Olienhout
| Olienhout | |
|---|---|
| |
| 'n Groot eksemplaar in die Pretoria Nasionale Botaniese Tuin | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| (geen rang): | |
| (geen rang): | |
| (geen rang): | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | |
| Subspesie: | O. europaea
subsp. cuspidata |
| Trinomiale naam | |
| Olea europaea subsp. cuspidata | |
| |
| Benaderde verspreiding in suider-Afrika. Die subspesie is ook teenwoordig in Oos-Afrika, die Midde-Ooste en suid-Asië. | |
| Sinonieme | |
|
Olea europaea subsp. africana | |
Olienhout (Olea europaea subspesie cuspidata) is 'n boom wat wydverspreid in Suid-Afrika voorkom. Dit is 'n middelgroot boom maar word by uitsondering tot 18 m hoog. Die olienhoutboom is 'n subspesie van die bekende olyfboom (Olea europaea), wat tot onlangs as ʼn afsonderlike spesie (Olea africana) beskou is en in baie bronne nog so aangegee word. Daar word vermoed dat die olyf, wat reeds vir millennia verbou word, uit hierdie subspesie gekultiveer kan wees.
Die boom se nasionale nommer is 617.[1]
Etimologie[wysig | wysig bron]
Binnelands staan die boom steeds as oliewen- of oleunhout bekend, wat na die ou Nederlandse olijvenhout (olievenhout uitgespreek) teruggevoer kan word.[2] Op sy beurt is olijf 'n leenwoord uit die Latynse olīva, uit die Griekse ἐλαίς (d.i. elais), 'n olyfboom, en ἐλαία (d.i. elaia). 'n Indo-Europese etimologie ontbreek vir die selfs ouer ἐλαίϝα (d.i. elaiva) en Miceense elaiwa, en 'n Midde-Oosterse of ander oorsprong is al voorgestel.
Geaardheid en groeivorm[wysig | wysig bron]
Die geharde boom groei goed in droë gebiede en benodig min water. Die boom is wydverspreid in Afrika en in droër dele word dit meestal naby water aangetref. Olienhoutbome word normaalweg ongeveer 5 tot 10 m hoog, maar kan in uitsonderlike gevalle 'n hoogte van 18 m bereik. Vanweë die mooi vorm van die soort is dit ook ʼn gewilde tuinplant, maar dit groei betreklik stadig. Die bome is goed bestand teen ryp en droogte.
Loof[wysig | wysig bron]
Die blare is enkelvoudig en teenoorstaande en is glansend groen aan die bokant en silwerig, goud of bruin aan die onderkant. Die blare is relatief lank en smal. Die jong blare is bo donkergroen en onder heelwat ligter, maar wanneer hulle ouer word, word hulle dofgrysgroen. Die onderkant van die blare is met 'n digte laag silwer- of goudkleurige skubbe bedek. Die blaarrand is gaaf en rol effens ondertoe.
Blomme en vrugte[wysig | wysig bron]
Blomtyd is van Oktober tot Februarie. Die blomme word in onopvallende hofies gedra, is groen tot wit en ruik baie lekker. Die vrugte word tot 10 mm lank en word swart wanneer ryp. Hulle is eetbaar maar bitter. Die vrugte is ongeveer 1 cm lank en donkerpers tot swart wanneer hulle ryp is. Hoewel hulle betreklik bitter is, word hulle deur ʼn groot aantal voëls, asook mense geëet.
Hout[wysig | wysig bron]
Die olienhoutboom is in Suid-Afrika veral bekend vir die goeie gehalte hout wat dit lewer. Dit is sterk, hard, duursaam en swaar en bestand teen termiete en houtboorders. Die spinthout is lig gekleur, terwyl die kernhout donkergeel- tot rooibruin is en 'n baie mooi grein het. Dit is veral geskik vir die maak van meubels, en spesifiek vir draaiwerk.
Heelwat mooi groot olienhoutbome het vroeër langs die Oranjerivier voorgekom, maar vandag is daar min van hulle oor, omdat die meeste afgekap en vir die vervaardiging van meubels gebruik is. 'n Hele aantal jare was daar in daardie gebied 'n klein nywerheid om die bome gesetel. Benewens die waarde daarvan vir meubelhout is olienhout ook 'n goeie vuurmaakhout en is ook vroeër dikwels as heiningpale gebruik. Die olienhoutboom word in die veeteeltgebiede waar dit voorkom, as 'n waardevolle voedingsboom beskou.
Fotogalery[wysig | wysig bron]
-
Vrugte in 'n kwekery -
Blare van naby gesien -
'n Olienhout in Kaapstad -
Jong boom in sy natuurlike habitat in Suid-Afrika -
Hierdie subspesies is ook in Hawaii ingevoer.
Sien ook[wysig | wysig bron]
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Olea europaea subsp. cuspidata. |
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/
- ↑ Le Roux, Dr. T.H. (1940), Afrikaanse taalstudies[dooie skakel] (Derde druk, 1943), p. 68, J.L. van Schaik Uitgewers
Bronne[wysig | wysig bron]
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409621, volume 21, bl. 93
- Die Suid-Afrikaanse Gids- feite en wenke. Isabel Uys. 2009 ISBN 978-1-86919-324-9
- Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8