Rys: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
k r2.7.2) (robot Bygevoeg: vec:Rixo
Addbot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 127 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q5090
Lyn 34: Lyn 34:
{{Link GA|zh}}
{{Link GA|zh}}


[[am:ሩዝ]]
[[an:Roz]]
[[ar:أرز]]
[[arc:ܪܘܙܐ]]
[[arz:رز]]
[[az:Düyü]]
[[ba:Дөгө]]
[[bcl:Paroy]]
[[be:Рыс]]
[[be-x-old:Рыс]]
[[bg:Ориз]]
[[bjn:Banih]]
[[bn:চাল]]
[[bn:চাল]]
[[bo:འབྲས།]]
[[br:Riz]]
[[bs:Riža]]
[[ca:Arròs]]
[[ch:Ineksa]]
[[cs:Rýže]]
[[cv:Рис]]
[[cy:Reis]]
[[da:Ris]]
[[de:Reis]]
[[dv:ހަނޑޫ]]
[[el:Ρύζι]]
[[en:Rice]]
[[eo:Rizo]]
[[es:Arroz]]
[[et:Riis]]
[[eu:Arroz]]
[[fa:برنج]]
[[fi:Riisi]]
[[fiu-vro:Riis]]
[[fr:Riz]]
[[gan:禾]]
[[gl:Arroz]]
[[he:אורז]]
[[hi:चावल]]
[[hif:Bhaat]]
[[hr:Riža]]
[[hsb:Rajs]]
[[ht:Diri]]
[[hu:Rizs]]
[[id:Beras]]
[[ig:Oskàpà]]
[[ilo:Pagay]]
[[io:Rizo]]
[[is:Hrísgrjón]]
[[it:Oryza sativa]]
[[ja:米]]
[[jbo:rismi]]
[[jv:Pantun]]
[[ka:ბრინჯი (გვარი)]]
[[kbd:Прунж]]
[[km:ស្រូវ]]
[[kn:ಅಕ್ಕಿ]]
[[ko:쌀]]
[[ku:Riz]]
[[la:Oryza (victus)]]
[[lad:Arroz]]
[[lb:Räis]]
[[lbe:Ппиринж]]
[[lez:Дуьгуь]]
[[lij:Riso]]
[[lmo:Ris]]
[[ln:Lɔ́sɔ]]
[[lo:ເຂົ້າຈ້າວ]]
[[lt:Ryžis]]
[[lv:Rīsi]]
[[mg:Vary]]
[[mk:Ориз]]
[[ml:അരി]]
[[mn:Тутарга]]
[[mr:तांदूळ]]
[[ms:Beras]]
[[my:စပါး]]
[[mzn:برنج]]
[[nah:Ācintli]]
[[ne:धान]]
[[new:जाकि]]
[[nl:Rijst]]
[[nn:Ris]]
[[no:Ris]]
[[nv:Alóós]]
[[oc:Ris]]
[[or:ଚାଉଳ]]
[[os:Пырындз]]
[[pa:ਝੋਨਾ]]
[[pam:Pale]]
[[pl:Ryż]]
[[pnb:چاول]]
[[pt:Arroz]]
[[qu:Arrus]]
[[rn:Umuceri]]
[[ro:Orez]]
[[ru:Рис]]
[[rw:Umuceli]]
[[sa:तण्डुलाः]]
[[sah:Рис]]
[[scn:Oryza sativa]]
[[sco:Rice]]
[[sh:Riža]]
[[simple:Rice]]
[[sk:Ryža (potravina)]]
[[sl:Riž]]
[[sn:Mupunga]]
[[so:Bariis]]
[[sq:Orizi]]
[[sr:Пиринач]]
[[sv:Ris]]
[[sw:Mpunga]]
[[ta:நெல்]]
[[te:వరి]]
[[th:ข้าว]]
[[tl:Palay]]
[[tr:Pirinç]]
[[tt:Дөге]]
[[uk:Рис]]
[[ur:چاول]]
[[vec:Rixo]]
[[vi:Gạo]]
[[wa:Riz]]
[[war:Humay]]
[[yi:רייז]]
[[zh:稻]]
[[zh-classical:稻]]
[[zh-min-nan:Tiū]]
[[zh-yue:稻米]]

Wysiging soos op 07:23, 9 Maart 2013

Rys (Oryza sativa)
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Divisie:
Klas:
Orde:
Familie:
Genus:
Spesie:
O. sativa
Binomiale naam
Oryza sativa

Rys (Oryza sativa) behoort soos alle grane tot die grassefamilie (Poaceae) en is 'n stapelvoedsel vir 'n groot deel van die wêreldbevolking, veral in die warmer streke. In die subtrope word die ondersoort Oryza sativa subspesie japonica verbou, terwyl in die trope die ondersoort Oryza sativa subspesie indica die oorhand het. Sjina is die grootste verbouer en verbruiker van rys en Thailand is die grootste uitvoerder. Thailand verskaf sowat 75% van Suid-Afrika se verbruikte rys. [1] Die Amerikaanse departement van landbou raam dat Suid-Afrika se rysbehoefte sedert die eerste demokratiese verkiesing in 1994 verdubbel het.[1]

Oorsprong

Rys kom oorspronklik van suidoos-Asië, waar verbouing reeds minstens 8 000 jaar gelede aan die gang was.[2] In groot dele van Asië is die kookkuns tot vandag nog grootliks op rys gebaseer.

Rys is reeds in 711 deur Arabiere na Spanje gebring, maar het eers teen die Middeleeue die res van Europa bereik.[2] Daar is dit aanvanklik as bestanddeel vir nageregte gebruik, soos byvoorbeeld om dit met melk en suiker te eet.

Verbouing in Suid-Afrika

In Suid-Afrika is ná die Tweede Wêreldoorlog begin met die kommersiële verbouing van rys in die warm, nat noordoostelike dele van die land.[2] In 2011 is 'n loodsprojek in Hartswater, in die Noord-Kaap, van stapel gestuur.[1] In die verlede is rysverbouing in Suid-Afrika in die ­wiele gery as gevolg van die groot hoeveelheid water wat nodig is om die ouer kultivars te kweek, maar met sekere nuwer kultivars kan rys nou met dieselfde hoeveelheid water as koring verbou word.[1]

Verwysings

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (af) SA kan spaar deur eie rys te kweek Geraadpleeg op 4 Januarie 2012
  2. 2,0 2,1 2,2 (af) Grasse: Belang vir die mens Geraadpleeg 4 Januarie 2012

Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link GA