Mauritius: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Xqbot (besprekings | bydraes)
k Robot: yo:Mọ́rísì is 'n goeie artikel; kosmetiese veranderinge
Lyn 95: Lyn 95:
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Reunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan ​​- deel van die Regering House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het. [8]
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Reunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan ​​- deel van die Regering House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het. [8]


Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die Franse Rewolusie, toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal in die Franse Revolusionêre Oorloë, en in soms ook 'n mededinger met Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803-1810 opgetree. Britse vloot kartograaf en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die Napoleontiese oorloë, het Ile de France 'n basis onderhou waarvanaf Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon gedoen het. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning van die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hulleself oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die Franse Rewolusie, toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal in die Franse Revolusionêre Oorloë, en in soms ook 'n mededinger met Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803-1810 opgetree. Britse vloot kartograaf en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvanaf Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon gedoen het. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning van die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hulleself oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.


{{Lande van Afrika}}
{{Lande van Afrika}}

Wysiging soos op 13:07, 5 Mei 2014

Republiek van Maurituis
Republic of Mauritius
Vlag van Mauritius Wapen van Mauritius
Vlag Wapen
Nasionale leuse: Star and Key of the Indian Ocean
Volkslied: "Motherland"
Ligging van Mauritius
Hoofstad Port Louis
Grootste stad Port Louis
Amptelike tale Engels
Regering Republiek
Kailash Purryag
Navin Ramgoolam
Onafhanklikheid

12 Maart 1968
van die Verenigde Koninkryk
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%)
 
2 040 km2  (179ste)
787 myl2
0,05
Bevolking
 - 2008-skatting
 - 2000-sensus
 - Digtheid
 
1 288 000 (179ste)
1 179 137
631,4 / km2 (18ste)
1 636,5 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita
2009-skatting

16 050 billion
12 526

MOI (2007) 0.804 (81ste)  –  high
Geldeenheid Mauritiaanse roepee ([[ISO 4217|MUR]])
Tydsone
 - Somertyd
Mauritiustyd (UTC+4)
+5 (UTC+5)
Internet-TLD .mu
Skakelkode +230
Kaart van Mauritius
'n Strand in die noorde van die eiland

Die Republiek van Mauritius is 'n eilandnasie in die suidwestelike Indiese Oseaan, omtrent 900 km oos van Madagaskar en omtrent 3 943 kilometer suidwes van Indië. Benewens die eiland Mauritius, sluit die republiek die eilande Sint Brandon en Rodrigues en die Agalegaeilande in. Mauritius is deel van die Maskareense eilande, wat die Franse eiland Réunion 200 km suidwes insluit. Die hoofstad en grootste stad van Mauritius is Port Louis.

Demografie

Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van Indiese afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in Afrika, Madagaskar en Europa, is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede Sjinese (twee persent van die totale bevolking) en Europeërs (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die amptelike taal en ook handelstaal is, oorheers die Franse taal twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste koerante en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur Morisyen, 'n kreooltaal, wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans en Engels.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal, Bhodjipoeri, wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan Hindi. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word Drawidiese tale uit Suid-Indië (veral Tamil met drie persent), Oerdoe, Teloegoe en 'n aantal Suid-Sjinese dialekte gepraat.

Die Hindoeïsme is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is Christen (hoofsaaklik Rooms-Katolieke en agt persent Protestante), twaalf persent Soennietise moslems en drie persent Sjiïete. Sowat een persent van die bevolking is Boeddhiste.

Geskiedenis

Die eiland het op 17 September 1598 sy naam van die Nederlander Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië, gekry. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse stadhouder Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die VOC beset, maar in 1709 het hy dit verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos tussen Kaapstad en Batavia benut kon word.

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810, het die Britse vloot probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16 000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

Nederlandse periode

In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland "Mauritius" gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervan dat die Nederlandse navigator Abel Tasman uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna gemaak om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van suikerriet, huisdiere, en takbokke.

Franse tydperk

Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Reunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan ​​- deel van die Regering House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het. [8]

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die Franse Rewolusie, toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal in die Franse Revolusionêre Oorloë, en in soms ook 'n mededinger met Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803-1810 opgetree. Britse vloot kartograaf en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die Napoleontiese oorloë, het Ile de France 'n basis onderhou waarvanaf Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon gedoen het. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning van die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hulleself oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat Frans en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

Sjabloon:Link GA