Kabilies: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
betere Inligtingskas
EmausBot (besprekings | bydraes)
k r2.7.2+) (Robot: verander da:Kabylsk na da:Kabylsk (sprog)
Lyn 142: Lyn 142:
[[br:Kabileg]]
[[br:Kabileg]]
[[ca:Cabil]]
[[ca:Cabil]]
[[da:Kabylsk]]
[[da:Kabylsk (sprog)]]
[[de:Kabylische Sprache]]
[[de:Kabylische Sprache]]
[[en:Kabyle language]]
[[en:Kabyle language]]

Wysiging soos op 14:18, 10 November 2012

Kabilies
ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ, taqbaylit
Gepraat in: Vlag van Algerië Algerië
Vlag van Frankryk Frankryk
Vlag van België België
Vlag van Kanada Kanada 
Gebied: Kabilië
Totale sprekers: 3,1 miljoen[1]
Taalfamilie: Afro-Asiaties
 Berber
  Noord-Berber
   Kabilies 
Skrifstelsel: Berber Latynse alfabet
Taalkodes
ISO 639-1: geen
ISO 639-2: kab
ISO 639-3: kap 
Verspreiding van Kabilies in 1936

Kabilies (taqbaylit (ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ) ) is 'n Berbertaal wat gepraat word in Kabilië (Algerië), asook in Frankryk en ander lande van Europa. Dit het moontlik meer as vyf miljoen sprekers net in Kabilië [2] en meer as sewe miljoen sprekers in die wêreld.

In Algerië is dit die grootste Berbertaal, gevolg deur Chaoui, wat nouverwant is aan Kabilies. Dis die tweede grootste Berbertaal, naas Chleuh, wat in die suide van Marokko gepraat word.

Op 10 April 2002 het 'n wysiging van die Algeriese grondwet (deur die toevoeging van artikel 3b) die "tamazight" (wat die algemene naam van die Berbertale is) erken as nasionale taal van dié land. [3].

Oorsprong

Kabilies is 'n vorm van "tamazight". Dit maak deel uit van die Berberse tak van die Afro-Asiatiese tale. Dit word aangeneem dat dit van die proto-Afro-Asiatiese taal, wat 10 000 tot 17 000 jaar gelede in die ooste van Afrika gepraat is, afstam[4]

Fonologie

Klinkers

Kabilies het, net soos Berbertale in die algemeen, slegs drie klinkers:

  • a tussen « a » en « e »: [æ]
  • i tussen « i » [i] en « e » [e]
  • u soos « oe » [u]

Kabilies het ook 'n schwa [ə] wat "ilem" genoem word, maar nie as 'n regtige klinker beskou word nie. Dit het ontstaan uit die verswakking van die ander klinkers, en die uitspraak hang af van die konsonante.

Konsonante

Konsonante
  Bilabiaal Labiodentaal Interdentaal Dentale Alveolêr Postalveolêr Palataal Velêr Uvulêr Faringaal Glottaal
Normaal Lab. Normaal Emf. Normaal Emf. Normaal Emf. Normaal Emf. Normaal Lab. Normaal Lab. Normaal Lab.
Eksplosiewe Stemloos           t [] ṭ []             k [k] k [] q [q] q []    
Stemhebbend b [b] b []       d []             g [g] g []        
Affrikate Stemloos               tt [ts]   č []                  
Stemhebbend               zz [dz]   ǧ []                
Frikatiewe Stemloos b [β]   f [f] t [θ]       s [] ṣ [] c [ʃ] c [ʃˁ] k [ç] k [çʷ]     x [χ] x [χʷ] ḥ [ħ] h [h]
Stemhebbend       d [ð] ḍ [ðˁ]     z [] ẓ [] j [ʒ] j [ʒˁ] g [ʝ] g [ʝʷ]     ɣ [ʁ] ɣ [ʁʷ] ɛ [ʕ]  
Nasale m [m]         n [n]                          
Laterale           l [l] l []                        
Trillers           r [ɾ̪] r []                        
Approksimante w [w]                     y [j]            

Skrif

Tamazight het sy eie skrif (tifinagh), maar Kabilies word meesal met 'n van die Latynse alfabet afgeleide skrif geskryf:

A Ɛ B C Č D E F G Ǧ H
I J K L M N O P Q Ɣ R S
T U V W X Y Z


a ɛ b c č d e f g ǧ h
i j k l m n o p q ɣ r s
t u v w x y z

Verwysings

  1. www.ethnologue.com
  2. (fr) - « Langue et littérature berbères », artikel van Salem Chaker, professor Berbertalen aan die Inalco, en direkteur van die "Centre de Recherche Berbère".
  3. Wet van dei 27 Moharram 1423 (10 April 2002)
  4. Hassan Remaoun, « Le Maghreb, le Sahara,l’Afrique et la langue berbère »