Pluto: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
+ Beeld
k r2.7.3) (robot Bygevoeg: am:ፕሉቶ
Lyn 223: Lyn 223:


[[als:(134340) Pluto]]
[[als:(134340) Pluto]]
[[am:ፕሉቶ]]
[[an:Plutón (astronomía)]]
[[an:Plutón (astronomía)]]
[[ang:Pluto]]
[[ang:Pluto]]

Wysiging soos op 06:29, 18 Januarie 2013

Pluto   Pluto sy sterrekundige simbool
Die dwergplaneet Pluto en sy mane
Pluto, die helder voorwerp in die middel, en sy mane: Charon, die tweede helderste voorwerp, met Nix links-bo en Hydra links-onder, soos waargeneem deur die Hubble-ruimteteleskoop op 15 Februarie 2006.
Ontdekking
Ontdek deur Clyde W. Tombaugh
Datum 18 Februarie 1930
Kleinplaneet-kategorie dwergplaneet
TNS
plutoid
KGS
plutino
Etimologie Pluto
Wentelbaaneienskappe
Epog J2000
Afelium 7 311 000 000 km
48,871 AE
Perihelium 4 437 000 000 km
29,657 AE[1]
Halwe lengteas 5 874 000 000 km
39,264 AE
Wentelperiode 90 613,305 dae
248,09 jare
14 164,4 Pluto solar dae[2]
Sinodiese periode 366,73 dae
Gem. omwentelingspoed 4,666 km/s
Gem. anomalie 14,86012204°[3]
Baanhelling 17,141 75°
11,88° (tot die son se ewenaar)
Lengteligging van stygende nodus 110,303 47°
Periheliumhoek 113,763 29°
Natuurlike satelliete 5
Fisiese eienskappe
Gem. radius 1 153 ± 10 km
(0,18 Aardes)
1161 km[4] (solid)
Oppervlakte 1,6657 km2
(0,033 Aardes)
Volume 6,399 km3
0,0059  Aardes)
Massa (1,305 ± 0,007)22 kg
(0,00218 Aardes)
(0,178 Mane)
Gem. digtheid 2,03 ± 0,06 g/cm3
Oppervlak-
aantrekkingskrag		 0,658 m/s2
0,067 g
Ontsnapping-
snelheid		 1,229 km/s
Sideriese
rotasieperiode		 −6,387 230 dae
6 d 9 h 17 m 36 s
Rotasiespoed
by ewenaar		 47,18 km/h
Ashelling 119,591 ± 0,014° (tot wentelbaan)
Regte styging van noordpool 312,993°
Deklinasie 6,163°
0,49–0,66 (geometries, varieer by 35%)[5][6]
Oppervlak-temp.
   Kelvin
mingem.maks
33 K44 K55 K
Skynmagnitude 13,65[6] tot 16,3[7]
(hoof is 15,1)[6]
Absolute magnitude −0,7[8]
Hoekgrootte 0,065" tot 0,115"[6]
Atmosfeer
Oppervlakdruk 0,30 Pa (somer maksimum)
Samestelling stikstof, metaan, koolstofmonoksied[9]

Pluto, ook bekend as 134340 Pluto, is die tweede-grootste bekende dwergplaneet in die sonnestelsel en die tiende-grootste waargenome liggaam wat direk om die son wentel. Pluto was oorspronklik as 'n planeet beskou, maar is sedertdien erken as die grootste lid van die Kuipergordel. Soos ander lede van die gordel, bestaan Pluto hoofsaaklik uit rots en ys en is relatief klein: ongeveer 'n vyfde van die aarde se maan se massa en 'n derde van sy volume. Pluto is kleiner as sewe mane in die sonnestelsel en het 'n eksentriese omwentelingsbaan wat dit van 29 tot 49 AE (4,3–7,3 miljard km) van die son af beweeg. Die dwergplaneet het egter ook 'n baie hoë inklinasie ten opsigte van die ander planete en dit gebeur dus dat Pluto soms nader aan die son is as die planeet Neptunus.

Vergelyking in grootte met die Aarde.

Pluto en sy grootste natuurlike satelliet, Charon, word gereeld as 'n binêre stelsel beskou, omdat die massamiddelpunt van hul wentelbane nie binne-in enige van die twee liggame lê nie.[10] Die International Astronomical Union ("Internasionale Sterrekundige Vereniging", IAU) het egter nog nie 'n formele definisie vir binêre dwergplanete nie en tot hulle een bekend stel bly Charon 'n maan van die dwergplaneet Pluto.[11] Pluto het ook twee kleiner mane, Nix en Hydra, wat in 2005 ontdek is.[12] Op 28 Junie 2011 het die Hubble-ruimteteleskoop die vierde maan S/2011 P 1 ontdek[13] en op 11 Julie 2012 is die vyfde maan S/2012 P 1 ontdek.[14]

'n Kunstenaarskonsep van 'n uitsig oor die Plutoonse oppervlak met Charon (links) en die Son (regs bo) in die agtergrond.
'n Kunstenaarskonsep van Pluto in die middel en sy mane Charon (regs) en Nix (helderste voorwerp links), soos gesien vanaf die maan Hydra.

Van die oomblik van sy ontdekking in 1930 tot 2006 was Pluto as die sonnestelsel se negende planeet beskou. In die laat 20ste en vroeë 21ste eeu was baie voorwerpe soortgelyk aan Pluto in die buitenste dele van die sonnestelsel ontdek, waaronder ook die verstrooide skyf-voorwerp Eris, wat ietwat groter is as Pluto. Op 24 Augustus 2006 het die IAU die term "planeet" vir die eerste keer gedefinieer. Hierdie definisie het Pluto van sy titel as planeet ontneem en dit onder die nuwe kategorie van dwergplaneet geklassifiseer saam met Ceres, Haumea, Makemake en Eris.[15] Na die herklassifisering was Pluto ook tot die lys van planetoïdes gevoeg en is die nommer 134340 aan hom toegewys.[16][17]

Verwysings

  1. ↑ "Horizon Online Ephemeris System for Pluto Barycenter". JPL Horizons On-Line Ephemeris System @ Solar System Dynamics Group. Besoek op 16 Januarie 2011.
  2. ↑ Seligman, Courtney. "Rotation Period and Day Length". Besoek op 13 Augustus 2009.
  3. ↑ Williams, J G. "Keplerian Elements for Approximate Positions of the Major Planets" (PDF). Besoek op 12 Januarie 2011.
  4. ↑ Young, Eliot F.; Young, L. A.; Buie, M.; Young; Buie (2007). "Pluto's Radius". American Astronomical Society, DPS meeting No. 39, #62.05; Bulletin of the American Astronomical Society. 39: 541. Bibcode:2007DPS....39.6205Y.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  5. ↑ Calvin J. Hamilton (12 Februarie 2006). "Dwarf Planet Pluto". Views of the Solar System. Besoek op 10 Januarie 2007.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 D. R. Williams (7 September 2006). "Pluto Fact Sheet". NASA. Besoek op 24 Maart 2007.
  7. ↑ "AstDys (134340) Pluto Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Besoek op 27 Junie 2010.
  8. ↑ "JPL Small-Body Database Browser: 134340 Pluto". Besoek op 12 Junie 2008.
  9. ↑ "Pluto has carbon monoxide in its atmosphere". Physorg.com. 19 April 2011. Besoek op 22 November 2011.
  10. ↑ C.B. Olkin, L.H. Wasserman, O.G. Franz (2003). "The mass ratio of Charon to Pluto from Hubble Space Telescope astrometry with the fine guidance sensors-" (PDF). Icarus. pp. 254–259. doi:10.1016/S0019-1035(03)00136-2. Besoek op 13 Maart 2007. {{cite web}}: More than one of |work= en |journal= specified (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  11. ↑ O. Gingerich (2006). "The Path to Defining Planets" (PDF). Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics and IAU EC Planet Definition Committee chair. Besoek op 13 Maart 2007.
  12. ↑ B. Sicardy, W. Beisker; et al. (2006). "Observing Two Pluto Stellar Approaches In 2006: Results On Pluto's Atmosphere And Detection Of Hydra". Besoek op 13 Maart 2007. {{cite web}}: Uitdruklike gebruik van et al. in: |author= (hulp)
  13. ↑ "NASA's Hubble Discovers Another Moon Around Pluto". NASA. 20 Julie 2011. Besoek op 12 Julie 2012.
  14. ↑ "Hubble Discovers a Fifth Moon Orbiting Pluto". NASA. 11 Julie 2012. Besoek op 12 Julie 2012.
  15. ↑ A. Akwagyiram (2005). "Farewell Pluto?". BBC News. Besoek op 5 Maart 2006.
  16. ↑ T. B. Spahr (2006). "MPEC 2006-R19 : EDITORIAL NOTICE". Minor Planet Center. Besoek op 7 September 2006.
  17. ↑ D. Shiga (2006). "Pluto added to official "minor planet" list". NewScientist. Besoek op 8 September 2006.

Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link GA

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Pluto&oldid=1077213"