Huis van Romanof

Huis van Romanof
Land:	Rusland
Titels:	Tsaar voor 1721, keiser ná 1721
Stigter:	Michail I
Laaste heerser:	Nikolaas I
Huidige hoof:	Prins Nikolai Romanof of groothertogin Maria Wladimirowna
Regeer:	1613-1917

Die Huis van Romanof (Russies: Рома́нов) was die tweede en laaste dinastie van Rusland. Dit het van 1613 tot 1761 regeer. Van 1761 tot 1917 is Rusland regeer deur ’n lyn van die Huis van Oldenburg wat ontstaan het ná die huwelik tussen ’n Romanof-groothertogin en die hertog van Holstein-Gottorp. Hierdie lyn is amptelik ook Romanof genoem, maar genealoë verwys soms, meer akkuraat, daarna as Holstein-Gottorp-Romanof.

Die dinastie het tot ’n val gekom net voor die uitbreek van die Russiese Rewolusie in 1917. Die tsaar is gedwing om te abdikeer. Hy en sy gesin was daarna eers in huisarres en is toe tereggestel.

Oorsprong

Wapen van die Russiese Keiserryk.

Die Romanofs deel hul oorsprong met 24 ander Russiese adellike families. Die eerste gemeenskaplike voorvader is ene Andrei Iwanowitsj Kobila, ’n bojaar in diens van Semjon I van Moskou. Later jare is dikwels beweer dat Kobila baie beroemde voorouers gehad het, soos dat sy pa ’n beroemde prins en rebel van Pruise was wat na Rusland gevlug het. In die laat 17de eeu is ’n fiktiewe stamboek gepubliseer waarvolgens hy van Julius Caesar afstam.

Sy oorsprong was waarskynlik minder luisterryk. Kobila is nie net Russies vir "merrie" nie, sy verwante het ook byname van perde en huisdiere gehad en dit dui daarop dat hy die afstammeling van ’n koninklike ritmeester was. Een van Kobila se seuns, Fjodor, ’n bojaar in die doema van Dmitri Donskoi, se bynaam was Kosjka (kat). Sy afstammelinge het die van Kosjkin aangeneem en dit is later verander in Zacharin. Hierdie laaste familie het in twee takke verdeel: Zacharin-Jakowlef en Zacharin-Joerijef. Tydens die bewind van Iwan die Verskriklike het die eerste familie bekend geword as Jakowlef, terwyl die kleinkinders van Roman Zacharin-Joerijef hul van in Romanof verander het.

Opgang van die Romanofs

’n Skare by die Apatijef-klooster probeer Michail Romanof se ma oorreed om hom na Moskou te laat gaan as Rusland se nuwe tsaar.

Die familie se opgang het begin toe Roman se dogter, Anastasia Zacharina, in Februarie 1547 met die jong Iwan die Verskriklike trou. Toe haar man die titel tsaar aanneem, is sy gekroon as die land se heel eerste tsarina. Die huwelik was baie gelukkig, maar toe sy in 1560 onder geheimsinnige omstandighede sterf, het Iwan se hele persoonlikheid verander. Hy het vermoed die bojare het sy vrou vermoor en het ’n terreurveldtog, die Opritsjnina (Russies: Опричнина), teen hulle begin. Iwan het sy oudste seun by Anastasia, Iwan jr., vermoor tydens ’n rusie; die jonger Fjodor, ’n vroom en lustelose prins, het dus sy pa opgevolg.

Regdeur Fjodor se bewind het sy swaer Boris Godoenof en sy Romanof-neefs om mag gewedywer. Toe Fjodor sonder kinders sterf, het die 700 jaar oue Moskouse lyn van die Rjoerik-dinastie tot ’n einde gekom. Ná ’n lang stryd het Godoenof en sy ondersteuners die oorhand oor die Romanofs gekry en Godoenof is tot tsaar verkies. Sy wraak op die Romanofs was skrikwekkend: die hele familie en hul verwante is na afgeleë dele van die Russiese Noorde en Oeral-streek gestuur, waar die meeste van honger of in kettings dood is. Die leier van die familie, Fjodor Nikititsj Romanof, is verban na die Antonijef Sijsky-klooster en gedwing om ’n monnik te word. Hy het die naam Filaret aangeneem.

Die Romanofs se geluk het weer drasties verander met die val van die Godoenof-dinastie in 1606. As ’n voormalige leier van die anti-Godoenof-party en neef van die laaste wettige tsaar, is Filaret hooggeag deur verskeie swendelaars wat tydens die Tyd van Beroeringe probeer voorgee het hulle is Dmitri, die jongste seun van Iwan die Verskriklike wat op ’n jong ouderdom vermoor is. Vals Dmitri I het Filaret ’n aartsbiskop gemaak en onder Vals Dmitri II het hy patriarg geword. Ná die verdrywing van die Pole uit Moskou in 1612 het die Landsraad die troon vir verskeie prinse aangebied, maar almal het dit van die hand gewys.

Filaret se 16-jarige seun, Michail Romanof, het toe saam met sy ma, Ksenija Iwanowna Sjestowa, in die Ipatijef-klooster in Kostroma gebly. Toe hy die troon aangebied word, het hy in trane uitgebars uit vrees en wanhoop. Sy ma het hom eindelik oorreed om die troon te aanvaar. Die vroeë Romanofs was gelief onder die bevolking as die skoonfamilie van Iwan die Verskriklike en onskuldige slagoffers van Godoenof se wraak.

Krisis in die dinastie

Michail is opgevolg deur sy enigste seun, Aleksei, wat die land stilweg deur verskeie probleme gelei het. Met sy dood was daar wedywering tussen die kinders by sy eerste vrou (Fjodor III, Sofia Aleksejewna en Iwan V) en sy seun by sy tweede vrou, Natalia Kirillowna Narisjkina (die toekomstige Pieter die Grote). Fjodor het eers tsaar geword en ná sy dood was Pieter en Iwan medetsaars. Ná Iwan se dood het Pieter alleenheerser geword en die titel van Russiese heersers in keiser verander.

Ná die dood van Pieter, wat sy enigste oorlewende seun, Aleksei, laat doodmartel het, was daar ’n nuwe krisis, want Pieter het nie ’n opvolger aangewys nie. Hy is opgevolg deur sy vrou, Katharina I. Daarna het die manlike Romanof-lyn in 1730 uitgesterf met die dood van Pieter II (die vermoorde Aleksei se seun en dus Pieter I se kleinseun) op die dag waarop hy sou trou. Die laaste vroulike Romanofs was sy tannies, keiserin Anna Ioannowna (1693-1740) en Elisabeth Petrowna (1709-1762).

Elisabeth het haar suster, Anna, se kind (hertog Karl Peter Ulrich van Holstein-Gottorp) aangewys as haar opvolger. Die troonbestyging van Karl Peter Ulrich in 1762 as keiser Pieter III was die begin van die nuwe dinastie van Holstein-Gottorp-Romanof.

Die Holstein-Gottorp-Romanof-dinastie

Nikolaas II trou met Aleksandra Fjodorowna.

Die Holstein-Gottorps van Rusland het die van Romanof behou en klem gelê op hul afstamming van Pieter die Grote deur sy dogter, Anna. Paul I was veral trots om ’n agterkleinseun van die groot Russiese monarg te wees, hoewel sy Duits-gebore ma, Katharina II (voorheen prinses Sophie van die prinsdom Anhalt-Zerbst), in haar memoires geïnsinueer het dat haar minnaar Sergei Saltikof Paul se regte pa was.

Pynlik bewus van die groot onenigheid wat kan ontstaan oor die opvolging van ’n tsaar, het Paul die beleid begin dat oudste seuns hul pa's sou opvolg en dat die monarg, sy vrou en enige aanspraakmakers op die troon tot die Russies-Ortodokse Kerk moes behoort. Later het sy seun, Aleksander I, die vereiste bygevoeg dat vroue van tsaars van adellike afkoms moes wees, anders sou hul kinders geen reg op die troon gehad het nie.

Paul I is in sy paleis in Sint Petersburg vemoor. Aleksander I het hom opgevolg en is later dood sonder ’n seun. Nikolaas I, sy broer, het hom opgevolg. Sy era, nes dié van Paul, is gekenmerk deur groot aandag aan die leër. Tog het Rusland die Krim-oorlog verloor. Nikolaas I het vier seuns gehad, en hy het gedink enigeen van hulle kon eendag te staan kom voor die uitdaging om Rusland te regeer. Om hulle te probeer voorberei op die toekoms, het hy gesorg dat hulle ’n uitstekende opvoeding kry met die klem op die militêre.

Aleksander II was die volgende Russiese tsaar. Hy was goed opgevoed, intelligent en het gevoel sy taak is om vrede in Europa en Rusland te bewaar. Hy het onder meer die lyfeienes in 1861 bevry en het groot steun onder die bevolking gehad. Op 13 Maart 1881 is Aleksander vermoor op pad huis toe ná ’n militêre parade. Slawiese patriotisme, ’n oplewing in kultuur en Panslawiese idees het in dié tyd al hoe belangriker geword en dit het die dinastie genoop om "meer Russies" te word.

Aleksander II is opgevolg deur sy seun Aleksander III. Hy was ’n groot en imposante man, dog effens vervelig, en het ’n groot stamina en swak maniere gehad. Weens die sluipmoord op sy pa het hy meer outokraties regeer en baie van die liberale Aleksander II se hervormings opgehef. Hy het getrou met Maria Fjodorowna en hulle het ses kinders gehad.

Die oudste, Nikolaas, het tsaar geword toe sy pa op 49-jarige ouderdom skielik aan ’n niersiekte dood is. Hy was intelligent en goedhartig, maar is nie deeglik voorberei vir sy rol as heerser nie en hy het bloot sy pa se streng beleidrigtings voortgesit. Sy tsarina, die emosionele broos Duitse prinses Aleksandra Fjodorowna, het ook bygedra tot sy ondergang. Terwyl die tsaar tydens die Eerste Wêreldoorlog meestal aan die front was as bevelvoerder van die leër, het die hardkoppige, tradisionalistiese tsarina die septer geswaai aan die hof en in die regering.

Val van die Romanofs

Jekaterinburg se "Kerk op Bloed" is gebou op die plek waar die laaste tsaar en sy gesin vermoor is.

Omdat die meeste tsaars sedert Paul Duitse vrouens gehad het, het die Romanofs se gewildheid afgeneem gedurende die oorlog. Nikolaas se vrou, Alexandra, was veral gehaat weens haar Duitse agtergrond.

Aleksandra het die hemofilie-geen van haar ouma, die Britse koningin Victoria, geërf, wat meegebring het dat haar seun en die troonopvolger, tsarewitsj Aleksei hemofilie gehad het. Nikolaas en Aleksandra het ook vier dogters gehad: die groothertoginne Olga, Tatjana, Maria en Anastasia.

Begin 1917 het die Februarie-rewolusie uitgebreek en dit het gelei tot die abdikasie van Nikolaas II ten gunste van sy broer, groothertog Michail Aleksandrowitsj. Laasgenoemde het egter die troon van die hand gewys en dit het gelei tot die einde van die Romanofs se bewind in Rusland.

Nikolaas en sy gesin is in huisarres geplaas. Op 17 Julie 1918 het die Bolsjewiste, onder leiding van Jakof Joerofsky, Nikolaas, sy gesin en vier lede van hul huishouding in Jekaterinburg, Rusland, doodgeskiet – in die kelder van wat later as die Ipatijef-huis bekend sou word. Ironies genoeg het die huis dieselfde naam as die Ipatijef-klooster in Kostroma waar Michail Romanof die troon in 1613 aangebied is. ’n Pragtige "Kerk op Bloed" is onlangs gebou op die plek waar die Ipatijef-huis gestaan het.

In die tagtigerjare word vyf van die gesin se lyke gevind. Die ligging word eers geheim gehou aangesien die Kommuniste nog aan die bewind is, maar in 1991, ná die val van die Sowjetunie, word die lyke opgegrawe. Om te probeer uitvind wie se lyke ontbreek, word twee ondersoeke gedoen. In die eerste word bevind dat Aleksei en Maria se lyke nie daar is nie, maar in die tweede ondersoek word bevind dit is Aleksei en Anastasia s’n.

Die vyf liggame wat gevind is, is in 1998 begrawe in die St. Petrus en Paulus-katedraal in Sint Petersburg – 80 jaar ná die teregstelling. Ná ’n jare lange polemiek is Nikolaas en sy gesin in 2000 deur die Russies-Ortodokse Kerk verklaar tot passiedraers (’n heilige in ortodoksie wat nie "vanweë" sy geloof vermoor is soos wat met ’n martelaar die geval is nie, maar wat "in" geloof gesterf het aan die hand van moordenaars.

Huidige Romanofs

Die Romanof-familie bestaan vandag nog. Daar is onenigheid oor die volgorde van aanspraakmakers op die troon en veral oor die posisie van hoof van die Romanof-familie, veral tussen Nikolai Romanof en Maria Wladimirowna. Ondanks die val van die Sowjetunie lyk dit egter onwaarskynlik dat die Romanofs in die nabye toekoms weer sal regeer. Die Russiese volk is nie geesdriftig oor die herinstelling van die monargie nie, nie eens op ’n konstitusionele grondslag nie.

Literatuur

• Bergamini, John D. The Tragic Dynasty: A History of the Romanovs. Putnam, 1969.
• Crankshaw, Edward. The Shadow of the Winter Palace: Russia's Drift to Revolution, 1825-1917
• Dunning, Chester S.L. Russia's First Civil War: The Time of Troubles and the Founding of the Romanov Dynasty, Penn State Press, 2001 ISBN 0-271-02074-1
• Lincoln, Bruce. The Romanovs.
• Lincoln, Bruce. Nicholas I: Emperor and Autocrat of All the Russias.
• Massie, Robert K. Peter The Great.
• Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra.
• Troyat, Henri. Catherine the Great.
• Troyat, Henri. Alexander I.
• Radzinsky, Edvard. Alexander II: The Last Great Tsar.
• Radzinsky, Edvard. The life and death of Nicholas II.
• Van der Kiste, John. The Romanovs, 1818-1959: Alexander II of Russia and His Family. Sutton Publishing, 1998.

Eksterne skakels

• The Romanov Memorial
• Frozentears.org – ’n Media-biblioteek van die laaste keisergesin.
• The Romanov fund for Russia – Amptelike webtuiste van die Romanof-fonds.
• The Romanov Family Association – Die Romanof-familievereniging se amptelike webtuiste.
• Alexander Palace Time Machine – Geskiedenis oor Keiserlike Rusland.
• Stamboom van heersers
• The Romanovs Today Die huidge Romanofs.
• The Russian Imperial Succession Eise op die troon deur afstammelinge van groothertog Kirill.
• The Murder of Russia's Imperial Family, Nicolay Sokolov. Ondersoek na die Romanof-gesin se dood. In Russies.
• Romanof-dinastie
• Amptelike webtuiste van Nikolai Romanof, prins van Rusland
• Amptelike webtuiste van Maria Wladimirowna, groothertogin van Rusland