Hendrik Steyn

Ds. H.P.M. Steyn het in 1933 die eerste eksemplaar van die Afrikaanse Bybel gekry.

Ds. Hendrik Pieter Marthinus Steyn (Utrecht, Natal, 9 September 1886 – Kaapstad, 14 Augustus 1963), was 'n Suid-Afrikaanse predikant in die NG Kerk en sekretaris van die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap (BBBG).

Ds. J.D. Kestell, een van die eindvertalers, het met groot waardering na Steyn se bydrae verwys in die volgende woorde: 'Ons glo nie dat daar één enkele persoon is wat meer gedoen het om die Afrikanervolk die Bybel in die hand te plaas as hy nie." Volgens prof. B.B. Keet, een van die Bybelvertalers, was Steyn een van die bekendste predikante van die NG Kerk en een van die mees gewaardeerde en geliefde kanselredenaars in die geskiedenis van dié kerk. Ds. A.P. Smit het oor hom geskryf: "Almal wat met Steyn kennis gemaak het, kan getuig van sy mensliewende geaardheid, sy bedagsaamheid en gesonde humorsin." H.J. Otto, penningmeester van die vertalingskommissie van die Afrikaanse Bybel het van hom gesê: "Die reuse-aandeel van ons triomf in Afrikaans, ons geliefde Bybel, het Totius en ds. H.P.M. Steyn gedra." In 1953 het die Kaapse Sinode hom as volg gehuldig: "Ds. H.P.M. Steyn moet onder die groot manne van ons Kerk getel word. Hy was, voorwaar, 'n gawe van God aan ons Kerk. Naas die vertalers van die Bybel, was hy die dryfkrag en besieling dat ons op 27 Augustus 1933 die Bybel in ons moedertaal in ontvangs geneem het."

Herkoms en opleiding

Steyn was die seun van Jan Daniël Steyn en sy vrou, Louisa Steyn. Hy het sy vroeë jeugjare deurgebring in die distrik Utrecht, wat toe nog deel van die ZAR was. Hy het eers op die plaas skoolgegaan en daarna op die dorp. Met die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog (1899-1902), het hy hom as dertienjarige penkop by die Boeremagte aangesluit. Ná die Driejarige Oorlog het hy 'n tyd lank op die plaas van sy vader in die distrik Ermelo geboer, maar in 1905 in diens van 'n sakeonderneming getree. Twee jaar later het hy besluit om predikant te word en na Stellenbosch vertrek, waar hy binne drie jaar in die Matrikulasie-eksamen geslaag het. Ná aflegging van die Intermediêr aan die Victoria-kollege, het hy sy studie in die letterkunde en teologie voortgesit aan die Teologiese Seminarie van Princeton in die VSA, waar hy hom as 'n knap en hardwerkende student, veral in Hebreeus, Grieks en Latyn, onderskei het. Hy het ook 'n verhandeling in Latyn geskryf.

Enigste gemeente

Ná aflegging van die proponentseksamen het hy na Suid-Afrika teruggekeer waar hy in Desember 1916 as predikant van die NG Kerk gelegitimeer is. Op 14 Julie 1917 is hy met handoplegging in die gemeente Steytlerville bevestig. Hier het hy hom beywer vir die delging van die gemeenteskuld en die onderwys van die jeug, en buitengewone organisasievermoë aan die dag gelê.

Na die BBBG

Biskop S.W. Lavis, na wie die Kaapse woonbuurt Bishop Lavis genoem is en wat van 1931 tot 1960 in die bestuur van die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap gedien het en ds. Steyn by dr. John R. Mott, 'n Christenleier uit Amerika, tydens sy besoek aan Suid-Afrika in April 1934.

Begin 1922 het hy die verantwoordelike betrekking aanvaar van sekretaris van die BBBG met hoofkantoor in Kaapstad. Aanvanklik was hy slegs vir Kaapland en Suidwes-Afrika verantwoordelik, maar in 1948 het hy algemene sekretaris van die Genootskap vir die hele suidelike Afrika geword. Sy organisasietalent en welsprekendheid in albei landstale, maar veral sy ywer en toewyding, het van hom die aangewese persoon gemaak vir die taak van Bybelverspreiding. Jaarliks het hy van 24 000 tot 32 000 kilometer afgelê en selfs afgeleë uithoeke in Noord-Rhodesië (Zambië), die Belgiese Kongo (Zaïre) en die verre noorde van Suidwes-Afrika (Namibië) besoek. Hy het die werk van die Bybelgenootskap in Suid-Afrika gereorganiseer, Bybelhuise in Kaapstad, Johannesburg en Durban opgerig en hom met welslae beywer vir die vertaling van die Bybel in steeds meer Bantoetale. In die hoogste kringe van die BBBG in Londen is S. vanweë sy rype ervaring, deeglike taalkennis en administratiewe bekwaamheid erken as die gesaghebbende oor Suid-Afrikaanse aangeleenthede.

Steyn sal veral onthou word weens sy groot aandeel in die totstandkoming van die Bybel in Afrikaans. Hy het veral bekommerd gevoel oor die Afrikanerjeug vir wie Nederlands as Bybeltaal mettertyd ál meer 'n vreemde taal en moeiliker verstaanbaar geword het, en het al sy kragte van oorreding aangewend om steun van die Bybelgenootskap vir dié aangeleentheid te verkry. Dit was geen maklike taak nie, want hy het sterk teenstand ondervind van sy eie mense, vir wie die gedagte van 'n Bybel in Afrikaans onaanvaarbaar was. Sy liefde vir die saak en oortuigiingskrag het die Genootskap egter oorreed om die taak op eie koste te steun en die Vier Evangelies en die Psalms het in 1922 as proef en in 1929 as amptelike vertaling verskyn. As sekretaris van die BBBG het hy ten nouste saamgewerk met die latere Bybelvertalers. Dikwels het sy sienswyse die beslissings in moeilike gevalle beïnvloed en dit was aan sy administratiewe en organisatoriese aanleg en onvermoeide ywer te danke dat die volledige Bybel in Afrikaans in Mei 1933 in plaas van die einde van daardie jaar verskyn het.

Steyn was die eerste persoon wat die Afrikaanse Bybel op die kansel gebruik het en wel in die NG Kerk in Oos-Londen op 4 Junie 1933. Kort ná die verskyning van die volledige Bybel, het Steyn die voortou geneem vir 'n hersiening daarvan, want fyn taalkundige wat hy was, wou hy verseker dat die Bybel slegs in die beste Afrikaans sou verskyn. Toe die hersiene uitgawe in 1953 die lig sien, het hy daarvoor gesorg dat dit in 'n groot verskeidenheid van uitgawes versprei is en die bynaam "Bybel-Steyn" verwerf.

Uit erkentlikheid vir die diens wat hy aan sy volk en kerk bewys het met die vertaling van die Bybel en die verspreiding daarvan, is die graad D.Phil. honoris causa, in Desember 1954, kort voordat hy in Februarie van die volgende jaar sou aftree, deur die Universiteit Stellenbosch aan hom toegeken.

Terwyl sy dogter hom van die Bybelhuis in Kaapstad na sy woning in Pinelands vervoer het, is hy plotseling in die motor oorlede. As teks vir sy begrafnisrede het ds. H.C. Kinghorn van die gemeente Pinelands, Ester 10:3 gekies: "Hy was groot en 'n liefling by die menigte van sy volk."

Gesinslewe

Ds. Steyn is op 18 Desember 1912 met mej. Zerilda Minnaar getroud, aan wie die Universiteit van Stellenbosch 'n eredoktorsgraad toegeken het vanweë haar onvermoeide ywer vir stedelike behuising vir minderbevoorregtes. By sy afsterwe het Steyn sy vrou, twee dogters en 'n seun agtergelaat. Die seun, Jan H. Steyn, het later 'n regter geword.

Op Maandag 29 Mei 1933 het die Carnarvon Castle met die eerste besending Afrikaanse Bybels anker gegooi in Tafelbaai. So groot was die vreugde en geesdrif dat etlike belangstellendes na die hawe gegaan het, om die swaar kiste met hul kosbare inhoud te verwelkom. Destyds was ds. Steyn self nie daar nie maar op reis saam met hoofsekretaris Wilkinson in die Oostelike Provinsie (vandaar die inlas van ds. Steyn se foto op die bekende foto van die aankoms van die eerste Afrikaanse Bybels by Bybelhuis in Kaapstad op Donderdag 1 Junie 1933).

Bronne

• (af) Smit, ds. A.P. 1970. God het laat groei. Geskiedenis van die Bybelgenootskapsbeweging in Suider-Afrika 1820–1970. Kaapstad: Die Bybelgenootskap van Suid-Afrika.
• Schoonees, L. 1976. Steytlerville en sy mense. Eeufeesgedenkboek 1876–1976. Steytlerville: NG Kerkraad.