Nguni (bees)
Die Nguni-beesras is uniek aan Suider-Afrika. Die ras is 'n baster van verskillende Indiese en later Europese beesrasse. Die Nguni-beesras het sy ontstaan te danke aan die oorspronklike inwoners van Suider-Afrika tydens hul migrasie uit die noorde van die kontinent. Die beesras is van mediumgrootte en is aangepas vir hoëveldse weiding.
Eienskappe[wysig | wysig bron]
Ngunibeeste is bekend vir hul vrugbaarheid en weerstand teen siektes.[1] Hierdie eienskappe van die beesras maak dit een van die gunstelingrasse in Suider-Afrika (Suid-Afrika, eSwatini, Namibië, Zimbabwe, Botswana en Angola). Die Nguni word gekenmerk deur hul veelkleurige vel met verskillende patrone. Hul neuse het altyd 'n swart punt. Hulle is 'n afstammelinge van die Sanga beeste, wat ontstaan het as basters van Seboebeeste in Oos-Afrika. DNS-ontledings het getoon dat hulle 'n kombinasie van Seboe (Bos indicus) en Bos taurus is, met die Europese en sommige ander rasse van die plaaslike beeste geteel uit Seboes.[2]
Behalwe vir die verskillende kleur velpatrone het die ras ook 'n verskeidenheid van horingvorms. Al die verskillende kombinasies is in die begin van die eeu deur 'n Suid-Afrikaanse beeswagter opgeteken. Hierdie werk het 'n Ngunibeesregister geïnspireer. Dit is 'n versameling van terme wat Nguni koeie en bulle volledig beskryf. Bulle weeg tipies tussen 500 en 600 kg,[3] terwyl koeie tussen 300 en 400 kg weeg.
Oorsprong[wysig | wysig bron]
Die voorgeslagte van die Ngunibeeste is tussen 600 en 1400 n.C. deur die Ngunimense (Zoeloes, Xhosas, Ndebele en Swazi's) na Suider-Afrika gebring tydens hul migrasie. Hierdie beesras het 'n belangrike sosiale en ekonomiese rol in die ontwikkeling van hierdie samelewings gespeel. Die beeste word onder andere gebruik as 'n bruidskat (lobola). Die aantal diere wat deur 'n gemeenskap of individu besit word speel 'n belangrike rol in hulle status. Koning Shaka van die Zoeloes het die kulturele en ekonomiese belangrikheid van die bees verstaan, en beslag gelê op Nguni-beeste onder sy heerskappy. Shaka het Ngunis geteel volgens kleurpatrone. Sy persoonlike lyfwagte is uitgeken aan die suiwer wit Nguni-velle wat hulle gedra het, die sogenaamde inyonikayiphumuli.
Huidkleur[wysig | wysig bron]
Die beeste het baie verskillende kleure en patrone, soos wit, bruin, goudgeel, swart, of gespikkeld.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- van de Pypekamp, Hans: Nguni-beeste - kenmerkende raseienskappe en funksionele doeltreffendheid. Kaapstad: Landbouweekblad, 2013.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "The Nguni Cattle Project". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Maart 2009. Besoek op 15 Augustus 2018.
- ↑ Nguni Cattle at Embryoplus Geargiveer 23 Februarie 2006 op Wayback Machine
- ↑ Nguni Facts at www.nguni.info