Lens

’n Bollens.

Soorte lense: 1. bol 2. vlakbol 3. en 6. holbol 4. hol 5. vlakhol

’n Lens is ’n optiese toestel wat lig kan deurlaat en die strale na mekaar toe buig (konvergeer) of versprei (divergeer). ’n Eenvoudige lens bestaan uit ’n enkele optiese element, terwyl ’n saamgestelde lens uit verskeie eenvoudige lense met ’n gemeenskaplike as bestaan; met veelvoudige elemente kan optiese foute beter reggestel word as met ’n enkele lens. Lense word gewoonlik gemaak van glas of deursigtige plastiek.

Naam

Die woord "lens" kom van die Latynse naam vir die lensie omdat ’n bollens die vorm van ’n lensie het. Die genusnaam van die lensieplant is Lens, en die spesie wat die meeste geëet word, is Lens culinaris.

Soorte lense

’n Bollens

’n Hollens

Lense word geklassifiseer volgens die kromming van die twee kante. ’n Lens is ’n bollens (ook ’n konvekse, konvergerende of positiewe lens genoem) as altwee kante bolvormig is. ’n Lens met twee hol kante is ’n hollens (ook ’n konkawe, divergerende of negatiewe lens genoem). As die een kant plat en die ander kant bolvormig is, word dit ’n vlakbollens genoem. ’n Vlakhollens se een kant is plat en die ander kant hol. As die een kant bolvormig en die ander kant hol is soos dié wat in brille gebruik word, is dit ’n holbollens of konkaaf-konvekse lens.

As die lens holvormig is, word die lig versprei en die beeld verklein. As dit bolvormig is, word die ligstrale na mekaar toe gebuig en dit kan die beeld óf vergroot óf verklein, afhangend van hoe dit gebruik word. Vir baie doeleindes word groepe lense gebruik om die verlangde effek te verkry, en dit word meestal ’n objektieflens genoem.

Spieëls

’n Spieël is nie ’n lens nie, maar ’n vlak spieël kan vergelyk word met ’n vlak ligbrekende oppervlak. Die beeld word nie vergroot of verklein nie, maar verander slegs van rigting. Met ’n hol- of bolspieël gebeur dieselfde; net die rigting verander effens meer of minder.

Optiese as

Die mate waarin die lig van rigting verander as dit deur ’n lens skyn, hang af van die hoek tussen die ligstraal en die oppervlak van die lens. Elke optiese stelsel het ’n optiese as waarlangs die lense simmetries is en waarlangs lig nie verbuig word nie. In eenvoudige gevalle kan die lyn wat reguit deur die middel van ’n lens loop as die optiese as beskou word omdat die meeste lense simmetries is, en daarom sal ’n ligstraal wat reguit deur die middel van die lens skyn, nie van rigting verander nie.

Fokusse en fokusafstande

Elke lens het twee fokusse:
F₁ = fokus aan die kant van die voorwerp; F₂ = fokus aan die kant van die beeld;
f₁ = fokusafstand aan die kant van die voorwerp; f₂ = fokusafstand aan die kant van die beeld

Elke lens het twee fokusse of brandpunte.

By ’n positiewe lens is dit:

1. die punt waar ewewydig invallende strale saamkom nadat dit deur die lens geskyn het (die rooi lyne op die linkerkantse skets), en
2. die punt waaruit strale moet kom om ewewydige strale te vorm nadat dit deur die lens geskyn het (blou).

By ’n negatiewe lens is dit:

1. die punt van waar dit lyk die invallende strale kom nadat dit deur die lens geskyn het (rooi op die regterkantse skets), en
2. die punt waar die ewewydige invallende strale lyk of hulle saamkom as dit so inval dat hulle ewewydige strale vorm nadat hulle deur die lens geskyn het (blou).

Omdat dit by negatiewe lense gaan om die punte van waar die strale blyk te kom en waar dit lyk of hulle saamkom, word hier van virtuele fokusse gepraat. Die fokus- of brandpuntafstande is in albei gevalle die afstand tussen die fokusse en die middel van die lens.

Eksterne skakels

• ’n Hoofstuk uit ’n aanlyn boek oor lense en ligbuiging
• Artikel oor lense by "digitalartform.com"

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Lens.