Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel

bewerk 

{{{titel}}}

Usage

The layout design for these subpages is at Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/Uitleg.

1. Add a new Selected article to the next available subpage.
2. Update "max=" to new total for its {{ewekansige portaal komponent}} on the main page.

Selected articles list

1-20

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/1

Die Tweede Vryheidsoorlog, ook bekend as die Suid-Afrikaanse oorlog oftewel die Anglo-Boereoorlog het vanaf Oktober 1899 tot Mei 1902 geduur. Gedurende hierdie oorlog het die twee Boererepublieke, die Zuid-Afrikaansche Republiek (ou Transvaal) en die Republiek van die Oranje-Vrystaat, kragte gemeet met die Britse Ryk, spesifiek die Kaapse en Natalse kolonies van Groot Brittanje. Die hele gebied waaroor hierdie oorlog plaasgevind het vorm vandag deel van die Republiek van Suid-Afrika.

Oor die sowat twee-en-'n-halwe jaar wat die oorlog geduur het, het dit Brittanje nagenoeg 200 miljoen pond, 448 435 Britse- en Rykssoldate en sowat 20 000 Britse lewens gekos om 'n "Boererebellie" te bemeester.

Aan die kant van die Boererepublieke was die koste van die oorlog baie hoog. Elke republiek se ekonomie is totaal vernietig deur die "Verskroeide Aarde Beleid" wat deur die Britse generaals toegepas is. Toe die Boere by die Vrede van Vereeniging hul wapens neerlê, het baie as hoofrede vir hul oorgawe die lyding van hul vrouens en kinders aangevoer. Ongeveer 5 000 Boere het gedurende die oorlog gesneuwel, en ten minste 20 000 Boere en 12 000 Afrikane of Bantoes het hul lewens in konsentrasiekampe verloor, meestal kinders onder 16 jaar, hoofsaaklik as gevolg van swak voorbereiding, 'n tekort aan behoorlike sanitasie en swak skuiling.

---

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/2

Nyabêla (1825/30 – 1902) in Afrikaans ook bekend as Niabel, was gedurende die negentiende eeu 'n opperhoof van die Ndzundza-Ndebele. Hy word onthou vir sy stryd teen blankes vir beheer oor sy stam se eie grondgebied.

Nyabêla se voorsate het waarskynlik in die sestiende of sewentiende eeu vanaf die suidooskus van Afrika na die Hoëveld verhuis en hulself naby die latere Pretoria gevestig. Hierdie mens is later die Ndebele van Transvaal genoem. Deesdae noem ons hulle die Ndebele van Suid-Afrika. Een van hul hoofmanne, Ndzundza, het na die Steelpoortvallei in Mpumalanga verhuis. Na vele ontberings het hierdie deel van die stam by 'n plek langs die Steelpoortrivier genaamd Nomtshagelo gaan bly. Nomtshagelo is later opgemeet as die plaas Mapochsgronde. Dit omring die huidige dorpie Roossenekal.

Nyabêla se pa, Mapoch (deesdae Mabhoko of Mapog genoem) was die hoofman van die stam toe die emigrante (later Voortrekkers of Boere genoem) in 1845 die gebied binnegedring het. In 1860 het die Boere 4 plase (omtrent die huidige Mapochsgronde) aan die Mapochs (deesdae ook die Mapoggers genoem) toegeken. Maar die gebied wat die stam beset het, was groter en het al hoe groter geword. Hulle het weer oorlog gevoer, maar in 1865 is vrede gemaak toe die Boere erken het dat 'n veel groter gebied aan die Mapoggers behoort.

Mapog is in 1865 oorlede en twee van sy seuns het hom opgevolg. Die Britte het die Transvaal in 1877 geannekseer. In 1879 het Mapog se hoofvrou se derde seun, Nyabêla, die leisels van die stam van Mapog oorgeneem. Op daardie stadium was daar reeds verskeie hoofmanne onder hom en hy kon as opperhoof beskou word. Sy onderdane het hom Ingwayama genoem.

Die Britte het intussen vir Sekhukhune oorwin en hom in die tronk gestop. In 1881 het die Boere die Britte oorwin. Laasgenoemde twee strydendes het die Pretoriakonvensie aangegaan. Die konvensie het twee bepalings bevat wat 'n katastrofiese uitwerking op Nyabêla en die Mapoggers gehad het. Ingevolge een bepaling moes Sekhukhune vrygelaat word. Die konvensie het ook bepaal dat 'n lokasiekommissie aangestel word om lokasies vir alle swart stamme in die Transvaal uitgemeet moes word.

---

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/3

Die Denel Lugvaart AH-2 Rooivalk is 'n moderne, Suid-Afrikaans ontwerpte aanvalshelikopter gebou deur Denel Aerospace Systems in Suid-Afrika.

Die Suid-Afrikaanse Lugmag (SALM) het tot op hede 12 Rooivalk AH-2As bestel waarvan die eerste in Julie 1999 operasioneel in diens geneem is. Die helikopters se tuisbasis is 16 Eskader by die lugmagbasis Bloemspruit naby Bloemfontein.

---

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/4

Die Springbokke, Bokke of amaBokoboko is Suid-Afrika se nasionale rugbyspan. Rugby is een van Suid-Afrika se nasionale sporte en die Springbokke is 'n gedugte krag in internasionale rugby met 'n wenrekord teen byna alle ander lande, behalwe vir die Nieu-Seelandse All Blacks.

Die Springbokke speel jaarliks teen die All Blacks van Nieu-Seeland, die Wallabies van Australië en Argentinië in die Rugbykampioenskap, voorheen die Drienasiesreeks, waartydens hulle ook om die Mandela Uitdaagplaat teen Australië en die Vryheidsbeker teen Nieu-Seeland meeding. Die Springbokke het die voormalige Drienasiesreeks reeds drie keer in die toernooi se 14 jaar bestaan gewen (in 1998, 2004 en 2009), en later die uitgebreide Rugbykampioenskapreeks (in 2019). Hulle is tans eerste op die rugbywêreldranglys en is in 2004 en 2009 as die Internasionale Rugbyraad se "Span van die Jaar" aangewys. Twaalf voormalige Springbokke is in die International Rugby Hall of Fame opgeneem.

Die Springbokke neem al om die vier jaar aan die Rugbywêreldbeker deel. Alhoewel die Springbokke nie aan die eerste twee Wêreldbekertoernooie kon deelneem nie as gevolg van die sportboikot teen Suid-Afrika, het die land in 1995 as gasheer vir die toernooi opgetree en in hulle debuutverskyning die beker gewen. Die Springbokke het die All Blacks in die eindstryd met 15-12 geklop, 'n gebeurtenis wat tot vandag as een van die grootste prestasies in Suid-Afrika se sportgeskiedenis gesien word. Suid-Afrika kon twaalf jaar later die Webb Ellis-beker tydens die Rugbywêreldbeker 2007 in Frankryk en weereens twaalf jaar later tydens die Rugbywêreldbeker 2019 in Japan inpalm. Die Springbokke het sodoende Nieu-Seeland se vorige rekord van drie titels egaliseer, maar met twee wêreldbekerverskynings minder.

Die Springbokke speel in groen-en-goud truie en speel reeds sedert 1891 internasionale rugby toe 'n span van die Britse Eilande 'n toer na Suid-Afrika onderneem het waartydens die Springbokke hulle eerste toets op 30 Julie gespeel het. Die Springbokke word as een van die toprugbyspanne ter wêreld beskou. Sedert 2018 is die seniorspan se afrigter Rassie Erasmus en die kaptein Siya Kolisi.

---

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/5

Die Rand is die geldeenheid van Suid-Afrika sedert die republiekwording en desimalisasie in 1961, toe dit die Suid-Afrikaanse Pond vervang het. Die naam is afgelei van die Witwatersrandgebied, Suid-Afrika se skatkamer van minerale rykdomme. Dit is ook 'n amptelike geldeenheid in Suid-Afrika se buurlande Lesotho (saam met die loti), Namibië (saam met die Namibiese dollar), eSwatini (saam met die lilangeni) en 'n nie-amptelike geldeenheid van Zimbabwe (saam met verskeie ander geldeenhede). Die rand is vroeër ook in Botswana (1966–1976), Suidwes-Afrika (1961–1990) asook die bantoestans van Bophuthatswana, Ciskei, Transkei en Venda gebruik.

• 'n Rand word verdeel in 100 sente (voorgestel deur die letter c)
• Die Rand is beskikbaar in 7 muntstukke (5c, 10c, 20c, 50c, R1, R2 en R5) en 5 note (R10, R20, R50, R100 en R200). Daar word vanaf April 2002 nie meer een- en tweesentstukke gemunt nie.
• Die ISO-geldeenheidkode is ZAR (afgelei van Nederlands: Zuid-Afrikaanse Rand), en die algemene notasie is die voorvoegsel R.

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Portaal:Suid-Afrika/Gekose artikel/Nominations