NG gemeente Fort Beaufort
Die NG gemeente Fort Beaufort is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Sinode van Oos-Kaapland. Dit is in 1949 gestig in 'n twee dekade lange tydperk ná die einde van die Groot Depressie in 1933 wat gekenmerk is deur 'n merkwaardige toename in die getal gemeentes in die NG Kerk. In 2016 het die gemeente 200 belydende en 30 dooplidmate gehad.
Destyds was daar net vier Sinodes, naamlik Kaap, Natal, Oranje-Vrystaat en Transvaal. Suidwes-Afrika was deel van die Kaapse Kerk en Rhodesië, Kenia en Tanzanië van die Vrystaatse Kerk. In die Kaapse Kerk is tussen 1933 en 1942 altesaam 97 gemeentes afgestig. In Natal, altyd die kleinste van die Sinodes wat teen 1932 slegs 10 gemeentes gehad het, kom in dié tydperk 'n verdere 16 gemeentes tot stand, maar van 1925 tot 1933 is nie 'n enkele gemeente afgestig nie.
In die Vrystaat (Midde-Afrika ingereken) was daar teen 1932 79 gemeentes met, soos elders, geen afstigtings in 1931 of 1932 nie weens die Groot Depressie, maar in die volgende 20 jaar ontstaan 30 gemeentes. In die Transvaalse Kerk, wat die merkwaardigste groei aangeteken het danksy die grootskaalse volksverhuising uit die ander drie provinsies, was daar teen 1932 slegs 96 gemeentes met ook geen afstigtings tydens 1931 en 1932 nie. Soos in Natal het die gemeentes hier ook tydens die volgende twee dekades meer as verdubbel danksy 111 afstigtings vir 'n totaal van 207, vergeleke met 285 in die Kaapse Kerk. Die 375 gemeentes van 1932 het dus aan die begin van 1952 op 627 te staan gekom.
Agtergrond[wysig | wysig bron]
Hoewel Fort Beaufort een van die oudste dorpe aan die destydse Oosgrens is, is die NG gemeente met dié naam een van die jongste plattelandse gemeentes in die Sinode van Oos-Kaapland. Soos die geskiedenis van die dorp van woeling en oorlog spreek, vertel die voorgeskiedenis van die gemeente 'n verhaal van worsteling waarin nederlaag en oorwinning mekaar afgewissel het.
In 1822 is hier 'n blokhuis opgerig as vesting vir 'n klompie Engelse troepe wat 'n wakende oog oor die vyandige Xhosas in die vrugbare valleie van die Katrivier moes hou. Voor 1840 het Fort Beaufort reeds 'n dorpie geword en baie jare lank was dit een van die vernaamste militêre middelpunte in die bloedige Grensoorloë. Mettertyd het 'n paar Britse setlaars van 1820 na hierdie omgewing begin trek en toe die beroemde Piet Retief in 1837 die distrik verlaat, is hy deur 'n hele aantal Hollandse boere na die Noorde gevolg. Fort Beaufort het Engels geword en dit baie jare lank gebly.
Toe die gemeentes Victoria-Peddie (later Alice en Peddie) en Greykerk (al drie bestaan nie meer nie) in die sestigerjare van die 19de eeu gestig is, is daar nie baie aandag aan Fort Beaufort gegee nie. Weliswaar het ds. G.W. Stegmann van die gemeente Glen Lynden, wat destyds ook Adelaide ingesluit het waar hy dan ook gewoon het, tydens 'n besoek hier in 1859 'n diens vir die Hollandse boere in die Wesleyaanse kerk gehou, maar eers teen die einde van die eeu is daar van betreklik gereelde bearbeiding sprake toe die wakkere ds. Abraham Faure van Stockenström en Greykerk hom die lot van die handjie vol lidmate op Fort Beaufort begin aantrek het.
Later het daar 'n vinnige toename van Afrikaanssprekendes gekom, veral danksy die uitbreiding van die inrigting vir sielsiekes wat toe volgens sy pasiëntetal die grootste van sy soort in die Unie was.
Afstigting[wysig | wysig bron]
Toe die NG gemeente Peddie in 1923 van Alice afstig, is die las van Fort Beaufort van Greykerk se skouers geneem om deel van die gemeente Alice te word. Met die ontwikkeling in dié deel van die gemeente is daar later tot 'n vyftig-vyftig-grondslag van samewerking tussen Alice en Fort Beaufort besluit en op 31 Augustus 1949 is 'n lank gekoesterde ideaal verwesenlik toe Fort Beaufort tot 'n afsonderlike gemeente afgestig is. Sowat drie maande later is ds. Henry Charles Hopkins, wat reeds sedert September 1946 as leraar van Alice op Fort Beaufort gewoon het, as eerste leraar van die nuutgestigte gemeente bevestig.
Geboue[wysig | wysig bron]
In 1925 is 'n ou Armeskoolgeboutjie aangekoop en as kerkie ingerig, wat omstreeks 1950 tot 'n sierlike en doelmatige kerk herbou en op 27 April 1951 aan die diens van die Here gewy is. Met afstigting het die gemeente skaars 400 lidmate getel van wie slegs enkeles as welgesteld aangemerk kon word, maar danksy volhardende samewerking en feitlik sonder enige geldelike hulp van buite het hulle dit so ver gebring om selfstandig te wees en ook 'n netjiese pastorie aan te koop.
Inlywings[wysig | wysig bron]
Soos die geval met amper al die ander gemeentes in die Oos-Kaapse grensgebied wat deels of heeltemal binne die latere tuislande van Ciskei en Transkei geval het, het twee van Fort Beaufort se buurgemeentes 'n stadige dood gesterf. Greykerk, onder wie Fort Beaufort geval het voor dit 1923 aan Alice oorgedra is, is op 11 Desember 1983 by Fort Beaufort ingelyf. Alice het daarna ook gevolg sodat by Fort Beaufort alleen meer as een gemeente ingelyf is. Die NG gemeentes Pondoland (ingelyf by NG gemeente Kokstad op 24 September 1968), Du Plessis (ingelyf by Indwe), Butterworth (ingelyf by Komga), Komga (ingelyf by Stutterheim) en Peddie (ingelyf by King William's Town) het ook ophou bestaan.
Enkele leraars[wysig | wysig bron]
- George Frederick de Kock, 1985 - 2005
- Johan Wolmarans, ~2001 - 2015 († 17 Mei 2015, Fort Beaufort)
- Willem Wiid, Mei 2017 – hede
Sien ook[wysig | wysig bron]
Bronne[wysig | wysig bron]
- Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
- Van Rene, Adri-Louise (hoof: Tydskriftemaatskappy). 2012. Jaarboek van die NG Kerke 2012. Wellington: Tydskriftemaatskappy.