Sosiale demokrasie
Sosiale demokrasie is 'n sosiale, ekonomiese en politieke filosofie binne sosialisme[1] wat politieke en ekonomiese demokrasie en 'n geleidelike, hervormingsgedrewe en demokratiese benadering tot die bereiking van sosiale gelykheid ondersteun. In die moderne praktyk het sosiale demokrasie die vorm aangeneem van demokratiese sosialisme, 'n robuuste welsynstaat, beleide wat sosiale geregtigheid bevorder, markregulering en 'n meer billike verdeling van inkomste.[2]
Sosiale demokrasie handhaaf 'n verbintenis tot verteenwoordigende en deelnemende demokrasie. Algemene doelwitte sluit in die bekamping van ongelykheid, die uitskakeling van die onderdrukking van minderbevoorregte groepe, die uitwissing van armoede en die handhawing van universeel toeganklike openbare dienste soos kinderversorging, onderwys, bejaardesorg, gesondheidsorg en werkersvergoeding.[3] Ekonomies ondersteun dit inkomsteherverdeling en die regulering van die ekonomie in die openbare belang.[4]
Sosiale demokrasie het 'n sterk, langdurige verbintenis met vakbonde en die breër arbeidsbeweging. Dit ondersteun maatreëls om groter demokratiese besluitneming in die ekonomiese sfeer te bevorder, insluitend kollektiewe bedinging en medebeskikkingsregte vir werkers.[5]
Die geskiedenis van sosiale demokrasie strek terug na die 19de-eeuse arbeidersbeweging. Oorspronklik 'n vangnet vir sosialiste van verskillende neigings, na die Russiese Rewolusie, het dit verwys na hervormingsgesinde sosialiste wat strategies gekant was teen rewolusie sowel as die outoritarisme van die Sowjet-model. Nietemin is die uiteindelike afskaffing van kapitalisme steeds as 'n belangrike einddoel gedurende hierdie tyd gehandhaaf.[6] Teen die 1990's het sosiale demokrate egter gemengde ekonomieë met 'n oorheersing van private eiendom omhels en die regulering van kapitalisme bevorder bo die vervanging daarvan met 'n kwalitatief verskillende sosialistiese ekonomiese stelsel.[7] Sedertdien word sosiale demokrasie geassosieer met Keynesiaanse ekonomie, die Nordiese model en welsynstate.
Sosiale demokrasie is beskryf as die mees algemene vorm van Westerse of moderne sosialisme. Onder sosiaaldemokrate verskil die houdings teenoor sosialisme: sommige behou sosialisme as 'n langtermyndoelwit, met sosiale demokrasie as 'n politieke en ekonomiese demokrasie wat 'n geleidelike, hervormingsgedrewe en demokratiese benadering tot die bereiking van sosialisme ondersteun. Ander beskou dit as 'n etiese ideaal om hervormings binne kapitalisme te lei. Een manier waarop moderne sosiale demokrasie van demokratiese sosialisme onderskei kan word, is dat sosiale demokrasie daarop gemik is om 'n balans te vind deur te pleit vir 'n gemengde markekonomie waar kapitalisme gereguleer word om ongelykhede deur middel van maatskaplike welsynsprogramme aan te spreek en private eienaarskap ondersteun met 'n sterk klem op 'n goed gereguleerde mark. In teenstelling hiermee plaas demokratiese sosialisme groter klem op die afskaffing van private eiendomsbesit ten gunste van volle ekonomiese demokrasie deur middel van samewerkende, gedesentraliseerde of gesentraliseerde beplanningstelsels.[8] Nietemin bly die onderskeid vaag in omgangstaal, en die twee terme word algemeen sinonieme gebruik.[9]
Die Derde Weg is 'n afsplitsing van sosiale demokrasie wat daarop gemik is om ekonomiese liberalisme met sosiaal-demokratiese ekonomiese beleide en sentrum-linkse sosiale beleide te versmelt. Dit is 'n herkonseptualisering van sosiale demokrasie wat in die 1990's ontwikkel is en deur sommige sosiaal-demokratiese partye omhels word; sommige ontleders het die Derde Weg gekarakteriseer as deel van die neoliberale beweging.[10]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Eatwell, Wright. 1999, bl. 80–103, Newman, 2005, Heywood, 2007, 101, 134–136,
- ↑ Miller, David (2016). "Social democracy". Routledge Encyclopedia of Philosophy. DOI:10.4324/9780415249126-S057-1. ISBN 978-0-415-25069-6.
- ↑ Hinchman & Meyer 2007, p. 137.
- ↑ Miller, 1998, 827Badie, Berg-Schlosser
- ↑ Hinchman, Meyer, 2007, 91, Mathers, Taylor, Upchurch, 2009, 51
- ↑ Adams 1993, pp. 102–103.
- ↑ Weisskopf, 1992, 10, Miller, 1998, 827, Jones, 2001, Heywood, 2012, 125–128
- ↑ Astor (2018).
- ↑ Weisskopf 1992, p. 10.
- ↑ Romano 2006, p. 11.
