Paasfees
.jpg)
Paasfees (Grieks: Πάσχα; Latyn: pascha, albei afgelei van Hebreeus: Pesach) is een van die belangrikste gelowige feeste in die Christelike kerklike jaar en word tussen laat Maart tot vroeg April gevier (vroeg April tot vroeg Mei in vroeë Christendom). Paasfees vier die opstanding van Jesus Christus, wat, volgens sy volgelinge, op die derde dag na sy kruisiging uit die dood uit opgestaan het (ongeveer 27 tot 33 n.C.).
Paasfees verwys ook na 'n seisoen in die kerkjaar, en duur vir vyftig dae, van Paassondag tot Pinksterdag. Dié tradisie van vyftig dae het sy oorspring in die tydperk tussen die Joodse feeste Pesach en Sjavuot. Daarbenewens verwys die Paaskring na een van die belangrikste periode van die liturgiese jaar, wat vanaf Aswoensdag tot Trinitatis, die Sondag ná Pinkster, streek.
Datum en oorsprong
[wysig | wysig bron]Volgens die ooreenstemmende verhale in die Christelike Griekse Skrifte, of Nuwe Testament van die Bybel, het Jesus van Nasaret (Jesus Christus) op die eerste dag van die Joodse week uit die dood opgestaan (Markus 16:2,[1] Matteus 28:1,[2] Lukas 24:1,[3] Johannes 20:1[4]) – dus op 'n Sondag. Dit was tegelykertyd die "derde dag" ná die kruisiging van Jesus (Lukas 24:7)[5] wat derhalwe op 'n Vrydag – Goeie Vrydag – plaasgevind het.
Die Paasfees en die Joodse Pesach
[wysig | wysig bron]Die Christelike fees van Jesus Christus se opstanding is onlosmaaklik verbonde aan die Joodse Pesachfees (Aramees: Pasga), veral om chronologiese redes aangesien Jesus volgens die Nuwe Testament en die sinoptiese oorlewering tydens die Pesachfees (of op die vooraand van die fees, aldus die Evangelie volgens Johannes) oorlede is.
Die Christelike tradisie het daarnaas ook inhoudelike elemente van die Joodse Pesachfees oorgeneem en met betrekking tot Jesus geherinterpreteer. Hierdie elemente sluit die simbool van die Paaslam in: Tydens die Pesachfees is lamme in die Israelitiese tempel van Jerusalem geslag. Die Paasfees word daarnaas net soos Pesach as 'n fees van bevryding gevier – die Israeliete het gedurende hul fees die bevryding uit die Egiptiese slawerny gevier, die Christene die opstanding van Jesus uit die dood.
Paasfeesdatums
[wysig | wysig bron]Die vroegste moontlike termyn volgens die Gregoriaanse kalender is 22 Maart en die laaste moontlike is 25 April. In die Juliaanse kalender, wat veral deur die Oosters-Ortodokse Kerke gebruik word, verskil dié datum effens.
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paasgebruike
[wysig | wysig bron]In die Christelike wêreld het 'n verskeidenheid Paasgebruike ingeburger waarin voor-Christelike rituele en simboliek nuwe Christelike betekenisse gekry het soos die verf van paaseiers (wat Jesus Christus se leë graf versinnebeeld) of die versiering van kerkkansels met Paaslelies as simbole van die opstanding van Jesus Christus. Ook word besondere disse as Paasetes bedien.
Die presiese oorsprong van Paaseiers as Christelike simbole is onbekend. Eiers versinnebeeld in baie gelowe nuwe lewe en hergeboorte. Reeds in antieke Griekeland en Rome is ter geleentheid van lentefeeste eiers versier en aan vriende geskenk. Tempels is eweneens versier met bont eiers.
Gedurende die Middeleeue is leenhere, onderwysers en kerklike ampsdraers dikwels onder meer met eiers betaal. Eiers was een van die kosse wat tydens die Vastyd in die weke voor die Paasfees nie genuttig is nie. Hulle is derhalwe hard gekook om hulle te preserveer. Daardie eiers was geverf of beskilder om hulle van rou eiers te onderskei en eers op Paassondag geëet.[6]
Die wegsteek en soek van paaseiers is veral gewild by kinders, maar ook volwassenes hou daarvan om hul paasgeskenk of -verrassing op Paassondag te gaan soek. Dié tradisie het eers betreklik laat ingeburger geraak – die vroegste skriftelike oorlewerings daarvan, wat in Duitse tekste voorkom, dateer uit die 17de eeu. Om die soek van Paaseiers aantrekliker te maak vir kinders, word die storie van die Paashaas vertel wat die eiers versier en wegsteek. Dié verhaal word vir die eerste keer in die tweede helfte van die 17de eeu gedokumenteer. In sommige streke is Paaseiers ook deur 'n vos, 'n koekoek of 'n haan afgelewer. Met die opkoms van 'n kommersiële speelgoed- en lekkergoedbedryf vanaf die later 19de eeu het die Paashaas die dominante figuur in die volksverhale vir die Paastyd geword. Die haas was egter al sedert die antieke tydperk 'n simbool vir vrugbaarheid en 'n nuwe begin asook die gunstelingdier van 'n verskeidenheid godinne soos Afrodite in antieke Griekeland.
In Skotland, maar ook buite die Withuis in Washington, D.C. word hard gekookte Paaseiers gerol.[7] Dié tradisie word verbind met die verhaal van die engel wat die rots voor Jesus se graf weggerol het.[8]
Die Paaslamtradisie het sy oorsprong in die Joodse Pesach- of Pasgafees wat aan die Israeliete se bevryding deur die uittog uit Egipte herinner. Joodse gelowiges het tradisioneel 'n lam geslag vir hul Pasga-feesmaal. In die Christelike tradisie versinnebeeld die lam die lewe en geestelike reinheid, maar veral Jesus Christus as die Lam van God. Dikwels word in Christelike kerke vaandels met die Paaslam vertoon as simbool vir Jesus se offer en sy oorwinning oor die dood. Al word in sommige Christelike gesinne lamvleis op Paassondag bedien, het ook simboliese Paaslamme, wat van roerdeeg gebak word, gewild geraak.
Paasvure het hul oorsprong in voor-Christelike tradisies waarvolgens ná die koue winter die son met vure terug na die aarde getrek is om weer lig en warmte te lewer en 'n goeie oes te verseker. Vuur het egter ook simboolkrag in die Joods-Christelike geloof soos in die verhaal van Moses en die brandende doringbos, waarin God verskyn, in Eksodus 3:1–12.
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Palmsondag, Sondag voor Paasfees
- Wit-Donderdag, Donderdag voor Paasfees
- Goeie Vrydag, Vrydag voor Paasfees
- Heilige Saterdag, Saterdag voor Paasfees
- Gesinsdag, Maandag na Paasfees
- Pesach, Joodse eweknie
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (af) "Markus 16:2". Bybel: Markus. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022.
Die Sondagmôre baie vroeg kom hulle by die graf aan net toe die son opkom.
- ↑ (af) "Matteus 28,1". Bybel: Matteus. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022.
Na die sabbatdag, toe dit die Sondagmôre begin lig word, het Maria Magdalena en die ander Maria na die graf gaan kyk.
- ↑ (af) "Lukas 24:1". Bybel: Lukas. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022.
Die Sondagmôre baie vroeg het die vroue na die graf toe gegaan met die reukolie wat hulle reggemaak het.
- ↑ (af) "Johannes 20:1". Bybel: Johannes. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022.
Die Sondagmôre vroeg, toe dit nog donker was, kom Maria Magdalena by die graf en sien dat die klip van die graf af weggerol is.
- ↑ (af) "Lukas 24:7". Bybel: Lukas. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022.
en gesê het: Die Seun van die mens moet uitgelewer word in die hande van sondige mense, gekruisig word, en op die derde dag opstaan."
- ↑ (de) familie.de: Osterbräuche. Besoek op 1 April 2018
- ↑ (en) CBS News, 2 April 2018: Trump, first lady host annual White House Easter Egg Roll. Besoek op 2 April 2018
- ↑ (en) Intangible Cultural Heritage (ICH) Scotland: Egg rolling at Easter. Besoek op 2 April 2018
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Paasfees. |
- (en) "Easter". Catholic Encyclopædia. Besoek op 14 Desember 2022.
- (en) "Easter". Encyclopædia Britannica. Besoek op 14 Desember 2022.
Christelike feeste en herdenkings (chronologies) | ||
|---|---|---|
| Kerskring |  | |
| Paaskring | ||
| Jaarkring | ||
| Mariafeeste | ||
