Suid-Afrikaanse rand

Die ekonomie van Suid-Afrika
Artikels in hierdie reeks: Ekonomie van Suid-Afrika Krugerrand Landbou in Suid-Afrika Naspers Suid-Afrikaanse Rand

Die Rand is die geldeenheid van Suid-Afrika sedert die republiekwording en desimalisasie in 1961, toe dit die Suid-Afrikaanse Pond vervang het. Die naam is afgelei van die Witwatersrandgebied, Suid-Afrika se skatkamer van minerale rykdomme. Dit is ook 'n amptelike geldeenheid in Suid-Afrika se buurlande Lesotho (saam met die loti), Namibië (saam met die Namibiese dollar), Swaziland (saam met die lilangeni) en 'n nie-amptelike geldeenheid van Zimbabwe (saam met verskeie ander geldeenhede). Die rand is vroeër ook in Botswana (1966–1976), Suidwes-Afrika (1961–1990) asook die bantoestans van Bophuthatswana, Ciskei, Transkei en Venda gebruik.

• 'n Rand word opgedeel in 100 sente (voorgestel deur die letter c)
• Die Rand is beskikbaar in 7 muntstukke (5c, 10c, 20c, 50c, R1, R2 en R5) en 5 note (R10, R20, R50, R100 en R200). Daar word vanaf April 2002 nie meer een- en tweesentstukke gemunt nie.
• Die ISO-geldeenheidkode is ZAR, en die algemene notasie is die voorvoegsel R.
• Wisselkoers (20/03/2013): 1 USD = 9,33 ZAR, 1 EUR = 12,07 ZAR, 1 JPY = 0,0973 ZAR

Ou Suid-Afrikaanse banknote en munte, reeds uit sirkulasie

Wisselkoers tussen Rand en Amerikaanse dollar

Lêer:South African-Money01.jpg

Banknote en munte van die vierde serie van die Suid-Afrikaanse rand (2005–2012)

Wisselkoers tussen Euro en Rand sedert 2009

Wisselkoers tussen Rand en Jen

Die eerste banknote het die afbeelding van Jan van Riebeeck, die eerste Nederlandse goewerneur van Kaapstad, gedra. In die 1980's is die note herontwerp met afbeeldings van inheemse grootwilddiere, soos die renoster, olifant, leeu, buffel, luiperd, ens.

Vanaf die geldeenheid se instelling in 1961 tot 1982 was die rand sterker as Amerika se dollar, maar dit het in die 1980's skerp begin verswak as gevolg van sanksies wat teen die land ingestel is oor die regering se apartheidsbeleid. In die 1990's het dit die verswakking voortgesit as gevolg van onsekerheid oor die land se toekoms onder die nuwe regering.

Net ná die aanvalle op 11 September 2001 in die VSA, het die Rand 'n dramatiese verlies teen die Amerikaanse dollar gelei. In Desember 2001 het die Rand 'n rekordlaagtepunt bereik teen 1 USD = 13,85 ZAR; van toe af het die Rand weer herstel en meer as 50% van sy waarde teruggewen, tot so 'n mate dat onlangse versterkings in die geldeenheid (vanaf R13,84 per dollar in 2001 tot onder R6 per dollar in 2005) groot verliese vir sommige maatskappye beteken het en baie werksgeleenthede as gevolg hiervan verlore gegaan het.

In Augustus 2004 is 'n nuwe R5-munt bekend gestel, in 'n poging om vervalsing van die ou R5-munt te probeer beperk. Sekuriteitsmaatreëls wat ingestel is, sluit in 'n tweemetalige ontwerp (soortgelyk aan die €1- en €2-munte en die Britse £2-munt), 'n spesiale geriffelde sekuriteitsgroef om die rand en mikro-belettering.

31 Mei 2010 is as die keerdatum aangewys waar alle ou R200-note, dit wil sê, dié wat nie oor die nuwe landswapen en nuwe sekuriteitsmaatreëls beskik nie, finaal uitgefaseer word. Dit kon by handelsbanke ingeruil word, waarna dit vanaf 1 Junie 2010 slegs by die Suid-Afrikaanse Reserwebank omgeruil kon word.

11 Februarie 2013 is 'n nuwe reeks banknote bekendgestel waarop die gesig van Nelson Mandela pryk. Dit sal later in 2013 die huidige "Groot Vyf"-reeks van die 1990's vervang. Geen R500-noot sal bekendgestel word nie.

Banknote

(vyfde en huidige serie "Nelson Mandela" 2012)
Nominale waarde	Voorkant	Agterkant	Kleur	Tale	Grootte (mm)
10 rand	Nelson Mandela	Renoster	Groen	Engels, Afrikaans, Swazi	128 x 70
20 rand		Olifant	Bruin	Engels, Suid-Ndebele, Tswana	134 x 70
50 rand		Leeu	Rooi	Engels, Venda, Xhosa	140 x 70
100 rand		Buffel	Blou	Engels, Noord-Sotho, Tsonga	146 x 70
200 rand		Luiperd	Oranje	Engels, Suid-Sotho, Zoeloe	152 x 70

Sien ook

• Suid-Afrikaanse Pond
• Witwatersrand
• Krugerrand

Eksterne skakels

• (en) Bank van Suid-Afrika