Oseaantrog
'n Oseaantrog of seetrog is 'n prominente lang, smal topografiese depressie in die seebodem. Dit is dikwels 50 tot 100 km breed en 3 tot 4 km onder die vlak van die omringende seebodem, maar kan duisende kilometers lank wees. Daar is wêreldwyd oseaantrôe van sowat 50 000 km lank, meestal in die Stille Oseaan, maar ook in die oostelike Indiese Oseaan en elders. Die grootste diepte in die see wat nog gemeet is, is in die Challengerdiepte van die Marianatrog – 11 034 m onder die seevlak.
Oseaantrôe kom voor vanweë die Aarde se besonderse plaattektoniek. Hulle word aangetref by konvergente grense, waar litosferiese plate na mekaar toe beweeg teen 'n tempo van tussen 'n paar millimeter en 10 cm per jaar. Oseaniese litosfeer beweeg in trôe in teen 'n wêreldwye tempo van sowat 3 km2 per jaar.[1]
Struktuur[wysig | wysig bron]
Die plek in die aardkors waar een tektoniese plaat onder 'n ander een inbweeg, word 'n subduksiesone genoem. Hulle kom hoofsaaklik aan die rande van die kontinente voor. By die plaatgrens self ontstaan 'n depressie (laagte) in die aardoppervlak: 'n trog. Die beweging tussen die twee plate veroorsaak dat materiaal van die wegsakkende plaat afgeskraap word. Dié materiaal stapel op in die gebied voor die subduksiesone.
Die wegsakkende plaat bevat gesteentes waarin water opgeneem is vanweë aanraking met seewater. Dié gesteentes het 'n lae smeltpunt en wanneer die plaat die mantel induik en dit opwarm, sal die gesteentes begin smelt, sodat magma gevorm word. Die magma versamel in reservoirs onder die gebied wat agter die plaatgrens lê. As dit na die aardoppervlak opstyg, kan 'n reeks vulkane ontstaan: 'n vulkaanboog. Trôe loop gewoonlik parallel met en sowat 200 km van 'n vulkaanboog.
As die boonste plaat 'n oseaanplaat is, sal die boog in die see lê en sal die vulkane eilande vorm. Dit word 'n eilandboog genoem. Voorbeelde is die Filippyne en Japan. In die sone waar die twee plate langs mekaar beweeg, word aardbewings opgewek.[2]
Biome[wysig | wysig bron]
Baie van die vloeistof wat in sediment van die wegsakkende plaat vasgevang is, keer terug na die oppervlak van die oseaantrog en skep moddervulkane en koue sypelings.[3] Hulle onderhou unieke biome wat gebaseer is op chemotrofiese mikroörganismes (wat groei sonder om van lig gebruik te maak). Daar is kommer dat plastiekafval in trôe versamel en dié gemeenskappe bedreig.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Rowley, David B. (2002). "Rate of plate creation and destruction: 180 Ma to present". Geological Society of America Bulletin. 114 (8): 927–933. Bibcode:2002GSAB..114..927R. doi:10.1130/0016-7606(2002)114<0927:ROPCAD>2.0.CO;2.
- ↑ Völker, David; Geersen, Jacob; Contreras-Reyes, Eduardo; Sellanes, Javier; Pantoja, Silvio; Rabbel, Wolfgang; Thorwart, Martin; Reichert, Christian; Block, Martin; Weinrebe, Wilhelm Reimer (Oktober 2014). "Morphology and geology of the continental shelf and upper slope of southern Central Chile (33°S–43°S)" (PDF). International Journal of Earth Sciences. 103 (7): 1765–1787. Bibcode:2014IJEaS.103.1765V. doi:10.1007/s00531-012-0795-y. S2CID 129460412.
- ↑ Stern, R. J. (2002). "Subduction Zones". Reviews of Geophysics. 40 (4): 1012–1049. Bibcode:2002RvGeo..40.1012S. doi:10.1029/2001RG000108.
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
