenstown getrou.[6]

Nuwe kerkgebou[wysig | wysig bron]

Die nuwe kerkgebou, "so smaakvol en gerieflik ingerig",[7] is tydens sy verblyf in die gemeente opgerig. Die kerkraad het die besluit om 'n kerkgebou op te rig en so die oue van 1877[8] te vervang, al in 1905 geneem en ook besluit die koste mag nie £5 000 oorskry nie. Van die 19 tenders wat ontvang is, was dié van die meesterbouers Moon & Ledbury die beste teen £4 518. Die gemeente het £300 daardeur bespaar dat geen argitek aangestel is nie. Uiteindelik het die boukoste £5 131 beloop. Die NG gemeente Montagu het £350 vir die boufonds geskenk en die NG gemeente Ladismith £176. Die gebou is binne drie jaar voltooi.[9] Die hoeksteen is gelê deur ds. J.W. Louw van Ladismith op 28 Maart 1908. Die Engelse orrel, 'n Norman & Beard van 1908, is een van net drie in die land. Dit is reeds in 1997 vir R500 000 verseker.

Ds. W.F.P. Marais[wysig | wysig bron]

Ds. Du Toit vertrek in 1912 na Reddersburg, waar hy bly tot 1920. Sy opvolger op Barrydale was ds. Willem Francois Petrus Marais, wie se eerste gemeente Dutoitspan van 1896 was tot sy koms na Barrydale in 1912, waar hy getroue en toegewyde diens lewer en "baie diep spore laat".[10] Hy bly hier tot hy in 1928 'n beroep aanneem na die NG gemeente Albanie, toe nog gesetel op die dorpie Riebeek-Oos, maar later jare in Grahamstad. Ds. Willie Marais is op 25 April 1935 oorlede.[11]

Dr. Gustav Kikillus[wysig | wysig bron]

Barrydale verwelkom sy sesde leraar binne sowat 40 jaar met die bevestiging van dr. Gustav Kikillus in 1929. Dié boorling van Herbertsdale naby Mosselbaai se vader het omstreeks 1881 uit Oos-Duitsland na Suid-Afrika gekom as sendeling van die Berlynse Sendinggenootskap. Hy ontvang sy onderwys aan die Hoër Jongenskool op Mosselbaai en gaan in 1905 na Stellenbosch waar hy sy B.A.-graad aan die ou Victoria-kollege behaal. In 1908 gaan hy na die Normaal School, Kaapstad vir sy onderwysdiploma. Hierna was hy 11 jaar lank adjunkhoof op Tulbagh tot hy in 1919 na Stellenbosch terugkeer, aan die Kweekskool studeer en sy B.D. en kandidaatseksamen afgelê het. In 1922 vertrek hy na Nederland waar hy in 1924 sy teologiese doktorsgraad verwerf met die proefskrif "Die invloed van die Christendom op die ou Romeinse wetgewing ten opsigte van die sorg van die kind." Met sy terugkeer in Suid-Afrika het hy afgelos as hoof van die hoërskool op Klipdam en ook dienste daar waargeneem tydens die bediening van ds. D. Hugo op Barkly-Wes. In 1925 het hy 'n beroep aangeneem na die NG gemeente Nieuwoudtville en in 1929 na Barrydale.

Tydens ds. Kikillus se bediening is die reeds sierlike kerkgebou, die trots van die dorp en gemeenskap,[12] nog verder verfraai deur die aanbring van die ringmuur om die kerk en veral die aanlê van die pragtige kerktuin, waarin veral die susters van die gemeente 'n groot aandeel gehad het. Mev. Kikillus het met haar aanleg en liefde vir en opleiding in mediese werk, in dié tyd 'n besonderse rol vervul. Ds. Kikillus was van die eerste ses leraars die een met die langste diens en verlaat die gemeente in 1950 vir die NG gemeente Bethanie in die destydse Suidwes-Afrika.

Ds. Gys Muller[wysig | wysig bron]

In 1951 is ds. Gysbert Du Toit Muller op Barrydale as die gemeente se sewende leraar bevestig, in wat reeds sy tweede gemeente was, nadat hy van 1948 af in die NG gemeente Caledon gestaan het. Hy verlaat Barrydale in 1958 vir Kaapstad se suidelike voorstede, waar hy tot 1965 leraar van die NG gemeente Rondebosch was. Ds. Muller is op 29 Mei 1924 op Bonnievale gebore en ontvang sy skoolopleiding op Calvinia. Hy studeer aan die Kweekskool op Stellenbosch en word einde 1947 gelegitimeer, waarna sy bediening as hulpleraar in die NG gemeente Worcester begin. Op 10 September 1948 is hy as leraar van die NG gemeente Caledon georden en bevestig. Ná Barrydale en Rondebosch was hy ook nog tot 1985 in die NG gemeente Franschhoek, waar hy op Sondag 3 Februarie 1985 sy afskeidsboodskap lewer. Hy is beskryf as 'n "besielende prediker, toegewyde pastor en bekwame gemeenskapsleier".[13]

Kerkrestourasie[wysig | wysig bron]

Barrydale se toe byna 90 jaar oue NG kerkgebou is in 1997 die derde keer buite en die tweede keer binne opgeknap. Die kerkraad het in 1996 op die grootskeepse opknapping besluit, aangesien dit in 1962 laas binne en buite, en in 1978, net voor die eeufeesviering, opnuut buite opgeknap en geverf is. 'n Vrystaatse bouaannemer, Koos du Plooy, van Deltex, het die taak met 'n span van agt werkers aangepak. Die buitekant van die kerksaal is ook opgeknap en die hele projek is binne twee maande afgehandel. Dit het sowat R110 000 gekos. 'n Boer van Barrydale, Johan Marais, het altesaam R22 000 onder die plaaslike gemeenskap ingesamel en die res het uit die kerkraad se reserwefonds gekom.[14] Die kerkgebou se ingevoerde plafon van patroongedrukte staalpanele is in 1996 die eerste keer sedert die bou van die kerk geverf. Die hoogte van die kerkdak en -toring het die verfwerk bemoeilik, want die oprigting van die hoë steiers was tydrowend. Enkele dakteëls wat verweer was, is vervang. Ook die weerhaan wat met die jare ál skewer gestaan het, is herstel. Die staalpen waarop die haan staan, was voorheen in 'n houtbasis wat verweer het. Met die herstelwerk het die haan 'n staalvoetstuk gekry.

Enkele leraars[wysig | wysig bron]

  • Pieter Johannes Pienaar, Maart 1888 tot 1891
  • Johannes Francois Botha, 1891 tot 1893
  • Gideon Petrus van der Merwe, 1893 tot 1905
  • Matthys Michielse du Toit, 1905 tot 1912
  • Willem Francois Petrus Marais, 1912 tot 1929
  • Dr. Gustave Theodore Tobias Kikillus, 1929 tot 1950
  • Gysbert Du Toit Muller, 1951 tot 1958
  • Pieter Lafras Cilliers, 1958 tot einde 1961
  • Jacobus Ernst Terblanche, 9 Augustus 1964 tot Desember 1969
  • Daniël Wilhelm Olivier, April 1970 tot 1976
  • Hermanus (Maans) van Lill, 15 April 1977 tot Maart 1984
  • Johannes Frederick Maasdorp, 1984 tot minstens 1990
  • W.J. van Zyl, 10 Februarie 2013[15] -

Bronne[wysig | wysig bron]

  • (af) Alheit, W.A. 1948. Gedenkboek van die Nederduitse Gereformeerde Gemeente Swellendam. Een-en- 'n-Halwe Eeu van Genade 1798–1948. Swellendam: Die Kerkraad.
  • (af) Breedt, ds. J.M.N. Breedt. 1947. Gedenkboek by die Jubileumfees van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, Nieuwoudtville 1897–1947. Nieuwoudtville: Nederduitse Gereformeerde Kerkraad.
  • (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
  • (en) Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
  • (af) Small, Mario (samesteller). 2014. Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke 2014. Wellington: Tydskriftemaatskappy van die NG Kerk MSW – 'n divisie van Bybel-Media.
  • (af) Van der Walt, dr. Ernst J. 1991. Nederduitse Gereformeerde Kerk Rondebosch 1891–1991. Kaapstad: Feeskomitee van die N.G. Kerk, Rondebosch.
  • (af) Van Lill, ds. Gert. 1995. Ned. Geref. Kerk Franschhoek 1845–1995. Franschhoek: Kerkraad.
  • (af) Barrydale se kerk skitter, Die Burger, 14 Junie 1997.
  • (af) Van Niekerk, A.A.J. 1980. Barrydale 1880–1980. Die geskiedenis van 'n kerk en 'n gemeenskap. Barrydale, Kaap: Die Feeskomitee.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (af) Smit, ds. A.P. 1970. God het laat groei. Geskiedenis van die Bybelgenootskapsbeweging in Suider-Afrika 1820–1970. Kaapstad: Die Bybelgenootskap van Suid-Afrika.
  2. (af) Oberholster, dr. J.A.S. 1948. Jaarboek van die Gefedereerde Nederduitse Gereformeerde Kerke 1949. Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.
  3. (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
  4. (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
  5. (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
  6. (af) Geskiedenis van die NG kerk Joubertina[dooie skakel].
  7. (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
  8. "Whalecoastfm.co.za". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2012. Besoek op 9 Mei 2013.
  9. (af) Barrydale se kerk skitter, Die Burger, 14 Junie 1997
  10. (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
  11. (af) Oberholster, dr. J.A.S. 1948. Jaarboek van die Gefedereerde Nederduitse Gereformeerde Kerke 1949. Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.
  12. Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
  13. Van Lill, ds. Gert. 1995. Ned. Geref. Kerk Franschhoek 1845–1995. Franschhoek: Kerkraad.
  14. (af) Barrydale se kerk skitter, Die Burger, 14 Junie 1997
  15. "Amptelike nuus uit die NG Kerk-familie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2013. Besoek op 9 Mei 2013.

Sien ook[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]