Groot-Visrivier

Groot-Visrivier
Die Groot-Visrivier soos gesien in die Dubbeldrift natuurreservaat Die Groot-Visrivier soos gesien in die Dubbeldrift natuurreservaat
Oorsprong	Grootbrak se oorsprong: Suid van die Oranje en Noordoos van Middelburg.
Stroomgebied	Suid-Afrika (Oos-Kaap)
Lengte	692 km
Oorspronghoogte	2 100 (Grootbrak se oorsprong)
Mondinghoogte	0
Stroomgebiedopp.	30 800 km²

Die Groot-Visrivier (groot genoem om dit van die Visrivier in Namibië te onderskei) is 'n rivier wat deur die Oos-Kaapprovinsie van Suid-Afrika vloei. Die Portugese seevaarders het die rivier Rio de Infante gedoop en dit het as die Oub (Vis) bekend gestaan onder die plaaslike Khoikhoi. Die Groot-Vispuntvuurtoring‎ staan by die monding van die rivier. Die rivier word gevoed deur die Grootbrakrivier, die Tarka-, die Baviaans-, die Klein-Visrivier en die Katriviere.

Rol in die geskiedenis van Suid-Afrika

Gedurende die 19de eeu het die rivier die grens van die Kaapkolonie gevorm en het hier hewige gevegte gewoed tydens die Grensoorloë van 1779 tot 1878 tussen die inheemse Xhosa-nasie aan die een kant en die Voortrekkerboere en die 1820-Setlaars uit Engeland aan die anderkant. In 1835 is die Fingostam toegelaat om hulle op die rivier se oewer te vestig. Onder die Apartheidstelsel het die laer gedeeltes van die rivier die westelike grens van die tuisland van Ciskei gevorm.

Oranjerivierprojek

Die rivier vloei normaalweg die hele jaar lank op natuurlike wyse al is die oorsprong van die rivier in 'n droë gebied en die vloei kan redelik traag wees sonder die eb en vloei van die seegety. Water van die Oranjerivierstelsel kan egter nou gebruik word om die rivier se loop tydens droë tye aan te vul. In die 1970's het die Oranjerivierprojek water van die Oranjerivier, deur die Groot-Visrivier, vir landbou- en nywerheidsgebruik na die Oos-Kaap gebring. Die tonnel wat hiervoor gebou is was 'n reuse ingenieursonderneming. Die inlaat tot die tonnel is by Oviston ('n akroniem vir Oranje-Vis-Tonnel). Oviston is aan die oewer van die Gariepdam.

Visrivier-Sondagsrivier Oordragskema

Water oorgedra vanaf die Oranjerivier na die Groot-Visrivier via die Oranje-Visrivier tonnel word weggekeer by die Elansdrift keerwal in 'n kanaal wat vir 65km kronkel saam met steil hellings en uitmond in die Klein-Visrivier. Die kanaal vloei deur die Cookhouse tonnel van 13.1 km wat deur die Bosberg sny tussen Cookhouse en Somerset-Oos. Die water vloei vir 40km in die Klein-Visrivier tot by die De Mistkraal keerwal. Hier word word die water uitgekeer in die Skoenmakers kanaal (vermoë 22m³/s) wat uiteindelik uitmond in die Volkerspruit wat op sy beurt vloei na die Darlingtondam in die Sondagsrivier.

Algemeen

Cradock is 'n belangrike dorp waardeur die Groot-Visrivier vloei. Die kusgebied tussen Port Elizabeth en die Groot-Visrivier staan bekend as die Sonskynkus.

Ondanks die rivier se naam vind visvang slegs in die dele naby die see plaas en is dit hoofsaaklik vir ontspanningsdoeleiendes. Die rivier is 'n getyrivier vir ongeveer 20km. 'n Gewilde kanobyeenkoms, die Visrivier-kanomaraton, vind jaarliks tussen die Grassridgedam en Cradock plaas.

Bibliografie

• Logie, Bartle: Water in the wilderness - a journey down the Great Fish River. Port Elizabeth: Bluecliff Publishing,2006. ISBN 0-620-36163-8