Odendaal-plan

Die Odendaal-kommissie van 1962 het alle aspekte betreffende Suidwes-Afrika (hedendaagse Namibië) ondersoek en aanbevelings gedoen om daardie land en sy bevolking verder en snel te ontwikkel.

Agtergrond

Suid-Afrika het Suidwes-Afrika (SWA) as ‘n vyfde provinsie van Suid-Afrika regeer volgens ‘n mandaat van die Volkebond en Suid-Afrika was vasberade om aan die eise van hierdie opdrag te voldoen. ‘n VVO-kommissie onder Victorio Carpio en Martinez de Alva was in SWA op ‘n inspeksiebesoek. Die reaksie van die Suid-Afrikaanse regering hierop was die aanstelling van ‘n ondersoekkommissie.

Opdrag

Die kommissie moes die materiële en geestelike welsyn van alle inheemse volkere noukeurig bestudeer. ‘n Verslag met aanbevelings (insluitende ‘n vyfjaarplan) vir die versnelde ontwikkeling moes daarna so gou as moontlik verskaf word.

Kommissie

Die kommissie het bestaan uit ses hoogopgeleide en baie ervare kundiges. Hulle was F.H. Odendaal, die administrateur van Transvaal as voorsitter, dr. H.J. van Eck, die voorsitter van die Nywerheid-Ontwikkelingskorporasie en kenner van die ekonomie en nywerheid, prof. H.W. Snyman van die Universiteit van Pretoria, ‘n kenner van gesondheidsdienste, prof. J.P. van S. Bruwer van die Universiteit van Stellenbosch, ‘n etnoloog en kenner van die onderwys, dr. J.P. Quin van die Zebediela-landgoed en kenner van die landbou en dr. C.J. Claassen as sekretaris.

Aanbevelings

Die Odendaal-plan vir Bantoestans in Suidwes-Afrika in 1964.

Op 12 Desember 1963 het die kommissie se finale verslag met 494 aanbevelings verskyn. Hulle het dit duidelik gestel dat ‘n sentrale regering vir die hele SWA op die basis van een mens een stem nie selfbeskikkingsreg vir elke etniese groep in die land sal bevorder nie. Die onderskeie volke het te veel verskil wat betref fisiese voorkoms, tradisies, taal, godsdiens, ontwikkelingspeil en politieke, sosiale en ekonomiese stelsels. Daarom het die kommissie aanbeveel dat daar tien selfregerende gebiede gevorm moet word waarin elke volk homself kan regeer. Die voorgestelde tuislande was Kaokoveld (rondom Kaoko-Otavi, Ohopoho en Sesfontein,), Ovamboland, Okavangoland, Oos-Caprivi, Boesmanland (rondom Tsumkwe), Damaraland (met Welwitschia as hoofstad), Hereroland, Tswanaland, Rehoboth en Namaland.

Aanbevelings is gemaak oor watervoorsiening, kommunikasie, uitbreiding van landbou-tegniese dienste, behuising, onderwys, welsyn, gesondheid, hospitale, mynbou, ens. Onder andere is die bou van 1 200km paaie onderneem, verskeie lughawens en aanloopbane aangelê, boorgate gesink, honderde groter en kleiner damme gebou, die veestapel verbeter en veesiektes bestry en opleiding in die landbou gegee. By die Ruacanawaterval in die Kunenerivier moes ‘n dam kom wat 100 000 kilowatt hidroëlektrisiteit opwek wat terselfdertyd die water deur ‘n netwerk van kanale in die noorde van SWA sou versprei. Daar was selfs sprake van ‘n tweede en ‘n derde vyfjaarplan.

Alhoewel die planne vir die stigting van die tuislande weens die hangende saak in die Wêreldhof oor SWA eers agterweë gelaat is, het die Suid-Afrikaanse regering reeds in sy begroting vir 1964 ‘n R20 miljoen bewillig om sekere van die voorstelle uit te voer.

Bibliografie

• Bruwer, J.P. van S.: South West Africa, the disputed land. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, 1966.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 10. Kaapstad: Nasou, 1974. ISBN 0-625-00326-8