Republiek China

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die land wat algemeen as Taiwan bekend staan. Vir die eiland wat die grootste deel van hierdie land uitmaak, sien Taiwan (eiland).
Republiek China
中華民國 (Chinees)
Zhōnghuá Mínguó (Mandaryns)
Tiong-hûa Bîn-kok (Taiwannees)
Cunghua Minkuo (Formosaans)
Chûng-fà Mìn-koet (Hakka)
Vlag van die Republiek China Embleem van die Republiek China
Vlag Embleem
Volkslied: 中華民國國歌 (Chinees)
Zhōnghuá Míngúo gúogē (Mandaryns)
Tiong-hôa Bîn-kok Kok-koa (Taiwannees)
Chûng-fà Mìn-koet Koet-kô (Hakka)
(Afrikaans: "Nasionale volkslied van die Republiek China")

Vlagvolkslied: 中華民國國旗歌 (Chinees)
Zhōnghuá Míngúo Gúoqígē (Mandaryns)
Tiong-hôa Bîn-kok Kok-kî-koa (Taiwannees)
Chûng-fà Mìn-koet Koet-khì-kô (Hakka)
(Afrikaans: "Nasionale vlaglied van die Republiek China")
Ligging van die Republiek China
Hoofstad Taipei[1][2]

25°04′N 121°31′O / 25.067°N 121.517°O / 25.067; 121.517

Grootste stad Nieu-Taipei

25°01′N 121°28′O / 25.017°N 121.467°O / 25.017; 121.467

Amptelike tale Chinees-Mandaryns (de facto),[3] Formosaans,[4] Taiwannees[5] en Hakka[6]
Regering

President
• Adjunkpresident
Eerste minister
• Adjunkpremier
Unitêre semi-presidensiële
grondwetlike republiek
Tsai Ing-wen
Lai Ching-te
Chen Chien-jen
Cheng Wen-tsan
Onafhanklikheid
Vorming
• Wuchang-opstand
• Xinhai-rewolusie
• Stigting van
die Republiek
• Huidige grondwet
• Verskuiwing na
die eiland Taiwan


10 Oktober 1911
10 November 1911

1 Januarie 1912
25 Desember 1947

7 Desember 1949
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%)
 
36 197[7] km2  (136ste)
13 976 myl2
10,34
Bevolking
 - 2022-skatting
 - 2010-sensus
 - Digtheid
 
23 911 238[8] (56ste)
23 123 866[9]
650 / km2 (10de)
1 683,5 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita
2023-skatting

$1 727 miljard[10] (19ste)
$74 066[10] (14de)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita
2023-skatting

$858,972 miljard[10] (21ste)
$36 834[10] (29ste)

MOI (2021) 0,926[11] (19de)  –  baie hoog
Gini (2017) 34,1[12] –  medium
Geldeenheid Dollar (NT$) (TWD)
Tydsone
 - Somertyd
NST (UTC+8)
nie toegepas nie (UTC+8)
Internet-TLD .tw, .台灣, .台湾[13]
Skakelkode +886

Die Republiek China (Chinees: 中華民國, pinyin: Zhōnghuá Mínguó, [ʈ͡ʂʊ́ŋxu̯ɑ̌ mǐnku̯ɔ̌]; ook genaamd die Republiek van China op Taiwan, Nasionaal-China of dikwels net Taiwan, en voormalig Formosa) is een van twee Chinese state wat daarop aanspraak maak dat hulle die regmatige verteenwoordiger van China is (die ander een is die Volksrepubliek China). Naas die hoofeiland Taiwan sluit die Republiek China se de facto-staatsgebied 'n reeks kleiner eilande soos Penghu, Kinmen, Matsu, Dongsha, Zhongsha en Nansha in.

Die Nasionale Chiang Kai-shek-Gedenksaal se naam is in laat 2007 gewysig tot Nasionale Gedenksaal van die Taiwan-demokrasie
Konfusius-tempel in Kaohsiung
Ingangspoort tot die Chiang Kai-shek-gedenksaal in Taipei

Die Republiek China het sy oorsprong in die Nasionaal-Chinese Republiek wat in 1912 uitgeroep is – as die eerste Asiatiese land met 'n demokratiese regeringstelsel.[14] Tot 1949 het hierdie republiek die hele China ingesluit, vanaf 1945 ook die eiland Taiwan wat tydelik deur Japan beheer is. Nadat die Nasionaal-Chinese regering onder leiding van die Guomindang-party in die Chinese burgeroorlog tussen 1927 en 1949 'n nederlaag teen die Kommunistiese Party van China gely het, het die Guomindang onder leiding van Chiang Kai-shek op 10 Desember na die eiland Taiwan uitgewyk, nadat die Kommuniste op die vasteland onder Mao reeds op 1 Oktober in Beijing die Volksrepubliek China geproklameer het. Na ramings het tussen 1,8 en twee miljoen Nasionaal-Chinese – Guomindang-partylede, soldate, sakelui, grondbesitters en kleinboere, monnike, kunstenaars, intellektueles, maar ook krimineles – hulle binne enkele maande op Taiwan gevestig.[15] Hulle het China se destydse goudreserwes en baie kunsskatte na Taiwan geneem. Ook gedurende die 1950's en 1960's het tienduisende vastelandse Chinese hulle op Taiwan gevestig, meestal vanuit Hongkong en Burma (tans Mianmar).

Die uitbreek van die Korea-oorlog in Junie 1950 het verseker dat Taiwan van groot strategiese belang vir die Verenigde State geword het. Die Amerikaanse president Truman het oorlogskepe na die Seestraat van Taiwan gestuur om die eiland teen 'n moontlike kommunistiese inval te beskerm, terwyl die Nasionaal-Chinese regering ook finansieel deur Washington gesteun is.

Die Republiek China het in die tweede helfte van die 20ste eeu ongekende vooruitgang op politieke en ekonomiese gebied beleef. Vinnige ekonomiese groei en tegnologiese vooruitgang het gepaard gegaan met politieke liberalisering. Die outoritêre polisiestaat het tot 'n veelparty-demokrasie met 'n verkose president as staatshoof en vrye media, gelykheid tussen die geslagte, en respek en agting vir menseregte ontwikkel wat onder die mees gevorderde nywerheidslande gereken word.

Ondanks die groot skade, wat die eiland Taiwan gedurende die Tweede Wêreldoorlog as gevolg van lugaanvalle gely het, en ondanks die moeilike situasie ná die verlore Chinese burgeroorlog op die vasteland, toe 'n nuwe regering in Taipei gevestig moes word, is sy ekonomiese geskiedenis dié van 'n onderontwikkelde land wat sy ekonomie binne enkele dekades herstruktureer en tot een van die welvarendste ter wêreld ontwikkel het. Nog in 1900 was die eiland Taiwan se bevolking slegs twee miljoen, en in 1958 is sowat sestig persent van die land se uitvoerwaarde nog met suiker en rys verdien. Hierdie aandeel het reeds in 1972 tot slegs drie persent gedaal.[16] Die bruto nasionale produk het van slegs VS$200 in die tydperk kort ná die Tweede Wêreldoorlog tot meer as VS$13 000 in 1999 gestyg.[17] Vandag is die land met sy 23,5 miljoen inwoners een van die vernaamste produsente van inligtingstegnologie en ander elektronika.

As eerste demokratiese en vrye Chinese samelewing het die eilandrepubliek nie net die kultuur en tradisies van China bewaar nie, maar ook sy eie nasionale kulturele identiteit ontwikkel waarin Chinese, Japannese, Westerse en inheemse invloede op 'n wonderlike manier versmelt. Taiwan bied eersterangse Chinese kookkuns, sy bevolking vier tradisionele Chinese en inheemse feeste en bewaar 'n ryk erfenis van godsdienstige boukuns met sy groot verskeidenheid tempels.[18]

Landsnaam[wysig | wysig bron]

Die woord "Republiek China" geskryf in Tradisionele Chinese (bo) en Vereenvoudigde Chinese (onder) karakters
Die woord "Taiwan" geskryf in Tradisionele Chinese (bo) en Vereenvoudigde Chinese (onder) karakters

'n Verskeidenheid landsname het om historiese, geografiese en politieke redes vir die eilandstaat ingeburger geraak. Die regerende Nasionaal-Chinese Guomindang-party het sy uitwyking na Taiwan aanvanklik as tydelik beskou en die amptelike landsnaam "Republiek China op Taiwan" ingevoer. Dit is later verkort tot "Republiek China". Om verwarring met die vastelandse Volksrepubliek China te voorkom, word deesdae dikwels samestellings gebruik waarin "Taiwan" of "Formosa" voorkom. Goedere, wat in die Republiek China vervaardig is, dra die etiket Made in Taiwan.

Die Portugese naam Ilha Formosa of "Mooi Eiland", wat deur Portugese seevaarders in 1590 vir die eiland ingevoer is en na sy natuurskoon verwys, word onder meer vir die bemarking van Taiwan as toeristebestemming gebruik. 'n Ouer Chinese naam was "Bao Tao" of "Skateiland" wat in die 3de eeu n.C. gebruiklik was. Blykbaar het Chinese immigrante hiermee na die feit verwys dat die eiland, anders as die Chinese vasteland, destyds nie deur natuurrampe of oorloë geraak is nie.

Die latere Chinese naam Taiwan, wat vanaf die 17de eeu gedokumenteer is, beteken "Terrasbaai" en verwys na die terrasse wat teen berghellings langs die vrugbare weskus aangelê is om rys aan te plant.

Geografie[wysig | wysig bron]

Ligging en topografie[wysig | wysig bron]

Nasa-Satellietbeeld van Taiwan

Die Republiek China beslaan sedert 1949, toe op die Chinese vasteland 'n kommunistiese volksrepubliek uitgeroep is, 'n totale oppervlakte van 36 197 vierkante kilometer. Die hoofeiland Taiwan, geleë in die Stille Oseaan, het 'n oppervlakte van 35 801 vierkante kilometer, 'n maksimale lengte van 394 kilometer en 'n maksimale wydte van 144 kilometer. Sy vorm herinner aan 'n tabakblaar. Die Republiek China op Taiwan behels daarnaas die eilandgroepe Pescadores (Penghu), Matsu (Mazu) en Quemoy (Jinmen) in die Straat van Taiwan asook 'n aantal kleiner eilande wat onder meer in die Suid-Chinese See lê.

Die kleiner eilande het ongerepte natuur. Die vulkaniese Groen Eiland, Ludao, staan bekend vir sy weelderige plantegroei en warm soutwaterbronne, maar word histories ook verbind as die eiland waar politieke gevangenes en ballinge gedurende die sogenaamde "Wit Terreur" van die 1950's aangehou is. Die Orgideë-eiland, ook bekend onder sy Chinese naam Lanyu, het 'n klein inheemse bevolking van 3 000. Die plaaslike Tao is een van die mees geïsoleerde etniese groepe in die Republiek China wat eers in 1945 in aanraking gekom het met die moderne beskawing. Die Penghu-argipel, vroeër bekend as Pescadores-eilandgroep, bestaan uit 64 eilandjies.

Taiwan word in die weste deur die Seestraat van Taiwan van die Chinese vasteland se suidooskus geskei en in die suide deur die Seestraat van Luzon van die Filippyne. In die ooste word Taiwan deur die Filippynse Bekken begrens. Die eiland grens in die noorde aan die Japannese eilandgroep Ryūkyū en die Oos-Chinese See. Sy ligging tussen Korea en Japan in die noorde en Hongkong en die Filippyne in die suide maak van Taiwan 'n belangrike tussenstop vir reise na en in Asië.

Taiwan is 'n bergagtige eiland – byna twee derdes van sy oppervlakte word deur beboste berggebiede beslaan, en net een derde is geskik vir landbou. Die Sentraalgebergte, wat oor 'n afstand van 270 kilometer in noord-suidelike rigting strek, verdeel die eiland in twee hoofkuslandskappe met uitlopers van die groter bergreekse, terrasvormige vlaktes en kusvlaktes en -bekkens. Meer as eenhondert pieke met hoogtes van meer as 3 000 m maak deel uit van die sentrale bergreeks. Die hoogste hiervan is die Jadeberg op 3 952 m bo seevlak. Taiwan se ooskus is betreklik steil, die noordkus word oorheers deur vulkaniese pieke met hoogtes van meer as 1 000 m, terwyl die suidkus deur talle sandstrande gekenmerk word. Die relatief plat weskusgebied is dig bevolk.

Natuurwonders en tektoniek[wysig | wysig bron]

Die sterrehemel oor die bergpiek Hehuanshan in Sentraal-Taiwan

Danksy sy groot verskeidenheid landskappe word na die eiland Taiwan dikwels verwys as die "Juweel van Asië".[19] Besienswaardighede langs die ooskus aan die Stille Oseaan sluit kranse met reënwoud, steil berge wat bo-oor die kuslyn verrys en ongerepte natuur in. 'n Gewilde toeristetrekpleister is die Taroko-ravyn wat sowat 19 km van die kus af in die bergwêreld ingekerf lê. Hier het die Liwu-rivier diep in marmergesteente gesny waarvan die ouderdom op tot vier miljoen jaar geraam word. Taroko is een van min marmerravyne op aarde en 'n eersterangse toonvenster vir Taiwan se geologie. Dit maak tans deel uit van die gelyknamige nasionale park.

Weens Taiwan se ligging teen die rand van die Filippynse tektoniese plaat – die eiland maak deel uit van die geologiese "Ring van Vuur" wat die Stille Oseaan-bekken omsluit – word orals op die eiland spore van vulkaniese aktiwiteit uit die verlede soos 'n honderdtal warmbronne aangetref. Die bekendste warmbronne is in Yangmingshan en in die streek rondom Wulal naby Taipei geleë. Gedurende die blomtyd in die lente spog die digte reënwoud hier met 'n oordaad bloeisels, terwyl die lug met swawelgeur deurtrek is. Taiwan word weens die eiland se tektoniek net soos Japan dikwels deur aardbewings getref sodat geboue en infrastruktuur aan hoë veiligheidsstandaarde moet voldoen.

Alishan, 'n landskap geleë by die noordelike keerkring, word onder Asië se mees asemberowende natuurwonders gereken, onder meer danksy die sonsopgang oor 'n meer van wolke, wat in die oggendure gaandeweg in die warm sonstrale begin oplos om 'n uitsig oor die streek se groen bergpieke te bied. Alishan is ook die vertrekpunt vir toere na die Jadeberg (Yushan), die hoogste bergpiek in Noordoos-Asië wat 'n uitsig oor Taiwan se sentrale bergreeks bied. Noord van Alishan, in die Nantou-distrik, is Taiwan se bekende Son-maan-meer geleë, 'n gewilde fotomotief danksy die bergpieke van die omgewing wat op sy stille water weerkaats.

Klimaat[wysig | wysig bron]

Die Qingshui-kranse in die noorde van die Nasionale Taroko-park, naby Hualien, in die laat somer

Noord-Taiwan maak deel uit van die subtropiese klimaatsone, terwyl die suide 'n tropiese klimaat het, met gemiddelde temperature tussen 28 °C in Julie en 14 °C in Januarie. Die gemiddelde jaarlikse temperatuur varieer tussen 22 °C in die noorde en 24 °C in Suid-Taiwan.

Die somermaande tussen Mei en September is gewoonlik baie warm en bedompig, met gemiddelde maksimale temperature tussen 27 en 35 °C. Die winterseisoen tussen Desember en Februarie is betreklik kort met gematigde temperature – die kwik daal gewoonlik nie laer as tussen 12 en 16 °C nie. Sneeuval bly beperk tot hoër geleë bergstreke.

Neerslae varieer grootliks, afhangende van die seisoen, plek en hoogte bo seevlak. Taiwan kry baie reën, met 'n jaarlikse gemiddeld van 2 500 mm. Jaarliks beweeg tussen drie en vier tifone – tropiese siklone – oor Taiwan, meestal tussen Junie en Augustus. Die hooftoeristeseisoene met aangename weer is die lente (tussen Maart en Mei) en die najaar (tussen September en November). Oktober met sy stabiele weerstoestande – warm, winderige en droë weer – is die beste tyd om 'n besoek aan die noorde van Taiwan te bring.

Staatkundige verhouding met die Volksrepubliek China[wysig | wysig bron]

'n Kaart wat die politieke verdelings soos opgetrek deur die Republiek China en die Volksrepubliek China wys
Die onafhanklikheidsbeweging in die Republiek China verwerp die historiese China-sentrisme en spreek hom ten gunste van nasionale soewereiniteit buite Beijing-China uit, gebaseer op Taiwan se eie identiteit
Taiwannees-vervaardigde Sea Oryx-grond-na-lug-missiele word tydens die 2015 Taipei Aerospace & Defense Technology Exhibition vertoon

In die tydperk tussen 1912 en 1949 het die amptelike naam Republiek China na die staat verwys wat destyds min of meer die hele Chinese grondgebied beslaan het. Sedert die jaar 1949 is die magsgebied van die Republiek China egter beperk tot die eiland Taiwan en 'n aantal eilandgroepe (Kinmen en Matsu) naby die Chinese vasteland en in die Suid-Chinese See (Pescadores-eilande).

Volgens sy grondwet, wat sy historiese oorsprong in die eerste helfte van die 20ste eeu het, maak die Republiek China nog steeds aanspraak op die hele grondgebied van China, die gebied van die huidige Mongolië en 'n aantal eilande, wat tans deur Japan geadministreer word. Met die begin van die demokratisering van Taiwan in die negentigerjare het hierdie gebiedseise egter geen beduidende rol meer in dié land se buitelandse beleid gespeel nie. Die Taiwannese bevolking is verdeeld oor die vraag of hul land steeds deel uitmaak van China of nie.

Pogings in 2006 om die republikeinse grondwet van Taiwan ten opsigte van die amptelike grense en soewereiniteit van die eiland te wysig, is veral vanweë die politieke druk van die Verenigde State nie verwesenlik nie, aangesien hierdie beleid as die eerste stap in die rigting van Taiwan se formele onafhanklikheidsverklaring beskou word – 'n stap wat deur Beijing as provokasie beskou sou kon word. Bewindhebbers op die vasteland het hul aanspraak op Taiwan in 'n wet verskans wat voorsiening maak vir militêre optrede in die geval van 'n eensydige Taiwannese onafhanklikheidsverklaring. Ook het die Volksrepubliek reeds honderde ballistiese missiele teen Taiwan ontplooi. Tans beperk die twee partye hulself egter tot suiwer diplomatieke gevegte.[20]

Soms gaan die politieke dispuut oor die gebruik van sekere terme wat binne die gegewe konteks as polities gelaai beskou moet word. So mag Taiwannese politici na hulself verwys as Zhongguoren ("burgers van China"), 'n term wat byval in Beijing sal vind; of as Huaren – 'n term wat alle etniese Chinese insluit, dus ook lede van die oorsese Chinese diaspora wat nie onder Beijing se gesag val nie – en juis daar skerp kritiek sal uitlok.[21]

Taiwan se politieke en staatkundige verhouding met die Volksrepubliek China bly een van die mees ingewikkelde vraagstukke van die internasionale politiek. Die meeste state ter wêreld het sedert 1971 die Volksrepubliek China in plaas van die Republiek China diplomaties erken. Internasionale organisasies verwys om politieke redes na die Republiek China as die "Chinese Taipei". Desondanks handhaaf Taiwan deur middel van sy handels- en ander kantore nou ekonomiese, kulturele en politieke bande met die res van die wêreld.

En al het die Verenigde State diplomatieke bande met Taiwan in 1971 verbreek, wettig die Amerikaanse Kongres se Wet op Betrekkinge met Taiwan (Taiwan Relations Act, TRA) van dieselfde jaar die uitvoer van militêre toerusting na die Republiek China en bevestig dit die VSA se de facto-status as Taiwan se militêre bondgenoot. Volgens die TRA het die VSA hulle verbind tot die verkoop van militêre toerusting vir verdedigingsdoeleindes.[22]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Vir die geskiedenis van die eiland Taiwan voor 1949, sien Taiwan (eiland).

Ekonomie[wysig | wysig bron]

Industrialisering[wysig | wysig bron]

Die Ekonomiese en Handelspark Shuinan met sy sentrale lughawe
Die wolkekrabber 85 Sky Tower en die uitstallingsterrein in die hawestad Kaohsiung

'n Belangrike kenmerk van die Republiek China se industrialisering is die gelykmatige verspreiding van die welvaartskepping; Samuel P.S. Ho het reeds in 1975 in sy ondersoek oor die industriële ontwikkeling van Taiwan opgemerk dat daar nouliks verskille tussen die inkomste van stedelike werkers en selfstandige plattelandse kleinboere was.[23]

Wetenskaplikes het debat gevoer oor die rol wat die Taiwannese voorbeeld vir ander ontwikkelende lande kan speel. Daar is egter 'n aantal faktore wat moontlik daarop dui dat die Republiek China voordeel getrek het uit 'n voordelige konstellasie ten opsigte van sy eie sosio-ekonomiese hulpbronne en die Verenigde State se China-beleid in die dekades ná die Tweede Wêreldoorlog:

  • Die relatief klein oppervlakte van die land het die modernisering van die vervoerstelsel, die motorisering van die bevolking en sodoende ook sy mobiliteit vergemaklik.
  • Die Republiek China se strategies gunstige ligging voor die Chinese vasteland en naby die seeroete tussen Japan en Europa het in die 20ste eeu die belangstelling van die groot moondhede gewek: Japan het die eiland sowat vyftig jaar as koloniale moondheid oorheers en ten opsigte van die infrastruktuur en sosiaal-psigologiese ontwikkeling van die bevolking al vroeg die basis vir 'n vinnige ekonomiese ontwikkeling geskep.
  • Die Chinese burgeroorlog op die vasteland het daartoe gelei dat China se ekonomiese en politieke elite hom ná die kommunistiese magsoorname in 1949 op die eiland gevestig en met sy wet-en-orde-beleid dekades lank die klimaat vir 'n geforseerde industriële ontwikkeling geskep.
  • Ná die Tweede Wêreldoorlog het die Verenigde State in ooreenstemming met hulle antikommunistiese China-beleid Taiwan tot 'n soort strategiese "vliegdekskip" net voor die kus van die kommunistiese vasteland uitgebou.

Geeneen van hierdie redes sal op sigself 'n verklaring kan oplewer vir die ekonomiese opswaai van die land nie; maar hulle kombinasie gedurende die na-oorlogse groeifase van die wêreldekonomie was sekerlik 'n voorvereiste vir die sukses van die Nasionaal-Chinese ontwikkelingsmodel.

Huidige kenmerke[wysig | wysig bron]

Die wolkekrabber Taipei 101 – magtige simbool van vrye en demokratiese China
Die Republiek China is die belangrikste vervaardiger van skootrekenaars op die wêreldmark. Twee IT-reuse – Acer en ASUS – het hier hul hoofkwartiere
Die nasionale Chinese lugredery China Airlines het – net soos Aeroflot, Air France, Delta, Korean Air en Aerolineas Argentinas – aangesluit by Sky Team, 'n vereniging van twintig internasionale lugrederye

Die Republiek China beskik oor 'n hoogs ontwikkelde, uitvoergerigte markekonomie. Sy grootste uitdagings is die politieke isolasie, dreigende marginalisering as gevolg van toenemende bilaterale en streeksooreenkomste vir ekonomiese samewerking en vrye handel, en die moontlike verlies aan mededingendheid op die wêreldmark.[24] Die land met 23,5 miljoen inwoners en 'n bruto binnelandse produk (BBP) van VSA-$529,9 miljard in 2016 (VSA-$22 495 per capita) is die 22ste grootste nasionale ekonomie ter wêreld en die 15de grootste handelsnasie.[25]

Een van die kenmerke van die Republiek China se ekonomie is sy stabiele ontwikkeling wat deur die globale ekonomiese en finansiële krisis van die jare 2008 en 2009 net tydelik onderbreek is. Die Republiek China word as 'n betroubare handelsvennoot beskou – met hoogs opgeleide en dinamiese mannekrag, 'n goeie vervoer-, kommunikasie- en IT-infrastruktuur, regssekerheid, 'n politieke en ekonomiese raamwerk wat beleggings en innovasies bevorder, 'n hoë lewensstandaard, en 'n binnelandse mark wat – alhoewel dit relatief klein is (met dieselfde bevolkingsgetal soos Australië) – deur 'n sterk vraag na handelsmerkprodukte gekenmerk word, 'n ideale geografiese ligging in die Asiatiese Stille Oseaan-streek en noue bande met die nabygeleë Volksrepubliek China gekenmerk word.

Die Republiek China het as een van die vier sogenaamde "Asiatiese tiers" ná die einde van die Tweede Wêreldoorlog 'n vinnige ekonomiese groei beleef wat aanvanklik op die uitvoer van landbouprodukte en later op dié van goedkoop nywerheidsgoedere berus het. Die huidige ekonomiese ontwikkeling word veral deur die inligtingstegnologiebedryf aangespoor – die land is hier reeds 'n wêreldmarkleier en verskaf veral OEM-komponente aan rekenaarvervaardigers. Tans word byvoorbeeld 98 persent van alle moederborde, 83 persent van alle skootrekenaars en 70 persent van alle vloeikristalskerms deur maatskappye uit die Republiek China vervaardig.[26]

Die land onderhou nou ekonomiese bande met die Volksrepubliek China en Taiwannese maatskappye het na ramings tussen 100 en 250 miljard VSA-$ op die Chinese vasteland belê waar ook 'n groot deel van die vervaardiging plaasvind. Aangesien loonkoste ook op die Chinese vasteland aan die styg is, belê steeds meer Nasionaal-Chinese maatskappye in Suidoos-Asiatiese lande soos Viëtnam. Vanweë sy hoë salaris- en loonvlak konsentreer die land hom tans op navorsing en ontwikkeling en hoëtegnologieë wat hoogs opgeleide mannekrag vereis.[27] In 2008 het die volgens skattings landbousektor 1,7, die nywerheidsektor 25,1 en die dienstesektor reeds 73,2 persent tot die land se bruto binnelandse produk bygedra.

Die Republiek China het daarin geslaag om sy vinnige ekonomiese groei sonder sosio-ekonomiese oneweredighede te bemeester – lae werkloosheidsyfers en 'n hoë vlak van geletterdheid (96 persent) het grootliks hiertoe bygedra. Eers as gevolg van die ekonomiese krisis het werkloosheid (5,31 persent in Januarie 2009) en ander sosiale vraagstukke sorgwekkend geword. Nogtans was die land se ekonomie vanweë die groot aandeel klein en middelgroot sakeondernemings in staat om buigsaam en vinnig op die krisis en sy uitdagings te reageer.

Politiek[wysig | wysig bron]

Internasionale erkenning[wysig | wysig bron]

Olimpiese vlag vir die Republiek China, "Chinese Taipei" (中華台北) genoem
Ambassade van die Republiek China in Mbabane, Eswatini
Internasionale erkenning van die Republiek China
Lande wat verhoudings met die Republiek China onderhou:

   Diplomatieke betrekkinge en ambassade in Taipei

   Nieamptelike verhoudings

Die Republiek China handhaaf diplomatieke bande met 14 state in Sentraal- en Suid-Amerika, Afrika, in die Stille Oseaangebied en met die Vatikaan. Al hierdie lande het as gevolg hiervan geen diplomatieke betrekkinge met die Volksrepubliek China nie.

Die oorgrote meerderheid lande volg Beijing se "Een-China-beleid". Al het die Europese Unie se lidstate, die Verenigde State, Japan, die Russiese Federasie asook die ASEAN-lande geen diplomatieke betrekkinge met die Republiek China nie, handhaaf hulle nieamptelike bande deur middel van sogenaamde "institute" (VSA, Duitsland), "kantore" (offices; Verenigde Koninkryk, Frankryk, Oostenryk), "handelskantore" (trade offices; Swede, Finland, EU-delegasie) of assosiasies (Japan, Indië).

Altesaam 70 state het nieamptelike verteenwoordigers in die Republiek China, insluitende sestien EU-lidstate en die Europese Unie se Delegasie, asook Switserland). As een van die oorspronklike stigterlede is die Republiek China sedert 1971 geen amptelike lidstaat van die Verenigde Nasies meer nie. Sy plek is – met die aanvaarding van Resolusie 2758 deur die Verenigde Nasies – ook in alle spesiale VN-organisasies deur die Volksrepubliek China oorgeneem.

As Separate Customs Territory of Taiwan, Penghu, Kinmen and Matsu (Chinese Taipei) het die Republiek China op 1 Januarie 2002 tot die Wêreldhandelsorganisasie (WHO) toegetree – 'n stap wat die eilandstaat meer speelruimte op die gebied van internasionale handelsbeleid gee.

Afrika (1 land)


Europa (1 land)


Oseanië (4 lande)


Amerikas (8 lande)

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (en) "ROC Vital Information". Ministry of Foreign Affairs, Republic of China (Taiwan). 31 Desember 2014. Besoek op 10 September 2017.
  2. (en) "what languages are spoken in Taiwan". WorldAtlas. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2019. Besoek op 16 Januarie 2019.
  3. (en) Shih, Hsiu-chuan (27 Januarie 2018). "Taiwan mulling English as an official language, but is it ready?". Central News Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2019. Besoek op 16 Januarie 2019.
  4. (en) "President lauds efforts in transitional justice for indigenous people". Focus Taiwan. 19 Julie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2019. Besoek op 16 Januarie 2019.
  5. (en) "Draft national language development act clears legislative floor". Taipei Times. 25 Desember 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 September 2019. Besoek op 16 Januarie 2019.
  6. (en) "Hakka made an official language". Taipei Times. 30 Desember 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2019. Besoek op 16 Januarie 2019.
  7. (en) "Number of Villages, Neighborhoods, Households and Resident Population". MOI Statistical Information Service. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Maart 2014. Besoek op 2 Februarie 2014.
  8. (en) "Population of Taiwan as of July 2022". National Statistics, Republic of China (Taiwan). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 April 2020. Besoek op 22 September 2018.
  9. (en) "General Statistical analysis report, Population and Housing Census" (PDF). National Statistics, ROC (Taiwan). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 Oktober 2017. Besoek op 26 November 2016.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 (en) "Taiwan". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2022. Besoek op 3 Februarie 2023.
  11. (en) "Human Development Report 2020: Reader's Guide". United Nation Development Program. 2020. Besoek op 12 Maart 2021.
  12. (en) "Percentage share of disposable income by quintile groups of income recipients and measures of income distribution". stat.gov.tw. Republiek China. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Julie 2022. Besoek op 26 Junie 2019.
  13. (en) "ICANN Board Meeting Minutes". ICANN. 25 Junie 2010. Besoek op 21 Mei 2016.
  14. (de) www.taiwantourismus.de: Allgemeine Informationen. Besoek op 8 Februarie 2018
  15. (en) Christopher L. Salter: Taiwan. Philadelphia: Chelsea House Publishers 2004, bl. 11
  16. (de) Schöller, Peter, Heiner Dürr en Eckart Dege (redakteurs): Fischer Länderkunde: Ostasien. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 1987, bl. 209
  17. (en) Denny Roy: Taiwan. A Political History. Ithaca and London: Cornell University Press 2003, bl. 1
  18. (en) roughguides.com: Taiwan. Besoek op 8 Februarie 2018
  19. (de) EU-Asien.de: Landschaften in Taiwan. Besoek op 7 Februarie 2018
  20. (en) Roy (2003), bl. 1
  21. (en) Roy (2003), bl. 1
  22. (en) Focus Taiwan, 19 Julie 2016: 'Six Assurances' to Taiwan included in Republican party platform
  23. (en) Ho, Samuel P.S.: Industrialization in Taiwan: Recent Trends and Problems. In: Pacific Affairs (uitgegee deur die Universiteit van Brits-Kolombië), volume 48, nommer 1 (lente 1975), bl. 27-41. Aanlyn beskikbaar: JSTOR aanlyn-argief
  24. (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake: Kenmerke van die Taiwannese ekonomie. Besoek op 6 Februarie 2018 Geargiveer 27 Maart 2019 op Wayback Machine
  25. (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake: Kenmerke van die Taiwannese ekonomie
  26. (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake: Taiwan – Ekonomie Geargiveer 20 April 2008 op Wayback Machine
  27. (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake: Taiwan – Ekonomie Geargiveer 20 April 2008 op Wayback Machine

Bronnelys[wysig | wysig bron]

Algemeen

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]