Oblietjie
‘n Oblietjie is ‘n klein, dun, ronde wafel opgerol tot ‘n horinkie.
Die bestanddele is meelblom, sout, eiers, bruinsuiker, speserye (veral kaneel), nartjieskil, botter en witwyn (soms brandewyn).[1][2] Oblietjies het naasteby dieselfde bestanddele en smaak as outydse soetkoekies. Omdat dit met ‘n spesiale langsteel-toeklappannetjie met aantreklike patroontjies, bekend as die oblietjieyster, gebak is, het die dun koekie soms ‘n mooi patroon verkry. Nadat die deegballetjie, wat omtrent so groot soos ‘n okkerneut is, in die oblietjiepan – wat moontlik uit Swede ingevoer is – oor die kole gebak is, is dit op ‘n behendige wyse deur die kok in die vorm van ‘n horinkie of trompetjie gedraai. Alhoewel oblietjies van Franse oorsprong is, was dit reeds aan die Kaap bekend voor die koms van die Hugenote. 'n Resep daarvoor het in 1668 in De verstandige kock verskyn.[3] Die 17de eeuse Hollandse onthaalgebruike het hul stempel op die Kaapse kookkuns gelaat. Dus as daar kuiermense was, is die oblietjies met geklitste room en heuning tydens teetyd bedien.[2]
Die naam oblietjie stam uit die Middeleeue. Die woord kom van die Rooms-Katolieke kerk se gebuik van die Latynse woorde “hostia oblata” vir hul Nagmaalsbrood.
Dit wil voorkom asof oblietjies tot aan die begin van die twintigste eeu ‘n bekende en gewilde lekkerny kon wees. In die 1908-weergawe van haar boek Di Suid Afrikaanse kook-, koek- en resepte Boek, gee die skrywer mejuffrou E.J. Dykman, drie resepte vir ‘oblitjiis’. Hoewel die naam oblietjies deesdae minder algemeen bekend is, word soortgelyke horingvormige koekies steeds gemaak. Die gebruik van die oblietjieysterpan het egter in onbruik verval; dit word nou soos beskuitjies in die oond gebak en dan, terwyl dit nog warm en sag is, om die geoliede steel van ‘n houtlepel gedraai om ‘n trompetjie of horinkie te vorm. Soos van ouds word die koekie met styfgeklopte room gevul. Alhoewel die hedendaagse variasie op die oog af baie soortgelyk aan die tradisionele obljietjie is, het die moderne weergawe nie die interessante blaar- of blommotiewe wat in die gietyster van die tradisionele oblietjiepan gegraveer was nie.
Teen die middel van die twintigste eeu het die gebruik skynbaar mettertyd onder Afrikaanssprekendes ontstaan om na die koekies as “brandy snaps” te verwys. Die bekende kosskrywer Peter Veldsman stel voor dat die mooi beskrywende naam 'Gemmerkraakrolletjies’ daaraan gegee kan word.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Schott, Ben (28 Desember 2010). "Daily Lexeme: Oblietjie". The New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 September 2019. Besoek op 26 April 2020.
oblietjie (n.): A very thin sweet biscuit cooked in a special iron and rolled while still warm to form a cylinder. Used in a sentence in 1947 by L.G. Green: "She also served the rolled wafer tea cakes called oblietjies, made with cinnamon and white wine—a Huguenot contribution to Cape cookery."
- ↑ 2,0 2,1 Van Wyk, Magdaleen (14 Augustus 2014). "Traditional South African Cooking". Penguin Random House South Africa.
- ↑ Claassens, H W (2003). "Graanprodukte en nageregte" (PDF). University of Pretoria etd. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 26 April 2020.
Dit is nie seker dat oblietjies, die papierdun kaneelgegeurde wafeltjies wat in 'n langsteel toeklap-pannetjie oor die kole gebak is, deur die Hugenote na die Kaap gebring is nie, want 'n resep daarvoor het al in De verstandige kock van 1668 verskyn. Dit was die enigste wafelresep in dié boekie. Die vroegste behoue getuienis dat dié wafeltjies aan die Kaap berei is, is waarskynlik die inskrywing in 'n boedelinventaris van 17 Januarie 1721: "1 obelie ijzer". Die skryfster van De volmaakte Hollandse keuken-meid (1671) gebruik die benaming Mastrichte wafeltjes, oblie en kaneel-wafeltjes vir dié gebak. Wafelpanne kom in die agtiende-eeuse Kaapse boedelinventarisse voor, maar dit is oblietjies wat deel van die Boerekoskultuur gebly het. Dit is moontlik 'n aanduiding dat dié wafeltjies waarvan die resep in De verstandige kock verskyn het, reeds in die sewentiende eeu, voor ander wafels, aan die Kaap berei is.
Bronne[wysig | wysig bron]
- Claasens, H.W. (2006). Die geskiedenis van Boerekos 1652 - 1806. Pretoria: Pretoria Boekhuis. ISBN 1 86919 106 4.
- Coetzee, Renata (1977). Spys en drank. Kaapstad: Struik Uitgewers. ISBN 0 86977 082 0
- Dykman, E.J. (1908). Di Suid Afrikaanse kook-, koek- en resepte boek. Paarl: Paarl Drukpers.
