Gaan na inhoud

Sangkuns

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Sangers)
dd
Édith Piaf sing voor 'n mikrofoon (1962).

Sang is die vervaardiging van musikale klanke met die stem en segmente van spraak, deur die gebruik van volgehoue toon, ritme en 'n verskeidenheid van vokale tegnieke. 'n Persoon wat sing, staan bekend as 'n sanger of 'n sangeres (in jazz en populêre musiek).[1][2] Sangers sing musiek (arias, liedere, ens.) wat kan gesing word , met of sonder begeleiding deur musikale instrumente. Sang kan in 'n ensemble van musikante gedoen word, soos 'n koor van sangers of 'n orkes van instrumentaliste. Sangers kan optree as soliste of vergesel word deur enigiets van 'n enkele instrument (soos in kuns lied of 'n jazz-styl) tot 'n simfonie-orkes of groot orkes. Verskillende sangstyle sluit in kuns musiek soos opera en Chinese opera, Indiese musiek en godsdienstige musiek style soos Gospel musiek, tradisionele musiek style, kontemporêre musiek, jazz, blues en populêre musiekstyle soos pop, rock en elektroniese dansmusiek.

Sang kan formeel of informeel geskied, gereël of selfs geïmproviseer word. Dit kan gedoen word as 'n vorm van godsdienstige toewyding, as 'n stokperdjie, as 'n bron van plesier, vertroosting of ritueel, as deel van musiekonderwys of as 'n beroep. Uitnemendheid in sang verg tyd, toewyding, instruksies en gereelde oefening. As oefening op 'n gereelde basis gebeur, kan die klanke duideliker en sterker word. Professionele sangers bou gewoonlik hul loopbane op 'n spesifieke musikale genre, soos die klassiek of rock, alhoewel daar sangers is wat 'n oorgang van genre iewers in hul loopbane het. Professionele sangers ontvang gewoonlik stemopleiding by vokale afrigters.

Stemme

[wysig | wysig bron]

In sy fisiese aspek, het sang 'n goed-gedefinieerde tegniek wat afhanklik is van die gebruik van die longe, wat optree as 'n lugverskaffer; op die larinks, wat dien as 'n vibrator; op die bors, kop holtes en skelet, wat die funksie van 'n versterker bied as die pyp in 'n wind instrument; en op die tong, wat saam met die verhemelte, tande, en lippe verantwoordelik is vir die vorming van konsonante en vokale. Al hierdie vier meganismes funksioneer onafhanklik, hulle is tog gekoördineer in die vestiging van 'n vokale tegniek en is gemaak om te kommunikeer op 'n ander een.[3] Tydens passiewe asemhaling word lug ingeasem deur die diafragma terwyl uitaseming plaasvind sonder enige moeite. Uitaseming kan aangehelp word deur die abdominale, interne interne interkostale en laer bekken/pelviese spiere. Inaseming is aangehelp deur die gebruik van eksterne interkostale, en sternocleidomastoid spiere. Die toonhoogte word verander met die stembande. Met die lippe gesluit word neurie gevorm.

Die klank van elke individu se sang verskil, nie net van die verskil in grootte en vorm van elke individu se stembande nie, maar ook as gevolg van die verskil in elke individu se totale liggaam. Die mense het vokale voue wat kan los trek, verstyf of wat van dikte kan verander en waaroor asem oorgedra kan word oor 'n wisselende drukkrag. Die vorm van die bors en nek, die posisie van die tong, en die digtheid van die andersins onverwante spiere kan verander word. Enige van hierdie aksies kan lei tot 'n verandering in toonhoogte, volume (hardheid), toonkleur, of toon van die klank wat geproduseer word. Klank resoneer ook binne die verskillende dele van die liggaam en 'n individu se grootte en beenstruktuur kan die klank beïnvloed wat geproduseer word deur 'n individu.

Sangers kan ook leer hoe om klank te projekteer op sekere maniere sodat dit beter resoneer binne hul vokale kanaal, - dit staan bekend as vokale resonansie. Nog 'n groot invloed op vokale klank en produksie is die funksie van die larinks wat gemanipuleer kan word op verskillende maniere om verskillende klanke te kan produseer. Hierdie verskillende soorte van die laringeale funksie word beskryf as verskillende soorte vokale registers. Die primêre metode vir sangers om dit te bereik, is deur middel van die gebruik van die Sanger se Formant; wat getoon het om besonder goed op die mees sensitiewe deel van die oor se frekwensiereeks te pas.[4][5]

Daar is ook bevind dat 'n meer kragtige stem bereik kan word met 'n vetter en vloeistofagtige vokale vou mukosa.[6][7] Hoe meer buigbaar die mukosa, hoe meer doeltreffende is die oordrag van energie van die lugvloei na die vokale voue.[8]

Vokale registrasie

[wysig | wysig bron]

Vokale registrasie verwys na die stelsel van vokale registers binne die stem. 'n Register in die stem is 'n spesifieke reeks van tone, wat dieselfde trilpatroon vervaardig is van die vokale voue en dieselfde gehalte het. Registers ontstaan in die larinks, hulle kom voor omdat die vokale voue in staat is om verskillende trilpatrone te vervaardig.[9] Elkeen van hierdie trilpatrone verskyn binne 'n bepaalde reeks van plekke en produseer sekere kenmerkende klanke.[10] Die voorkoms van die registers word ook toegeskryf aan die gevolge van die akoestiese interaksie tussen die vokale vou ossillasie en die vokale kanaal.[11] Die term "register" kan ietwat verwarrend wees, omdat dit verskeie aspekte van die stem insluit. Die term register kan gebruik word om te verwys na enige van die volgende:

  • 'n Bepaalde deel van die vokale reeks soos die bo -, middel, of laer registers.
  • 'n Resonansie area soos bors stem of hoof stem.
  • 'n Fonasie proses (fonasie is die proses van die vervaardiging van vokale klank deur die vibrasie van die vokale voue wat op sy beurt verander deur die resonansie van die vokale kanaal)
  • 'n Sekere vokale toonkleur of vokale "kleur"
  • 'n Area van die stem wat gedefinieer word of afgebaken deur vokale breke.

In linguistiek, is 'n register taal 'n taal wat toon en vokaal fonasie in 'n enkele fonologiese stelsel kombineer. Binne spraak patologie het die term vokale register drie samestellende elemente: 'n sekere trilpatroon van die vokale voue, 'n sekere reeks van plekke, en 'n sekere tipe klank. Spraak patoloë identifiseer vier vokale registers wat gebaseer is op die fisiologie van die laringeale funksie: die vokale braai registreer, die modale registreer, die falsetto registreer, en die fluitjie registreer. Hierdie siening word ook aangeneem deur baie vokale pedagoë.

Vokale resonation

[wysig | wysig bron]
Kruis-afdeling van die kop en nek

Vokale resonansie is die proses waardeur die basiese produk van fonasie versterk is in die toonkleur en/of intensiteit deur die lug-gevulde holtes deur middel van wat dit na buite gaan. Verskeie terme wat verband hou met die resonansie proses sluit in: versterking, verryking, uitbreiding, verbetering, verdieping, en verlenging. Die belangrikste deel vir die sanger of spreker is dat die eindresultaat van resonansie is om 'n beter klank voort te bring. Daar is sewe areas wat gelys kan word as moontlike vokale resonators: bors, die trageë, die larinks self, die farinks, die mondholte, die neusholte, en die sinusse.

Borsstem en die hoofstem

[wysig | wysig bron]

Borsstem en hoofstem is terme wat gebruik word in vokale musiek. Die gebruik van hierdie terme wissel wyd binne vokale pedagogiese sirkels en daar is tans geen konsekwente mening onder vokale musiek professionele persone met betrekking tot hierdie terme nie. Borsstem kan gebruik word in verhouding tot 'n bepaalde deel van die vokale omvang of tipe van vokale register; 'n vokale resonansie gebied; of 'n spesifieke vokale toonkleur. Hoofstem kan gebruik word in verhouding tot 'n bepaalde deel van die vokale omvang of tipe van vokale register of 'n vokale resonansie area. By mans, word die hoofstem algemeen na verwys as die falsetto.

Die klassifikasie van sangstemme

[wysig | wysig bron]

In die Europese klassieke musiek en opera, word stemme hanteer soos musikale instrumente. Komponiste wat vokale musiek skryf, moet 'n begrip hê van die vaardighede, talente en vokale eienskappe van sangers. Stem klassifikasie is die proses waardeur menslike stemme geëvalueer word om geklassifiseer te word in verskillende stem tipes. Hierdie eienskappe sluit onder andere in: vokale omvang, vokale gewig, vokale tessituur, vokale toonkleur, en vokale oorgangspunte soos breek en die lig binne-in die stem. Ander oorwegings is: fisiese eienskappe, spraak vlak, wetenskaplike toetsing, en vokale registrasie.[12] Die wetenskap agter stem klassifikasie het ontwikkel binne die Europese klassieke musiek is stadig besig om aan te pas by die moderne vorme van sang. Stem klassifikasie word dikwels gebruik in opera om spesifieke rolle te assosieer met potensiële stemme. Daar is tans verskeie stelsels in gebruik in klassieke musiek, onder andere die Duitse Fach-stelsel en die koormusiek-stelsel. Geen stelsel word universeel toegepas of aanvaar nie.


Die meeste klassieke musiek stelsel erken egter sewe verskillende groot stem kategorieë. Vroue word gewoonlik verdeel in drie groepe: sopraan, mezzo-sopraan en alt. Mans word gewoonlik verdeel in vier groepe: hoë tenoor, tenoor, bariton en bas. Wanneer kinderstemme oorweeg word van die pre-puberteit fase, kan 'n agste term, sopraan, toegepas word. Binne elk van hierdie groot kategorieë, is daar sub-kategorieë wat spesifieke vokale kwaliteite identifiseer, soos koloratuur en vokale gewig om tussen stemme te kan onderskei.

Vokale pedagogie

[wysig | wysig bron]
Ercole de' Roberti: Konsert, c. 1490

Vokale pedagogie is die studie van die onderrig van sang. Die kuns en wetenskap van die vokale pedagogie het 'n lang geskiedenis wat begin het in Antieke Griekeland en gaan voort om te ontwikkel en verander vandag. Beroepe van die kuns en wetenskap van die vokale pedagogie sluit in: vokale afrigters, koorafrigters, musiek onderwysers, opera regiseure, en ander afrigters van sang.

Vokale pedagogie konsepte is 'n deel van die ontwikkeling van behoorlike vokale tegniek. Tipiese areas van die studie sluit die volgende in:[13]

  • Anatomie en fisiologie as dit betrekking het op die fisiese proses van sang
    • Vokale gesondheid en stem versteurings wat verband hou met sang.
    • Asemhaling en lug ondersteuning vir sang
    • Fonasie
    • Vokale resonansie of Stem projeksie
    • Vokale register: 'n spesifieke reeks van toonkleure, wat in die dieselfde trilpatroon vervaardig word van die vokale voue en dieselfde gehalte het, wat hul oorsprong het in laringeale funksie, want elkeen van hierdie tril patrone verskyn binne 'n bepaalde reeks van plekke en produseer sekere kenmerkende klanke.
    • Stem klassifikasie
  • Vokale style: vir klassieke sangers, dit sluit style wat wissel van Lieder tot opera; vir pop sangers kan style blues ballades insluit; vir jazz-sangers kan dit swaaiende ballades insluit.
    • Tegnieke wat gebruik word in style soos sostenuto en legato, reeks uitbreiding, toon gehalte, vibrato, en koloratuur.

Vokale tegniek

[wysig | wysig bron]
Real-time MRI van 'n vokale kanaal terwyl daar gesing word.

Sang gedoen met goeie vokale tegniek is 'n geïntegreerde en gekoördineerde handeling wat effektief die fisiese prosesse van sang koördineer. Daar is vier fisiese prosesse wat betrokke is in die vervaardiging van vokale klank: asemhaling, fonasie, resonansie, en artikulasie. Hierdie prosesse vind plaas in die volgende volgorde:

  1. Asem word ingeneem
  2. Klank word geïnisieer in die larinks
  3. Die vokale resonators ontvang die klank en word beïnvloed daardeur.
  4. Die artikulators vorm die klank in herkenbare eenhede

Hoewel hierdie vier prosesse dikwels beskou word as apart wanneer dit bestudeer word, in die praktyk, smelt hulle saam in een gekoördineerde funksie. Met 'n doeltreffende sanger of spreker, moet 'n mens selde daaraan herinner word aan die proses wat betrokke is as hul verstand en liggaam so gekoördineer is dat 'n mens net die verenigde funksie waarneem. Baie vokale probleme ontstaan as gevolg van 'n gebrek aan koördinasie binne hierdie proses.

Sedert sang 'n gekoördineerde handeling is, is dit moeilik om enige van die individuele tegniese gebiede te bespreek sonder om die ander te betrek. Byvoorbeeld, fonasie is net ter sprake wanneer dit in kontak kom met asemhaling; die artikulators beïnvloed resonansie; die resonators beïnvloed die vokale voue; die vokale voue beïnvloed asem beheer; en so meer. Vokale probleme is dikwels die gevolg van 'n breuk in een deel van hierdie gekoördineerde proses wat veroorsaak dat die stemafrigters dikwels meer intensief op een area van die proses fokus met hul studente tot daardie probleem opgelos is.

Sodra die student bewus is van die fisiese prosesse van sang, begin hy/sy die proses koördineer. Dit is onvermydelik dat studente en stemafrigters meer sal fokus op een area van die tegnieke as die ander. Die verskillende prosesse vorder elk op sy eie spoed, met 'n gevolglike wanbalans of gebrek aan koördinasie. Die gebiede van vokale tegniek wat die meeste staatmaak op die student se vermoë om verskeie funksies te koördineer is:


  1. Die uitbreiding van die vokale omvang tot sy maksimum potensiaal.
  2. Die ontwikkeling van konsekwente vokale produksie met 'n konstante toongehalte.
  3. Die ontwikkeling van buigsaamheid en behendigheid.
  4. Die bereiking van 'n gebalanseerde vibrato
  5. 'n Vermenging van die bors en hoofstem op elke noot van die reeks[14]

Die ontwikkeling van 'n sangstem

[wysig | wysig bron]

Sang is 'n vaardigheid wat hoogs ontwikkelde spiere reflekse vereis. Sang vereis nie veel spierkrag nie maar dit vereis 'n hoë graad van spier koördinasie. Individue kan hul stemme verder ontwikkel deur die noukeurige en sistematiese praktyk van beide liedjies en vokale oefeninge. Vokale oefeninge het verskeie doeleindes, insluitend: opwarming van die stem; die uitbreiding van die vokale omvang; en die verkryging van vokale tegnieke soos legato, staccato, beheer van dinamika, om vinnig van toonkleure te verander, om met gemak breë intervalle te kan sing met tussenposes en om vokale foute te kan regstel.



Voordele vir gesondheid

[wysig | wysig bron]

Fisies

[wysig | wysig bron]

1. Oefen die longe, die tussenribspiere en diafragma.

2. Verbeter slaap.

3. Bevoordeel kardio funksie deur die verbetering van aerobiese kapasiteit.

4. Ontspan algehele spierspanning.

5. Verbeter postuur.

6. Maak sinusse en respiratoriese buise oop.

7. Met opleiding, kan dit help om snork te verminder.

8. Stel endorfiene vry.

9. Verhoog die immuunstelsel.

10. Help met die verbetering van fisiese balans in die mense wat geraak word deur siektes soos Parkinson se siekte[15]

Die uitbreiding van vokale reeks

[wysig | wysig bron]

'n Belangrike doel van vokale ontwikkeling is om te leer om te sing binne natuurlike perke[16] van die mens se vokale reeks, sonder enige ooglopende of steurende veranderinge van gehalte of tegniek. 'n Sanger kan slegs sy/haar doel bereik as al die fisiese prosesse in sang (soos laringeale aksie, asem beheer, resonansie aanpassing, en artikulasie beweging) effektief saam werk. Hierdie prosesse moet gekoördineer word deur (1) die vestiging van goeie vokale gewoontes in die mees gemaklike tessitura van die stem, en dan (2) stadig die reeks uitbrei.

Postuur

[wysig | wysig bron]

Die sangproses funksioneer die beste wanneer sekere fisiese toestande van die liggaam in plek gestel is. Die vermoë om lug in en uit die liggaam vrylik te laat vloei en te beheer, kan baie beïnvloed word deur die postuur van die asemhalingstelsel. 'n Gesonke bors posisie sal die kapasiteit van die longe beperk en 'n gespanne abdominale wand sal die afwaartse vloei na die diafragma inhibeer. Goeie postuur laat die asemhalingsorgane toe om sy basiese funksie te verrig sonder om onnodige spanning op die liggaam te plaas. Wanneer sangers 'n goeie postuur het, is hulle ook meer selfversekerd tydens 'n uitvoering. Gehore is ook geneig om beter te reageer op sangers met 'n goeie postuur.


Daar is agt komponente van die ideale postuur tydens sang:

  1. Voete effens uitmekaar.
  2. Bene reguit, maar knieë effens gebuig.
  3. Heupe wys reguit na voor.
  4. Ruggraat in lyn.
  5. Maag plat.
  6. Bors gemaklik vorentoe.
  7. Skouers af en terug.
  8. Hoof regop en wys vorentoe.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. "VOCALIST – meaning in the Cambridge English Dictionary". Dictionary.cambridge.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2018. Besoek op 30 Januarie 2019.
  2. "Vocalist | Definition of vocalist in US English by Oxford Dictionaries" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2018.
  3. "Singing" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2015. Besoek op 25 Mei 2020.
  4. "Overlap of hearing and voicing ranges in singing" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 Desember 2010. Besoek op 25 Mei 2020. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  5. "Comparison of the produced and perceived voice range profiles in untrained and trained classical singers". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  6. Titze, I. R. (23 September 1995). "What's in a voice". New Scientist: 38–42.
  7. Speak and Choke 1, by Karl S. Kruszelnicki, ABC Science, News in Science, 2002
  8. Lucero, Jorge C. (1995). "The minimum lung pressure to sustain vocal fold oscillation". The Journal of the Acoustical Society of America: 779–784.
  9. Lucero, Jorge C. "Chest‐ and falsetto‐like oscillations in a two‐mass model of the vocal folds": 3355–3359. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  10. Large, John W. "Towards an integrated physiologic-acoustic theory of vocal registers": 30–35. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  11. Lucero, Jorge C. "Effect of source–tract acoustical coupling on the oscillation onset of the vocal folds": 403–411. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  12. Shewan, Robert. "Voice classification: An examination of methodology": 17–27. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  13. Titze Ingo R (2008). "The human instrument": 94–101. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  14. "singing with a mix" (in Engels). 19 Februarie 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2019.
  15. "Ten benefits of singing". 26 Maart 2014.
  16. "How much can a singer sing before they reach their limits? May 16, 2014, from" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2014.

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Blackwood, Alan. Die Verrigting van die Wêreld van die Sanger. London: Hamish Hamilton, 1981. 113 p., ruim siek. (meestal met foto's.). ISBN 0-241-10588-9ISBN 0-241-10588-9
  • Reid, Cornelius. 'n Woordeboek van Vokale Terminologie: 'n Ontleding. New York: J. Patelson Musiek Huis, 1983. xxi, 457 p. N. B.: "Hierdie woordeboek is bereid om ... te definieer en [te] analiseer daardie terme en uitdrukkings in algemene gebruik deur die vokale beroep uit die vroeë sewentiende eeu tot die hede, sowel as diegene [terme en uitdrukkings] ingestel is ... deur die lede van die verskillende wetenskaplike dissiplines gemoeid met die onderwerp."—van die Oriënt., op p. xix. ISBN 0-915282-07-0ISBN 0-915282-07-0

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]