R.P. Erasmus
Rasmus (Rassie) Pieter Erasmus (1884-1961) was sonder twyfel die bekendste “kommandant-generaal” kommandoleier vanuit die geledere van die Suid-Afrikaanse Mynwerkersunie (MWU), nou bekend as Solidariteit, tydens die Randse mynwerkersopstand van 1922. Erasmus is in 1948 as vise-president en vanaf 1951 tot 1954 as president van die MWU verkies.
Biografie
[wysig | wysig bron]Erasmus is in 1884 in die distrik Aliwal-Noord gebore. Klaarblyklik was hy as 17-jarige jeugdige ook enkele maande lank op kommando saam met die Boeremagte tydens die Anglo-Boereoorlog. Hy het in 1913 na die Witwatersrand gekom en as leerlingmyner op die Princess-goudmyn begin werk. Daarbenewens het hy op die Nigel-, Nourse, Langlaagte Estates- en City Deep-goudmyne gewerk en was ook ‘n skagverteenwoordiger tot sy aftrede in 1953. Hy was die voorsitter van die Fordsburg-tak van die MWU. Vir Erasmus het die “geveg van die werker vir ‘n blanke Suid-Afrika” tydens die 1922-staking ‘n “nasionale kwesssie” geraak.
Erasmus het in die nag voordat die regeringsmagte die laaste weerstandbiedende stakersmagte op die Fordsburg-markplein sou oorrompel daarvandaan op die vlug geslaan en is eers vier dae later by Magaliesburg aangekeer. Daarna is hy tydelik op die Wanderers-sportgronde en die Johannesburgse Fort aangehou. Hy is van hoogverraad aangekla en tot tien jaar harde arbeid in die Pretoria Sentraal-Gevangenis gevonnis. Op 17 Mei 1924, tydens die besoek van die Prins van Wallis aan Suid-Afrika, is hy egter vrygelaat, maar het weens viktimisasie aanvanklik gesukkel om weer op die myne werk te kry.
In 1948 is Erasmus as vise-president en vanaf 1951 tot 1954 as president van die MWU verkies. Hy het ook vir baie jare mynteringlyers op die uitvoerende bestuur verteenwoordig.
Afsterwe
[wysig | wysig bron]Erasmus is in 1961 op die ouderdom van 77 aan myntering oorlede. Huldeblyke wat oor Erasmus en sy medestaker, “generaal” I.J. Viljoen – bevelvoerder van die Newlands-stakerkommando en “onder-generaal” van Erasmus - in Die Mynwerker verskyn het, verklaar dramaties, maar foutiewelik, dat hulle aanvanklik die doodstraf vir hulle aandeel aan die staking opgelê is.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- N Herd, 1922. The Revolt on the Rand, Blue Crane Books, Johannesburg, 1966, pp. 26, 67, 79.
- IL Walker and B Weinbren, 2000 Casualties. A History of the Trade Unions and the Labour Movement in the Union of South Africa, SATUC, Johannesburg, 1961, pp. 132-133.
- Die Mynwerker, 22.3.1949, p. 14 (Die 1922 Stryd).
- Ibid., 8.12.1950, p. 1 (Foto).
- Ibid., 9.3.1951, p. 6 (This is my story).
- Ibid., 25.5.1951, p. 3 (Generaal Viljoen gesels oor 27 jaar gelede).
- Ibid., 23.11.1951, p. 1.
- Ibid., 19.9.1952, p. 1 (At Rassie’s Farewell Party).
- Ibid., 3.12.1954, p. 1 (Election of new officials at General Council Meeting).
- Ibid., 1.2.1957, p. 3 (Ons President bring hulde aan oom Rassie).
- Ibid., 17.10.1958, p. 2 (ER van Rensburg: 1922-Staking was om wit Suid-Afrika).
- Ibid., 20.10.1961, p. 2 (Laaste eerbewys aan ons Allervriend).