Kosovo: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added

Inline

Wysiging soos op 06:32, 12 September 2012

Kosowo (Косово и Метохија)
Vlag	Wapen
Ligging van Kosowo
Kaart van Kosowo
Naam:	Kosowo
Naam in eie taal:	Kosowa; Косово и Метохија
Ligging:	Europa
Hoofstad:	Pristina
Tale:	Albanees, Serwies
Staatsvorm:	Republiek
Regeringsvorm:	Demokrasie
President:	Behgjet Pacolli
Premier:	Hashim Thaçi
Eensydig onafhanklik:	17 Februarie 2008
Oppervlakte:	10 887 km²
Inwoners:	1 733 872 (2011)
Bevolkingsdigtheid:	166,7 /vk km
Geldeenheid:	Euro Serwiese dinar

Die erkenning van die Paspoort van Kosowo

Kosowo (Albanees: Kosova, Serwies: Косово и Метохија; Kosowo i Metochija) is ’n politieke entiteit op die Balkan-skiereiland wat hom op 17 Februarie 2008 eensydig onafhanklik verklaar het van Serwië. Dit is voorheen bestuur deur die VN-missie Unmik. De jure is Kosowo ’n outonome provinsie van Serwië en sy onafhanklikheid is nog nie heeltemal deur die internasionale gemeenskap erken nie. Die Republiek Kosowo word deur 75 lande erken.^[1]

Kosowo het sowat 2 miljoen inwoners, van wie ongeveer 92 % etniese Albanese is.^[2] Dit grens aan Montenegro, Serwië, Masedonië en Albanië. Die hoofstad is Pristina met 200 000 inwoners, wat ook die ekonomiese en kulturele sentrum is.

Geskiedenis

Vroeë geskiedenis

Eerste bewoners

Die oudste bekende bewoners van die voormalige Joegoslawië is die Illiriërs: Hulle beset omstreeks 1000 v.C. groot dele van die land en vestig hulle veral in die kusstrook. In die 1ste eeu v.C. beset die Romeine groot dele van die Illiriese binneland - tot aan die Donau.

Die eerste Slawiese stamme steek die Donau in die 5de eeu oor en trek deur die land suid (joeg = suid) van die vroeëre Romeinse grensrivier. Hulle kom onder invloed van die Romeins-Bisantynse kultuur en maak kennis met die Christendom.

In die 6de eeu beset die Slawiese Serwiërs die huidige Serwië. Daar vorm hulle klein vorstedomme (bestuur deur ’n župan) wat in ’n voortdurende staat van oorlog met mekaar leef. Eers in die 12de eeu slaag Stefan Nemanja daarin om ’n Serwiese koninkryk te stig wat voortdurend deur sy opvolgers uitgebrei word. Dit word ’n magtige Balkanstaat onder Dušan (1331-1355), wat in 1346 vir hom die titel keiser (tsaar) toeëien.

Turkse besetting

In 1354 begin die Turke die Balkan-skiereiland bewoon. Die Serwiese Keiserryk kom op 28 Junie 1389 tot ’n einde toe die Serwiese leër deur die Turke verpletter word by Kosowo Polje. Die veldslag duur sestien dae, waarin sowel die Serwiese tsaar Lazar as die Turkse sultan Moerad I sterf. Ná Moerad se dood volg Bajezzid I hom op.

Tydens die Derde Heilige Liga (of Groot Turkse Oorlog van 1683-1699) word Kosowo verower deur Oostenrykse troepe met die hulp van ongeveer 6 000 Albanese onder leiding van die Katolieke aartsbiskop Pjetër Bogdani. In 1690 lei die Serwiese patriarg Peć Arsenije III 30 000 families, waaronder moontlik ook nie-Serwiërs, uit Kosowo om te ontsnap aan die wraak van die Ottomaanse Turke toe hulle die gebied herower. Talle mense trek uit die gebied weg weens die wreedhede deur die Turke.

Die Turke sluit Kosowo in in die bestuurhervormings van 1864. Dit sorg vir ’n groot volksverhuising; talle Islamitiese en Rooms-Katolieke Albanese en Turke kom vestig hulle in Kosowo, in so ’n mate dat die Albanese die meerderheid word. Baie Serwiërs neem ook die Islam en die Albanese Moslems se kultuur en taal aan.

Serwiese opstande word in 1804, 1809 en 1815 op bloedige wyse gewreek. Ná die Russies-Turkse Oorlog, wat eindig met die algehele nederlaag van die Turke (vandaar die gevoel van solidariteit tussen Serwië en Rusland), word Serwië in 1878 ’n onafhanklike staat. By die Kongres van Berlyn verkry Serwië die gebied wat tans bekend is as Suid-Serwië (ongeveer die grootte van Kosowo). Binne twee maande word die gebied etnies gesuiwer deur die Serwiërs en die bevolking verdryf na Kosowo, Macedonië en veral die huidige Turkye.

Twintigste eeu

Balkanoorlog

Tydens die Balkanoorloë word Kosowo en Albanië in 1912 deur Serwië verower en die westelike deel van Kosowo deur Montenegro. Die Serwiërs wil Kosowo weer suiwer van Albanese, maar ná onderhandelinge met Turkye word afgespreek dat die Albanese toegelaat sal word om na Turkye te trek, ’n plan met weinig sukses.

In 1912 verklaar Albanië hom onafhanklik van die Ottomaanse Ryk nadat Serwië, Montenegro en Griekeland hul aanspraak op die gebied ophef. Ná die einde van die Tweede Balkanoorlog verleen die Groot Lande in 1913 op die Konferensie van Londen onafhanklikheid aan Albanië. Kosowo word egter beskou as ’n integrale onderdeel van Serwië en verkry nie onafhanklikheid nie.

Die Koninkryk van die Serwiërs, Kroate en Slowene

Ná die Eerste Wêreldoorlog smelt Serwië, Montenegro, Slowenië, Kroasië, Bosnië en Herzegowina en Macedonië saam tot die staat Joegoslawië: ’n bont allegaartje van die mees uiteenlopende kulture, onder die naam "Koninkryk van die Serwiërs, Kroate en Slowene". Later word dit Joego-Slawië genoem.

Onder Tito

Tydens Josip Broz Tito se staatshervorming van 1974 word Kosowo (net soos Vojvodina) ’n outonome provinsie van die deelstaat Serwië, waarmee Kosowo feitlik ewe veel seggenskap verkry as ’n deelstaat (met sy eie parlement, regering en regbank).

Ná die val van Joego-Slawie vorm Serwië en Montenegro ’n nuwe federasie terwyl die ander deelstate onafhanklik word. Serwië het twee provinsies met beperkte outonomie: Vojvodina (met ’n belangrike Hongaarse minderheid) en Kosowo (met ’n belangrike Albanese meerderheid).

Konflikte om Kosowo

Ná onderdrukkende optrede teen die Albanese in Kosowo in 1974 en 1976 kom die Albanese inwoners op 11 Maart 1981 in opstand. Hulle eis dat Kosowo nes al die ander deelstate behandel word. Ná die onderdrukking van die opstand word sowat 2 000 Albanese gevange geneem, waaronder ’n belangrike deel van die Albanese intelligentsia en partykaders.

Dit was net ’n proeflopie vir die opstand van 1986, wat eindelik ook ’n uitwerking op die ander Joego-Slawiese republieke. In 1989 beëindig president Slobodan Milosevic die outonomie van Kosowo en kom die gebied weer geheel en al onder Serwiese bestuur. Honderdduisende Albanese verloor hul werk en hul parlement word ontbind. Die Albanese bevolking van Kosowo reageer daarop deur hulle onder leiding van Ibrahim Rugova ondergronds te organiseer. Hierdie skadusamelewing in Kosowo het sy eie regering en parlement, ’n universiteit, skole en hospitale. Dit word gefinansier deur middel van ’n eie belastingstelsel en met behulp van Kosoware wat in die buiteland werk). Intussen is daar vanuit die internasionale gemeenskap min belangstelling in die onderdrukking van Albanese in Kosowo.

Kosowo-oorlog

In 1997 verander dit egter. Milosevic sien dat sy posisie deur die opposisie bedreig word. Ekonomiese probleme weens internasionale boikotte en grootskaalse korrupsie en misdaad het die meeste Serwiërs van hom vervreem. Tegelykertyd raak deel van die Albaniese bevolking radikaal omdat agt jaar van vreedsame verset geen verbetering opgelewer het nie. Hulle stig die Kosowaarse Bevrydingsleër (UÇK), wat die wapens opneem teen die Serwiërs. Dit word gevolg deur aanslae op Albanese wat van sameswering beskuldig word.

Amerika het die UÇK in die begin nog as ’n terroriste-organisasie beskou, maar verander van mening in die stryd teen Milosevic. Die land en NAVO steun die stryd van die UCK sedertdien. In Februarie 1997 antwoord Belgrado op die konstante provokasies van die UÇK met ’n groot militêre aanval.

In Februarie 1999 word die Kosowo-konferensie in die Franse Rambouillet gehou. Hier ontstaan die plan om vir ’n periode van drie jaar selfbestuur aan Kosowo te verleen, maar geen onafhanklikheid nie. Die Kosoware teken die plan in Maart 1999 in Parys. Maar die Serwiërs is daarteen omdat die plan ook ’n NAVO-troepemag in Kosowo insluit: Die besetting van Serwiese grondgebied deur buitelandse troepe is vir hulle onaanvaarbaar. Ook dreigement van NAVO-lugaanvalle staan Serwië nie aan nie.

Einde Maart begin die lugaanvalle, waarvoor die toestemming van die VN-veiligheidsraad nie gekry is soos wat die oorlogsreg vereis nie. Die teikens van die aanvalle is sowel militêr as burgerlik: brûe, spoorlyne, chemiese fabrieke en selfs ’n televisiesender in Belgrado word deur NAVO-vliegtuie verwoes, ten koste van burgerlike slagoffers. Ná 78 dae van bombardering van Serwiese teikens in Serwië, Montenegro en Kosowo teken Belgrado die Ooreenkoms van Kumanovo vir die terugtrekking van die Serwiese leër uit Kosowo.

Status

Kosowo is sedertdien onder bestuur van die Verenigde Nasies, wat die missie Unmik (United Nation Interim Administration Mission in Kosovo) daarvoor geskep het. ’n NAVO-vredesmag met die naam KFOR (Kosovo Force) hou toesig op die openbare orde. Die Kosowaarse parlement sorg in oorleg met Unmik vir wetgewing, wat op sommige terrein (soos die strafreg) die Serwiese wetgewing heeltemal vervang.

Onafhanklikheid

Die eensydige onafhanklikverklaring is op voorstel van premier Hashim Thaçi op Sondag 17 Februarie 2008 om 16:00 eenparig uitgeroep deur die Kosowaarse parlement. Daar was tien afwesiges, onder andere die afgevaardigdes van die Serwiërs uit Kosowo.

In die verklaring staan onder meer: ^[3]

Kosowo se stigting is gebaseer op die plan van Martti Ahtisaari, die Finse diplomaat wat ’n bloudruk opgestel het van die beginsels waaraan Kosowo moet hou, soos internasionale toesig deur die EU en die beskerming van minderhede.
Kosowo is ’n multi-etniese en demokratiese staat
Kosowo sal hom wy aan vrede en stabiliteit in die streek
Kosowo stem in tot internasionale toesig en die aanwesigheid van ’n vredesmag.

Dit was in werklikheid Kosowo se tweede onafhanklikverklaring. Die eerste is uitgeroep op 7 September 1990, maar is toe slegs deur die buurland Albanië erken.

Duitsland, Frankryk, die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State het reeds die nuwe staat erken, terwyl Griekeland, Roemenië, Rusland, Siprus, Slowakye en Spanje dit as onwettig beskou en bang is dit wakker oproer onder hul eie minderheidsgroepe aan. Hierdie lande is nog onseker oor hoe om te reageer.

Die Serwiese premier, Vojislav Kostunica, het die onafhanklike Kosowo ’n "onegte" staat genoem wat gestig is in oortreding van internasionale wette. Serwië weier verdere samewerking met Kosowo en wil sy betrekkinge met lande wat die onafhanklikheid erken, heroorweeg.

Rusland het die Veiligheidsraad van die Verenigde Nasies vir ’n spoedberaad byeengeroep om die situasie te bespreek. Rusland eis maatreëls van Unmik en die NAVO-troepe om die onafhanklikheid ongedaan te maak. Die sekretaris-generaaal van die VN, Ban Ki-moon, het in ’n verklaring sy besorgdheid uitgespreek en het gevra "dat afgesien word van enige optrede of verklaring wat die vrede in Kosowo en die omliggende gebied in gevaar kan stel, mense kan oprui tot geweld of die veiligheid in gevaar kan stel.

Op die 22 Julie 2010 verklaar die Internasionale Geregshof, wat die kosowariese onafhanklikverklaring van Serwië nie in stryd is met die internasionale reg.^[4]

Verwysings

Bronne

Malcolm, Noel (1998). Kosovo: A Short History. Macmillan. ISBN 0333666127.
Elsie, Robert (2004). Historical Dictionary of Kosova. Scarecrow Press. ISBN 0810853094.

Verdere leesstof

Dušan T. Bataković, The Kosovo Chronicles, Plato Books, Belgrado 1992.
The Serbs and Their National Interest, N. Von Ragenfeld-Feldman & D. T. Bataković (eds.), SUC, San Francisco & Belgrado 1997
Kosovo and Metohija. Living in the Enclave, D. T. Bataković (ed.), Institute for Balkan Studies, SASA, Belgrado 2007.
Dušan T. Bataković, Kosovo. Un conflit sans fin ?, Lausanne, L`Age d`Homme 2008.
Dušan T. Bataković, Serbia’s Kosovo Drama. A Historical Perspective, Čigoja Štampa, Belgrado 2012.

Eksterne skakel

Van Kosowo

Van Serwië

Internasionale organisasie

Sjabloon:Link FA

[1] (en) Countries that have recognized the Republic of Kosova

[2] Indikatorë demografik

[3] (en) Die Onafhanklikverklaring

[4] (fr) La CIJ considère légale la déclaration d'indépendance du Kosovo

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Lyn 229: / Lyn 229: @@
 [[kl:Kosovo]]
 [[kn:ಕೊಸೊವೊ]]
+[[ko:코소보]]
 [[ksh:Kosovo]]
 [[ku:Kosova]]