Serwo-Kroaties

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Serwo-Kroatiese taal)
Serwo-Kroaties
Српскохрватски језик
Srpskohrvatski jezik
Gepraat in: Vlag van Serwië Serwië
Vlag van Kroasië Kroasië
Vlag van Bosnië en Herzegowina Bosnië en Herzegowina
Vlag van Montenegro Montenegro
Flag of the Republic of Macedonia Noord-Masedonië
Vlag van Slowenië Slowenië
Flag of Kosovo Kosovo 
Gebied: Balkan
Totale sprekers: 15,7 miljoen[1] 
Rang: 43
Taalfamilie: Indo-Europees
 Slawies
  Suid-Slawies
   Suidwes-Slawies
    Serwo-Kroaties 
Skrifstelsel: Latynse alfabet
Cyrilliese alfabet 
Amptelike status
Amptelike taal in: Vlag van Serwië Serwië (as Serwies)
Vlag van Kroasië Kroasië (as Kroaties)
Vlag van Bosnië en Herzegowina Bosnië en Herzegowina (as Bosnies)
Vlag van Montenegro Montenegro (as Montenegryns, maar ook Serwies, Bosnies en Kroaties is in amptelike gebruik)[2])
Flag of Kosovo Kosovo (as Serwies)
Gereguleer deur: Instituut van Serwo-Kroaties
Taalkodes
ISO 639-1: sh
ISO 639-2: hbs
ISO 639-3: hbs 
Verspreiding van Serwo-Kroaties

Serwo-Kroaties (srpsko-hrvatski of hrvatsko-srpski) is 'n taal uit die Westelike groep van die Suid-Slawiese tale. Dit was die hooftaal van Serwië, Kroasië, Bosnië en Herzegowina en Montenegro en word ook gepraat en verstaan in die Noord-Masedonië en Slowenië. Die taal word verder deur Serwiese en Kroatiese minderhede in Oostenryk, Hongarye en Roemenië gepraat.

Terminologie[wysig | wysig bron]

Die term Serwo-Kroaties kan op twee maniere beskou word:

  • As al die taalvariante in die Sentraal-Suid-Slawiese taalgroep, onder meer Serwies, Kroaties, Bosnies en Montenegryns.
  • As die belangrikste amptelike taal van die voormalige Joego-Slawië – ’n standaardtaal wat gebaseer was op beide Serwies en Kroaties.

Die term word nie meer in laasgenoemde sin gebruik nie omdat dit vervang is deur die nasionale tale van die ses lande wat ná die verbrokkeling van Joego-Slawië ontstaan het.

Verskillende tale[wysig | wysig bron]

Verspreiding van Serwo-Kroaties in 2006
Verspreiding van Serwo-Kroaties en sy ondergroepe in 2005
Engels Kroaties Serwies
Compare Usporedba Поређење (Poređenje)
Europe Europa Европа (Evropa)
Netherlands Nizozemska Холандија (Holandija)
Italians Talijani Италијани (Italijani)
Universe Svemir Васиона (Vasiona)
Spine Kralježnica Кичма (Kičma)
Air Zrak Ваздух (Vazduh)
Education Odgoj Васпитање (Vaspitanje)
Week Tjedan Седмица (Sedmica)
History Povijest Историја (Istorija)
Pantaloons Hlače Панталоне (Pantalone)
Belly Trbuh Стомак (Stomak)
Science Znanost Наука (Nauka)
Personally Osobno Лично (Lično)
Persona Osoba Лице (Lice)
United Nations Ujedinjeni Narodi Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
Bread Kruh Хлеб (Hleb)
Artificial Umjetno Вештачки (Veštački)
Cross Križ Крст (Krst)
Democracy Demokracija Демократија (Demokratija)
Detection Spoznaja Сазнање (Saznanje)
Island Otok Острво (Ostrvo)
Officer Časnik Официр (Oficir)
Road traffic Cestovni promet Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj)
Autobahn Autocesta Аутопут (Autoput)
Length Duljina Дужина (Dužina)
Association Udruga Удружење (Udruženje)
Factory Tvornica Фабрика (Fabrika)
General Opće Опште (Opšte)
Christ Krist Христос (Hristos)
I'm sorry Oprosti Извини (Izvini)
Native language standard Materinski jezićni standard Матерњи језички стандард

Ondanks die redelik klein verskille word Kroaties, Bosnies en Serwies tans as verskillende tale beskou. Voorheen is hulle as dialekte van Serwo-Kroaties beskou. Kroaties het 'n lang literatuurgeskiedenis en het Slawies-puristiese strominge beleef; nuwe woorde is eerder aan Tsjeggies of Pools ontleen as aan nie-Slawiese tale soos Duits of Italiaans. Serwies is in besonder afgelei van Ou Kerkslawies en het meer Russiese invloede.

Kroaties Bosnies Serwies Afrikaans
Glede ispušnih plinova i zagađivanja zraka, bilo bi potrebito poduzeti mjere sigurnosti! U pogledu izduvnih gasova i zagađivanja vazduha, bilo bi potrebno preduzeti mjere bezbjednosti! У погледу издувних гасова и загађивања ваздуха, било би потребно предузети мере безбедности! Weens uitlaatgasse en lugbesoedeling sal dit nodig wees om maatreëls te tref om veiligheid te verseker.
Bijela sol za kuhanje kemijski je spoj natrija i klora. Bijela so za kuhanje je hemijski spoj natrijuma i hlora. Bela so za kuvanje je hemijsko jedinjenje natrijuma i hlora. Wit sout vir kookdoeleindes is 'n chemiese verbinding van natrium en chloor.
Vlak sa željezničkoga kolodvora krenut će točno u deset sati. Voz sa željezničke stanice krenut će tačno u deset sati. Voz sa železničke stanice krenuće tačno u deset sati/časova. Die trein sal stiptelik om tienuur van die stasie af vertrek.

Alfabette[wysig | wysig bron]

In die loop van die geskiedenis is die taal met Latynse, Griekse, Glagolitiese, Cyrilliese en Arabiese letters geskryf. Vandag word dit met sowel Latynse as Cyrilliese letters geskryf. Serwies en Bosnies gebruik albei alfabette, terwyl Kroaties slegs Latynse letters gebruik.

In albei gevalle is die spelling nagenoeg foneties en kom die spelling normaalweg ooreen met die uitspraak:

Latyn na Cyrillies

A a B b C c Č č Ć ć D d Dž dž Đ đ E e F f G g H h I i J j K k
А а Б б Ц ц Ч ч Ћ ћ Д д Џ  џ  Ђ ђ Е е Ф ф Г г Х х И и Ј ј К к
L l Lj lj M m N n Nj nj O o P p R r S S Š š T t U u V v Z z Ž ž
Л л Љ  љ  М м Н н Њ  њ  О о П п Р р С с Ш ш Т т У у В в З з Ж ж

Cyrillies na Latyn

А а Б б В в Г г Д д Ђ ђ Е е Ж ж З з И и Ј ј К к Л л Љ  љ  М м
A a B b V v G g D d Đ đ E e Ž ž Z z I i J j K k L l Lj lj M m
N n Nj Nj O o P p R r S s T t Ć ć U u F f H h C c Č č Dž dž Š š
Н н Њ  њ  О о П п Р р С с Т т Ћ ћ У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Џ  џ  Ш ш

Lj, Nj en verteenwoordig verskillende foneme en word as afsonderlike letters beskou. In seldsame gevalle kan hulle ook kombinasies van twee letters verteenwoordig, en word dan afsonderlik in Cyrilliese letters getranslitereer. Byvoorbeeld, "nadživeti" (oorleef in die sin van langer leef as) word getranslitereer as "Надживети", nie as "Наџивети". Dit was gebruiklik dat Đ geskryf is as Dj op tikmasjiene, maar die gebruik lei tot heelwat verwarring.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Serbo-Croatian". Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2019. Besoek op 2 Desember 2020.
  2. (en) "Language and alphabet Article 13". Grondwet van Montenegro. WIPO. 19 Oktober 2007. Besoek op 2 Desember 2020. Serbian, Bosnian, Albanian and Croatian shall also be in the official use.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Wikipedia
Wikipedia
Sien gerus Wikipedia se uitgawe in Serwo-Kroaties


Indo-Europese tale: Satem-tale: Slawiese tale
Wes-Slawiese tale:
Kasjoebies | Polabies (†) | Pools | Slowaaks | Silesies | Sorbies (Neder-Sorbies, Opper-Sorbies) | Rusyn (Rusnak) | Tsjeggies
Oos-Slawiese tale:
Oud-Oos-Slawies (†) | Oekraïens | Russies | Rusyn (Roeteens) | Belarussies
Suid-Slawiese tale:
Bulgaars | Masedonies | Sloweens | Serwo-Kroaties (Bosnies, Kroaties, Montenegryns, Serwies)
Kunsmatige tale:
Protoslawies | Kerkslawies (Ou Kerkslawies) | Interslawies