Novalis

Novalis was die pennaam van Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg (* 2 Mei 1772 in die kasteel Oberwiederstedt, tans in die deelstaat Sakse-Anhalt; † 25 Maart 1801 in Weißenfels), een van die beduidendste skrywers van die vroeë Duitse Romantiek wat hom naas sy literêre loopbaan ook as filosoof, juris en mynbou-ingenieur bekwaam het.

Lewe

Herkoms

Die kasteel Oberwiederstedt

Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg is in 'n ou adellike familie gebore. Die klein Renaissance-kasteel, waar hy gebore is, het deel uitgemaak van die landgoed van sy ouers in die destydse graafskap Mansfeld in die Keurvorstedom Sakse. Hier het hy ook sy kinder- en jeugjare deurgebring.

Sy pa, Heinrich Ulrich Erasmus von Hardenberg (1738-1814), is in 1784 as direkteur van die soutmyne in Dürrenberg, Artern en Kösen aangestel. Die vroeë afsterwe van sy eerste vrou het Heinrich von Hardenberg as 'n soort straf vir sy destydse wêreldlike lewe beskou. Vervolgens het hy sterk piëtistiese neigings vertoon en hom deur die Morawiese Kerk (Herrnhuter Brüdergemeine) aangetrokke gevoel. Sy tweede huwelik het hy met Auguste Bernhardine von Bölzig (1749-1818) aangegaan wat die lewe aan elf kinders geskenk het, waaronder Georg Philipp Friedrich, hul tweede kind.

Naas 'n olieskildery is 'n doopkappie, wat aan die digter toegeskryf word, die enigste materiële voorwerpe wat uit dié tyd bewaar gebly het. Hy is in die kerk te Wiederstedt gedoop as Georg Philipp Friedrich. Sy latere roepnaam was Friedrich of Fritz(e), ter onderskeiding van sy jonger broer wat Georg genoem is.

Opleiding

Aanvanklik is huisleraars vir hom aangestel, waaronder Christian Daniel Erhard Schmid (1762-1812) wat later, aan die begin van sy akademiese opleiding in Jena, ook een van sy dosente was. In 1790 het Novalis by die gimnasium in Eisleben onder leiding van rektor C. D. Jani skool gegaan. Hier het hy volgens die destydse kurrikulum onder meer onderrig in retoriek en antieke literatuur ontvang. In die ouderdom van twaalf het Novalis byna een jaar op die landgoed van sy oom Friedrich Wilhelm Freiherr von Hardenberg, 'n kommandeur van die Duitse Orde, in Lucklum deurgebring nadat sy ma ná die geboorte van haar sesde kind ernstig siek geword het.

In 1790 het hy sy studies in regte aan die Universiteit van Jena begin en dit later Leipzig en Wittenberg voortgesit. As deel van sy akademiese opleiding het in 1791 Friedrich Schiller se lesing oor geskiedenis bygewoon. Tydens Schiller se siekte het hy persoonlike kontak met dié befaamde skrywer gehad. Ander bekende persoonlikhede van sy tyd, met wie hy as student kennis gemaak het, sluit Johann Wolfgang von Goethe, Johann Gottfried Herder en Jean Paul in. Hy het vriendskapsbande met Ludwig Tieck, Friedrich Wilhelm Joseph Schilling en die gebroeders Friedrich en August Wilhelm Schlegel gesluit. In Junie 1794 het hy sy studies met die beste finale eksamen voltooi.

Loopbaan

Novalis omstreeks 1799
Skildery deur Franz Gareis

In Oktober 1794 is Novalis, anders as oorspronklik beplan, nie in die Pruisiese staatsdiens aangestel nie, maar het 'n pos as aktuarius (sekretaris) by die distriksamptenaar Coelestin August Just in Tennstedt aanvaar. Volgens sy leuse Jeder Anfang ist ein Akt der Freiheit ("Elke begin is 'n daad van vryheid") het Just nie net sy baas geword nie, maar ook sy vriend en latere biograaf. In sy tyd as aktuarius het Novalis in die nabygeleë kasteel Grüningen kennis gemaak met Sophie von Kühn. Op 15 Maart 1795, haar dertiende verjaardag, het die twee verloof geraak. In Januarie 1796 het Novalis 'n pos as juris in die hoofkantoor van die soutmyn in Weißenberg an der Saale aanvaar, die stad wat sy gesin in 1785 as woonplek gekies het.

In 1795 en 1796 het Novalis hom intensief met die wetenskapsleer van Johann Gottlieb Fichte besig gehou wat sterk invloed op sy wêreldbeskouing sou uitoefen. Novalis het Fichte se konsep verder ontwikkel en die "Ek", wat los staan van alle "Nie-Ek", as die uitgangspunt van sy liefdesgodsdiens gebruik. Die "Nie-Ek" het nou 'n "Jy" geword en dus 'n gelykwaardige subjek.

Die ontydige en pynvolle dood van sy verloofde op 19 Maart 1797, kort ná haar vyftiende verjaardag, het 'n diep indruk op hom gelaat.

Nog in dieselfde jaar het Novalis sy studies aan die Bergakademie in Freiberg begin, indertyd een van die leidende universiteite vir studente in natuurwetenskappe. Met dosente soos Wilhelm August Lampadius en Abraham Gottlob Werner het hy binnekort vriendskapsbande gesluit. Die destydse studieplan in Naturlehre was breedvoeriger as huidige studies in natuurwetenskappe en het 'n opleiding in mynboukunde, wiskunde, chemie en praktiese werk in die myne ingesluit. Novalis het met sy ingenieursopleiding in die voetspore van ander familielede gevolg.

In 1798 het Novalis se eerste literêre fragmente onder die titel Blüthenstaub ("Stuifmeel") in Athenaeum verskyn, 'n tydskrif wat deur die vroeg-Romantici Friedrich en August Wilhelm Schlegel uitgegee is. By hierdie geleentheid het hy ook vir die eerste keer sy pennaam Novalis gebruik. Volgens 'n nota, wat hy aan August Wilhelm Schlegel gerig het, was dit 'n baie ou bynaam van sy familie: De novali het na mense verwys wat nuwe landbougrond ontgin, afgelei van Großenrode of magna Novalis, die landgoed van sy voorsate naby Nörten.

In Desember 1798 het hy vir die tweede keer verloof geraak met Julie von Charpentier (1778-1811), die dogter van die mynbou-hoofinspekteur en Freibergse professor Johann Friedrich Wilhelm von Charpentier (1738-1805).