Agtervoegsel: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
EmausBot (besprekings | bydraes)
k r2.7.2+) (robot Bygevoeg: be-x-old:Суфікс
Addbot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 51 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q102047
Lyn 56: Lyn 56:
[[Kategorie:Taalkunde]]
[[Kategorie:Taalkunde]]


[[an:Sufixo]]
[[ar:لاحقة]]
[[be:Суфікс]]
[[be-x-old:Суфікс]]
[[be-x-old:Суфікс]]
[[bg:Наставка]]
[[br:Lostger]]
[[ca:Sufix]]
[[ceb:Taponggikit]]
[[cs:Sufix]]
[[da:Suffiks]]
[[de:Suffix]]
[[el:Πρόσφυμα]]
[[en:Suffix]]
[[eo:Sufikso]]
[[es:Sufijo]]
[[et:Sufiks]]
[[eu:Atzizki]]
[[fi:Suffiksi]]
[[fr:Affixe#Place des affixes]]
[[fr:Affixe#Place des affixes]]
[[fy:Suffiks]]
[[gl:Sufixo]]
[[gn:Mbiti]]
[[hi:प्रत्यय]]
[[hr:Sufiks]]
[[hy:Վերջածանց]]
[[hy:Վերջածանց]]
[[ia:Suffixo]]
[[id:Sufiks]]
[[io:Sufixo]]
[[is:Viðskeyti]]
[[it:Suffisso]]
[[ja:接尾辞]]
[[ko:접미사]]
[[la:Suffixum]]
[[lt:Priesaga]]
[[mk:Наставка]]
[[mt:Suffiss]]
[[nds:Suffix]]
[[nl:Suffix]]
[[nn:Affiks#Suffiks]]
[[nn:Affiks#Suffiks]]
[[no:Suffiks]]
[[os:Фæсæфтуан]]
[[pl:Przyrostek]]
[[pnb:پچھیتر]]
[[pt:Sufixo]]
[[qu:K'askaq]]
[[ru:Суффикс]]
[[sh:Sufiks]]
[[simple:Suffix]]
[[sk:Prípona]]
[[sv:Suffix]]
[[uk:Суфікс]]
[[vo:Poyümot]]
[[wa:Cawete (linwince)]]
[[zh:後綴]]
[[zh-yue:詞尾]]

Wysiging soos op 00:27, 9 Maart 2013

'n Agtervoegsel, uitgang of suffiks is in alle nie-isolerende tale 'n affiks wat agter die woordstam geplaas word.

Daar na agtervoegsels as postmorfeme verwys. 'n Agtervoegsel is altyd 'n gebonde morfeem en kan dus nie as 'n selfstandige woord voorkom nie.

Twee soorte

Daar bestaan twee soorte agtervoegsels wat twee verskillende doele dien:

  • daar kan van die grondwoord afleidings mee gevorm word (afleidingsagtervoegsels), of
  • dit kan die grammatikale funksie van 'n woord uitdruk (buigingsagtervoegsels).

Afleidingsagtervoegsels

Voorbeelde van afleidingsagtervoegsels:

  • hoog — hoogheid
  • hoop — hopeloos
  • een — eensaam — eensaamheid

Buigingsagtervoegsels

Voorbeelde van buigingsagtervoegsels:

Voorbeelde van Afrikaanse agtervoegsels

  • -aar, -er vorm selfstandige naamwoorde van werkwoorde; betekenis: 'persoon wat die handeling uitvoer': bakker, versamelaar
  • -aard, -erd vorms selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'persoon met die deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap': luiaard, papperd
  • -agtig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde, in beide gevalle met die betekenis 'soortgelyk, net soos': beesagtig, kinderagtig
  • -heid vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: ongelykheid, boosheid
  • -(er)ig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde: besitterig, vogtig
  • -y (variant -ery, -ny) vorm selfstandige naamwoorde
    • van werkwoorde; betekenis:
      • die ter enige tyd uitvoering van die handeling: knoeiery, vleiery
      • plek waar de handeling plaatsvindt: bakkery, wassery
    • van selfstandige naamwoorde; betekenis:
      • plek waar 'n persoon woon of werk: boerdery
      • versamelwoord: die geheel van wat op die grondwoord betrekking het: amptenary
    • van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'die deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap het': lekkerny
  • -ing maak van 'n werkwoord 'n selfstandige naamwoord: bedoeling, omheining
  • -ie, tjie en pie vorm verkleinwoorde
  • -lik vorm byvoeglike naamwoorde
    • van selfstandige naamwoorde: oombliklik, koninklik
    • van werkwoorden: verwerplik, wenslik, verskriklik
  • -logie (van die Griekse -λογια (-logia), sprekend, van λεγειν (legein), spreek) vorm selfstandige naamwoorde, met as betekenis "die studie van ___", soos in: dendrologie, mineralogie
  • -logie (van die Griekse λογος (logos), woord) vorm selfstandige naamwoorde, wat 'n taalkundige verskynsel beskryf, byvoorbeeld: tautologie
  • -skap vorm selfstandige naamwoorde
    • van byvoeglike naamwoorden: blydskap, verwantskap
    • van selfstandige naamwoorde:
      • versamelwoorde: broederskap, vennootskap
      • woorde wat 'homself in die hoedanigheid bevind' aandui: ballingskap, kluisenaarskap
    • van werkwoorde: weddenskap, wetenskap
  • -te vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: hoogte, leegte

Orige voorbeelde

  • voorbeelde vanuit Latyns afkomstige suffikse: -tor, -teit, -sie
  • voorbeelde vanuit Frans afkomstige suffikse: -teur