Wetenskaplike klassifikasie: Verskil tussen weergawes
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 116: | Lyn 116: | ||
|Sjimpansee |
|Sjimpansee |
||
|- |
|- |
||
|rowspan="5"|Roofdiere [[ |
|rowspan="5"|Roofdiere [[Carnivora]] |
||
|rowspan="2"|Hondagtiges ([http://en.wikipedia.org/wiki/Canidae Canidae]) |
|rowspan="2"|Hondagtiges ([http://en.wikipedia.org/wiki/Canidae Canidae]) |
||
|rowspan="2"|''Canis'' |
|rowspan="2"|''Canis'' |
||
Lyn 215: | Lyn 215: | ||
|[[Ystervark]]e |
|[[Ystervark]]e |
||
|- |
|- |
||
|[ |
|[http://en.wikipedia.org/wiki/Castoridae Castoridae] |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|Bewers ([ |
|Bewers ([http://en.wikipedia.org/wiki/Beaver Beaver]) |
||
|- |
|- |
||
|Caviidae |
|Caviidae |
||
Lyn 225: | Lyn 225: | ||
|[[Kapibara]] (wartervark) |
|[[Kapibara]] (wartervark) |
||
|- |
|- |
||
|rowspan="3"|[ |
|rowspan="3"|[http://en.wikipedia.org/wiki/Lagomorpha Lagomorpha] (Hase) |
||
|rowspan="2"|[ |
|rowspan="2"|[http://en.wikipedia.org/wiki/Leporidae Leporidae] |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|Hase ([ |
|Hase ([http://en.wikipedia.org/wiki/Rabbit Rabbits]) |
||
|- |
|- |
||
|''Lepus'' |
|''Lepus'' |
||
| |
| |
||
|Konyn ([ |
|Konyn ([http://en.wikipedia.org/wiki/Hare Hare]) |
||
|- |
|- |
||
|[ |
|[http://en.wikipedia.org/wiki/Ochotonidae Ochotonidae] |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|([http://en.wikipedia.org/wiki/Ochotonidae Pikas]) |
|||
|([[Pikas]]) |
|||
|- |
|- |
||
|Vinvoetiges ([ |
|Vinvoetiges ([http://en.wikipedia.org/wiki/Pinniped Pinniped]) |
||
|Otariidae |
|Otariidae |
||
|''Arctocephalus'' |
|''Arctocephalus'' |
||
Lyn 248: | Lyn 248: | ||
|Odobenidae |
|Odobenidae |
||
|''Odobenus'' |
|''Odobenus'' |
||
| |
|||
| |
| |
||
|Walrusse |
|Walrusse |
||
Lyn 257: | Lyn 258: | ||
|Vlermuise |
|Vlermuise |
||
|- |
|- |
||
|[ |
|[http://en.wikipedia.org/wiki/Monotremata Monotremata] |
||
|[ |
|[http://en.wikipedia.org/wiki/Ornithorhynchidae Ornithorhynchidae] |
||
|''Ornithorhynchus'' |
|''Ornithorhynchus'' |
||
|''anatinus'' |
|''anatinus'' |
||
|[[Eendbekdier]] ([ |
|[[Eendbekdier]] ([http://en.wikipedia.org/wiki/Platypus Platypus]) |
||
|- |
|- |
||
|rowspan="4"|[[Soogdiere]]- buideldiere ([ |
|rowspan="4"|[[Soogdiere]]- buideldiere ([http://en.wikipedia.org/wiki/Marsupial Marsupial]) |
||
|rowspan="3"|[[Diprotodontia]] |
|rowspan="3"|[[Diprotodontia]] |
||
|[[Macropodidae]] |
|[[Macropodidae]] |
Wysiging soos op 19:42, 1 Oktober 2013
Wetenskaplike klassifikasie: |
---|
Domein |
Koninkryk |
Filum of Divisie |
Klas |
Orde |
Familie |
Genus (geslag) |
Spesie (soort) |
Wetenskaplike klassifikasie of biologiese klassifikasie is hoe bioloë uitgestorwe en lewende organismes spesies groepeer en kategoriseer (teenoor volkstaksonomie). Moderne klassifikasie vind sy wortels in die werk van Carolus Linnaeus wat spesies volgens gedeelde fisiese eienskappe gegroepeer het. Die groeperings is sedertdien hersien om ooreenkoms met Darwin se beginsels van gedeelde afkoms te verbeter. Molekulêre sistematiek, wat DNS-reekse as data gebruik, het baie van die onlangse hersienings aangespoor en sal na verwagting 'n belangrike dryfveer bly. Wetenskaplike klassifikasie behoort tot die wetenskap van taksonomie of biologiese sistematiek.
Hierdie behoort aan ‘n mens ‘n baie goeie idee te gee van hoe lewende dinge geklassifiseer word. Alle lewende dinge word soos volg geklassifiseer:
- Lewe
- Domein (biologie) (of superryk, superkoninkryk, of ryk)
- Koninkryk (biologie): Diere, Plante, Bakterieë, Skimmels, Protiste, Archaea
- Filum (diere) / Afdeling (biologie) (plante)
- Klas (biologie)
- Orde (biologie)
- Familie (biologie)
- Genus
- Spesie
‘n Organisme se wetenskaplike naam is ‘n kombinasie van sy genus en spesie. Bv ‘n hond se wetenskaplike naam is Canis familiaris en ‘n perd is Equus caballus. Die wetenskaplike naam word gewoonlik kursief/skuinsgedruk (in engels “Italic”) geskryf. Die genus word met ‘n hoofletter geskryf en die spesie met ‘n kleinletter.
Die volgende tabel is ‘n lys van die verskillende koninkryke met ooreenstemmende filums/afdelings (die engels is soms in hakies):
Koninkryk | Filum (diere) / Afdeling (biologie) (plante)(1) | Voorbeelde | |
Diere | Gewerweldes/Vertebrata/ Rugstringdiere (Chordata) | Vierpotiges (Tetrapods) | Soogdiere, voëls, reptiele, amfibië |
Visse met kake | Tuna, haaie, pylsterte | ||
Kaaklose visse(Agnatha - jawless fish) | Slymprik, lamprei | ||
Ongewerweldes (Invertebrate) | Wurms, slakke. | ||
Ongewerweldes - geleedpotiges (Arthropod) | Spinnekoppe, skerpioene, duisendpote, krappe, insekte | ||
Stekelhuidiges (Echinoderms) | Seelelies, Seesterre | ||
Protosoë (Protozoa) | Amoebozoa | Amoeba | |
Plante | Angiosperms (Blomplante) | ||
Varingplante (Pteridophyta) | Varings | ||
Denne / Pinophyta | Dennebome | ||
Bakterieë | |||
Skimmels/Swam/Fungi | Paddastoele | ||
Protiste (Protist) | |||
Archaea (eensellige mikro-organismes) |
Notas:
(1) Kyk Filum vir ‘n redelik volledige lys van verskillende filums/afdelings.
Die volgende tabelle bou voort op die boonste tabel (die engels is soms in hakies):
Koninkryk: Diere | Filum: Vertebrata/Gewerweldes/Rugstringdiere (Chordata) | Superklas: Vierpotiges (Tetrapods)
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Soogdier / Mammalia | Primate | Aap/Mens | Homo | sapiens | Mens |
Pan | chimp | Sjimpansee | |||
Roofdiere Carnivora | Hondagtiges (Canidae) | Canis | lupis | Wolf | |
familiaris | Alle honde | ||||
Katagtiges (Felidae) | Panthera | leo | Leeu | ||
pardus | Luiperd | ||||
Ursidae | Bere | ||||
Ongelyktonige hoefdiere/Perissodactyla | Perd (Equidae) | Equus | caballus | Perd | |
zebra | Zebra | ||||
Gelyktonige hoefdiere (Even-toed ungulate, Artiodactyla) | Wildsbok (Antelope) | Oryx | gazella | Gemsbok | |
taurotragus | Eland | ||||
Bovidae | Bos | Bees | |||
Ovis | Skaap | ||||
Kameelagtiges (Camelidae) | Camelus | dromedarius | Dromedaris | ||
Walvisagtiges (Cetaceans) | Seedolfyne/ Delphinidae | Dolfyne | |||
Orcinus | Moordvis | ||||
Rivierdolfyne/ Platanistoidea | Rivierdolfyne | ||||
Phocoenidae | Seevark (Porpoise) | ||||
Vinwalvis/Balaenopteridae | Walvisse | ||||
Knaagdiere (Rodents) | Muridae | Apodemus | sylvaticus | Bosmuis | |
Rotte | |||||
Sciuridae | Eekhorings | ||||
Hystricidae | Ystervarke | ||||
Castoridae | Bewers (Beaver) | ||||
Caviidae | Kapibara (wartervark) | ||||
Lagomorpha (Hase) | Leporidae | Hase (Rabbits) | |||
Lepus | Konyn (Hare) | ||||
Ochotonidae | (Pikas) | ||||
Vinvoetiges (Pinniped) | Otariidae | Arctocephalus | pusillus | Kaapse pelsrob | |
Odobenidae | Odobenus | Walrusse | |||
Chiroptera | Vlermuise | ||||
Monotremata | Ornithorhynchidae | Ornithorhynchus | anatinus | Eendbekdier (Platypus) | |
Soogdiere- buideldiere (Marsupial) | Diprotodontia | Macropodidae | Kangaroo | ||
Phascolarctidae | Koala | ||||
Buidelrot (Possum) | |||||
Didelphimorphia | Didelphidae | Buidelrot (Opossum) | |||
Reptiele / Reptilia | Crocodilia | Crocodylidae | Crocodylus | niloticus | Nyl krokodil |
Squamata | Viperidae | Bitis | arietans | Pofadder | |
Landskilpaaie/Testudinidae | Emydidae | Landskilpaaie | |||
Seeskilpaaie / Cheloniidae |
Seeskilpaaie | ||||
Amfibië / Amphibia | Anura | Paddas | |||
Voëls / Aves | Falconiformes | Accipitridae | Haliaeetus | vocifer | Visarend |
Falconidae | Falco | Valke | |||
Columbiformes |
Columbidae | Duiwe |
Koninkryk: Diere | Filum: Vertebrata/Gewerweldes/Rugstringdiere (Chordata) – Visse met kake
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Osteichthyes(1) - Actinopterygii (2) | Perciformes | Scombridae | Thunnus | Tuna | |
Xiphiidae | Xiphias | gladius | Swaardvis (Sword fish) | ||
Amiiformes | Amiidae | Bowfin | |||
Clupeiformes | Clupeidae | Haring (herring) | |||
Osteichthyes - Sarcopterygii (3) | Coelacanthiformes | Selekant (Coelacanth) | |||
Chondrichthyes (4) | Batoidea (5) - Lamniformes | Lamnidae | Carcharodon | carcharias | Groot wit haai (Great white shark) |
Odontaspididae | Saagtandhaai (Ragged tooth shark) | ||||
[Chondrichthyes]] - Elasmobranchii | Batoidea -Myliobatiformes | Pylstertvis (Stingray) | |||
Myliobatidae | Duiwelvis (Devil fish) | ||||
Batoidea -Rajiformes | Rajidae | Rog/Vleet (skate) |
Notas:
(1) Osteichthyes: Gebeende vis (bony fish) – Visse wat gebeende skelette het teenoor Chondrichthyes wat ‘n skelet van kraakbeen het.
(2) Actinopterygii: Straal-/stekelgevinde vis (ray-finned fishes/ lepidotrichia): vinne bestaan uit webbe van vel wat ondersteun word deur beenagtige of horingagtige stekels (rays), in teenstelling met the vlesige, lobbige vinne soos Sarcopterygii.
(3) Sarcopterygii: Lobgevinde (lobe-finned-finned)
(4) Chondrichthyes of cartilaginous visse het kake met gepaarde vinne, gepaarde neusgate (nares), skubbe, ‘n hart met hartkamers in serie en skelet van kraakbeen (Cartilage) eerder as been (bone), soos Osteichthyes.
(5) Batoidea: Straalvis: Alle visse met vinne wat ondersteun word deur lang beenstroke.
Koninkryk: Diere | Filum: Vertebrata/Gewerweldes/Rugstringdiere (Chordata) – Kaaklose visse (Agnatha - jawless fish)
Superklas | Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Cyclostomes (1) | Myxini | Myxiniformes | Myxinidae | Slymprik (Hagfish) | ||
Hyperoartia | Petromyzontiformes | Lamprei (Lamprey) | ||||
Ostracoderms (2) | Pteraspidomorphi | |||||
Thelodonti | ||||||
Anaspida | ||||||
Cephalaspido- morphi |
Notas:
(1) Cyclostomes: Kaaklose visse met ronde monde met terugtrekbare tande.
(2) Ostracoderms: Kaaklose visse met harde doppe as vel
Koninkryk: Diere | Filum: Invertebrata/Ongewerweldes
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Gesegmenteerde wurm (Annelids) | Haplotaxida | Megascolecidae | Amynthas | Erdwurms | |
Weekdiere (Mollusk) | Spiraalvormig | Helicidae | Helix | aspersa | Tuinslak |
Koninkryk: Diere | Filum: Invertebrata/Ongewerweldes, Arthropoda/Geleedpotiges
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Spinagtiges/Arachnida (Arachnids) | Araneae | Theridiidae | Latrodectus | Knopiespinnekop | |
Theraphosidae | Bobbejaanspinnekop | ||||
Scorpiones | Skerpioene | ||||
Diplopoda | Duisendpoot (Millipede) | ||||
Chilopoda | Honderdpoot (Centipede) | ||||
Insek / Insecta | Lepidoptera | Skoenlapper | |||
Hymenoptera | Miere | ||||
Coleoptera | Kewers | ||||
Odonata | Naaldekoker | ||||
Mantodea | Hottentotsgot (Preying mantis) |
Koninkryk: Diere | Filum: Invertebrata/Ongewerweldes, Arthropoda/Geleedpotiges – Skaaldiere (Crustacean)
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Malacostraca | Decapoda | Grapsidae | Krappe (Crab) | ||
Nephropidae | Kreef (Lobster) | ||||
Penaeidae | Garnaal (Prawn) | ||||
Varswater kreef (Crayfish) | |||||
Merostomata | Xiphosura | Limulidae | Hoefysterkrap (Horseshoe crab) |
Skaaldiere (Crustaceans (Crustacea)) vorm 'n baie groot groep van die geleedpotiges (arthropoda) en word gewoonlik as 'n subfilum hanteer, wat bekende diere soos krappe, krewe, varswaterkrewe, garnale, planktonkrefies en eendmossels insluit.
Koninkryk: Diere | Filum: Stekelhuidiges (Echinoderms)
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Ophiuroidea | Bros sterre (Brittle stars) | ||||
Crinoidea | Seelelie (Crinoid) | ||||
Asteroidea | Seesterre (Starfish) | ||||
Echinoidea | Echinoida | Echinometridae | Griffel seekastaiing (Slate pencil urchin) |
Koninkryk: Diere | Filum: Cnidaria (Cnidaria)
Subfilum | Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Anthozoa | Korale (Corals) | |||||
Cubozoa | Cubozoa | Boks jellievisse (box jellyfish) | ||||
Hydrozoa | ||||||
Scyphozoa | Jellievisse | |||||
Staurozoa | (stalked jellyfish) |
Domein: Eukaryota | Koninkryk: Protosoë (Protozoa) | Filum: Amoebozoa
Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Tubulinea | Tubulinida | Amoebidae | Amoeba |
Amoeba |
Koninkryk: Plante en Bome (kyk Filum vir ‘n lys)
Afdeling | Klas | Orde | Familie | Genus | Spesie | Algemene naam |
Angiosperms (Blomplante) | Magnoliids (2 blare rondom elke saad) | Laurels | Lauraceae | Sassafras | albidum | Sassafras |
Rosales | Rosaceae | Rose | ||||
Liliales | Liliaceae | Lelies (Lillies) | ||||
Fagales | Fagaceae | Akkerboom (Oak) | ||||
Malpighiales | Salicaceae | Populier (Poplar) | ||||
Fabales | Fabaceae | Acacia | Doringboom | |||
Venus vlieëvanger | ||||||
Bryophyta | Mosplante | |||||
Pteridophyta(1) | Caryophyllales | Droseraceae | Dionaea | muscipula | Varingplante | |
Pinophyta(2) | Pinophyta Pinopsida | Pinales | Pinaceae / Pinoideae | Pinus | Denneboom | |
Cycadophyta | Palmplante | |||||
Ginkgophyta | Ginkgoplante | |||||
Sphenophyta | Wigplante |
Notas:
(1) Pteridophyta: Het nie blomme of sade nie. Versprei deur spore.
(2) Pinophyta: Hierdie is die gom/pikplante of kegeldraende plante.
Hierdie klassifikasie is redelik sterk gebaseer op evolusie. Dit is so opgestel dat dit rym met evolusie, bv alle eerste lewe het verdeel in verskillende domeine, domeine het verdeel in koninkryke, ens.
Skeppingsleerders glo dat God alle diere volgens hulle soort (baramin) geskep het. ‘n Soort is óf ‘n familie, óf ‘n genus, óf selfs ‘n spesie volgens die amptelike klassifikasie:
- In die geval van mense het God mense en Sjimpansees apart geskep.
- In die geval van honde het God heel waarskynlik die familie Hondagtiges (Canidae) geskape en alle wolwe en honde het uit ‘n gemeenskaplike voorvader deur natuurlike seleksie gevorm.
- In die geval van wildsbokke het God waarskynlik die verskillende spesies apart geskape: Gemsbokke, springbokke, ens is apart geskape.
Kyk ook: