Sakrivier
| Sakrivier | |
|---|---|
| Stroomgebied | Suid-Afrika |
| Oorsprong | Nuweveldberge 32°16′06″S 22°34′13″O / 32.2682°S 22.5702°O |
| Monding | Grootvloer, later Hartbeesrivier |
| Lengte | 460 km |
| Oorsprong-hoogte | 1 830 m |
Die Sakrivier, die habitat van die oewerkonyn, is die langste nie-standhoudende rivier in die Karoo van Suid-Afrika.
Stroomgebied[wysig | wysig bron]
Die rivier ontspring op 1 830 m bo seevlak in die Nuweveldberge, op die noordoosgrens van die Karoo Nasionale Park, net oos van die Moltenopas en 13 km noordwes van Beaufort-Wes. Dit vloei noordoos van Fraserburg verby, deur die dorp Williston, verby die spoorwegeindpunt Sakrivier en deur die dorp Brandvlei. In verskeie panne (“vloere”) versprei die vloedwaters en verdamp of sak in die grond weg, vandaar die naam Sakrivier. Op ongeveer 460 km van sy oorsprong kom die rivier tot sy einde in Grootvloer tussen Brandvlei en Kenhardt. Uit die Roggeveld vloei die water van die Visrivier en sy grootste sytakke, die Renosterrivier en die Rietrivier, verby Kootjieskolk. In die omgewing van die spoorweghaltes Tontelbos en Sakrivier sluit die Vis by die Sakrivier aan. Hierdie is 'n afgeleë dunbevolkte landstreek.
Reënval[wysig | wysig bron]
Die karige neerslag oor die opvanggebied en stroomgebied wissel tussen 'n 120 tot 250 mm per jaar. By hoogste uitsondering vloei die rivier meer as 20 dae per jaar.
Flora en fauna[wysig | wysig bron]
Doringbome, gannabos en riet is volop. Daar is geen inheemse bome langs die rivier nie, maar wel populiere en wilgers wat skadu verskaf. Boere by Fraserburg het in die eerste dekade van die eeu die Sakrivier Bewaararea van 120 000 ha gestig om die oewerkonyn te beskerm.
Boerdery[wysig | wysig bron]
Die rivier en sy sytakke bring in 'n goeie reënseisoen miljoene ton vrugbare grond en water van die berge na die vloedvlaktes en vloere van die noordwestelike deel van die Noord-Kaap. Sedert laat in die 19de eeu is ook hier soos langs die Nyl saaidamme gebruik waar lae walle keer dat vloedwater vinnig terugloop en eerder insak. Een vloed was genoeg om te saai en die plant te laat ontwikkel tot oestyd sonder opvolgreën of besproeiing of bemesting. Soms is 'n besonder groot oes van vrugte en groente en veral koring gewen, maar baie jare was daar glad geen oes nie weens die onreëlmatige reënval, onvoorspelbare vloede, hitte, sprinkane, plantluise, krieke en ryp. Vloede het saaidamme en keerwalle verwoes en ernstige erosie veroorsaak. Weens hierdie probleme het Zak River Estates sy koringboerdery in 1944 gestaak. Teenswoordig word hier hoofsaaklik met skape en op beperkte skaal met lusern en lupine geboer. Semi-permanente poele in die rivierloop en fonteine wat helder watergate vorm, lewer hiervoor genoeg water. Verskeie plase is onbewoon.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Eerw. Johannes Kicherer van die Londense Sendinggenootskap het in 1799 die Sakrivier-sending gestig met 'n sendingstasie by Blijdevooruitzicht, 50 km noordoos van Fraserburg. Trekboere het in die omgewing van hierdie rivier hul korbeelhuise gebou.
Benedeloop[wysig | wysig bron]
Die benedeloop van die Sakrivier is bekend as die Hartbeesrivier wat verby Kenhardt en Kakamas na die Oranjerivier loop.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- Green, Lawrence G.: Karoo. Kaapstad: Timmins, 1955.
- Moseley, Steve: The ebb and flow of the Sakrivier. Village Life, nr. 26, Oktober-November 2007.