Wetenskaplike klassifikasie: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Opruim
Lyn 1: Lyn 1:
{{WetKlassifikasie}}
{{WetKlassifikasie}}
'''Wetenskaplike klassifikasie''' of '''biologiese klassifikasie''' is die manier waarop [[biologie|bioloë]] uitgestorwe en lewende [[spesie]]s groepeer en kategoriseer (teenoor volkstaksonomie). Moderne klassifikasie is gebaseer op die werk van [[Carolus Linnaeus]], wat spesies volgens gedeelde fisieke eienskappe gegroepeer het. Die groeperings is sedertdien hersien om ooreenkoms met [[Charles Darwin|Darwin se beginsels]] van gedeelde afkoms te verbeter. Molekulêre sistematiek, wat [[DNS]]-reekse as data gebruik, het aanleiding gegee tot baie van die onlangse hersienings en sal na verwagting ’n belangrike dryfveer bly. Wetenskaplike klassifikasie behoort tot die [[wetenskap]] van [[taksonomie]] of [[biologiese sistematiek]].
'''Wetenskaplike klassifikasie''' of '''biologiese klassifikasie''' is die manier waarop [[biologie|bioloë]] uitgestorwe en lewende [[spesie]]s groepeer en kategoriseer (teenoor volkstaksonomie). Moderne klassifikasie is gebaseer op die werk van [[Carolus Linnaeus]], wat spesies volgens gedeelde fisieke eienskappe gegroepeer het. Die groeperings is sedertdien hersien om ooreenkoms met [[Charles Darwin|Darwin se beginsels]] van gedeelde afkoms te verbeter. Molekulêre sistematiek, wat [[DNS]]-reekse as data gebruik, het aanleiding gegee tot baie van die onlangse hersienings en sal na verwagting 'n belangrike dryfveer bly. Wetenskaplike klassifikasie behoort tot die [[wetenskap]] van [[taksonomie]] of [[biologiese sistematiek]].


Die onderstaande lys wys hoe lewende dinge geklassifiseer word:
Die onderstaande lys wys hoe lewende dinge geklassifiseer word:
Lyn 12: Lyn 12:
* [[Genus]]
* [[Genus]]
* [[Spesie]]
* [[Spesie]]
⚫
’n Organisme se wetenskaplike naam is ’n kombinasie van sy genus en spesie. ’n Hond se wetenskaplike naam is byvoorbeeld ''Canis familiaris'' en ’n perd is ''Equus caballus''. Die wetenskaplike naam word gewoonlik kursief (skuinsgedruk) geskryf. Die genus word met ’n hoofletter geskryf en die spesie met ’n kleinletter.


⚫
'n Organisme se wetenskaplike naam is 'n kombinasie van sy genus en spesie. 'n Hond se wetenskaplike naam is byvoorbeeld ''Canis familiaris'' en 'n perd is ''Equus caballus''. Die wetenskaplike naam word gewoonlik kursief (skuinsgedruk) geskryf. Die genus word met 'n hoofletter geskryf en die spesie met 'n kleinletter.
⚫
Die volgende tabel is ’n lys van die verskillende koninkryke met ooreenstemmende filums/afdelings (die wetenskaplike naam is soms tussen hakies):

⚫
Die volgende tabel is 'n lys van die verskillende koninkryke met ooreenstemmende filums/afdelings (die wetenskaplike naam is soms tussen hakies):


{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
Lyn 37: Lyn 37:
|Wurms, slakke.
|Wurms, slakke.
|-
|-
|colspan="2" |Ongewerweldes - [[geleedpotiges]] (Arthropoda)
|colspan="2" |Ongewerweldes – [[geleedpotiges]] (Arthropoda)
|Spinnekoppe, skerpioene, duisendpote, krappe, insekte
|Spinnekoppe, skerpioene, duisendpote, krappe, insekte
|-
|-
Lyn 49: Lyn 49:
|rowspan="3" |[[Plante]]
|rowspan="3" |[[Plante]]
|colspan="2" |[[Bedeksadiges|Blomplante]] (Angiospermae)
|colspan="2" |[[Bedeksadiges|Blomplante]] (Angiospermae)
|
|
|-
|-
|colspan="2" |Varingplante (Pteridophyta)
|colspan="2" |Varingplante (Pteridophyta)
Lyn 58: Lyn 58:
|-
|-
|[[Bakterieë]]
|[[Bakterieë]]
|colspan="2"|
|colspan="2"|
|
|
|-
|-
|[[Skimmel]]s/swamme (Fungi)
|[[Skimmel]]s/swamme (Fungi)
Lyn 69: Lyn 69:
|
|
|-
|-
|Eensellige mikro-organismes (Archaea)
|Eensellige mikro-organismes (Archaea)
|colspan="2"|
|colspan="2"|
|
|
|}
|}


<small>'''Nota:'''
<small>'''Nota:'''<br />
⚫
Sien [[Filum]] vir 'n redelik volledige lys van verskillende filums/afdelings.</small>

⚫
Sien [[Filum]] vir ’n redelik volledige lys van verskillende filums/afdelings.'''</small>


Die volgende tabelle van die verskillende filums bou voort op die boonste tabel:
Die volgende tabelle van die verskillende filums bou voort op die boonste tabel:


==Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: vierpotiges==
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: vierpotiges ==

{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
Lyn 120: Lyn 119:
|-
|-
|Ursidae
|Ursidae
|
|
|
|
|Bere
|Bere
|-
|-
|rowspan="3"|[[Onewehoewiges]] (Perissodactyla)
|rowspan="3"|[[Onewehoewiges]] (Perissodactyla)
|rowspan="3"|Perd ([http://en.wikipedia.org/wiki/Equidae Equidae])
|rowspan="3"|Perd ([[Equidae]])
|rowspan="3"|''[[Equus]]''
|rowspan="3"|''[[Equus]]''
|''caballus''
|''caballus''
Lyn 137: Lyn 136:
|-
|-
|rowspan="5"|[[Ewehoewiges]] (Artiodactyla)
|rowspan="5"|[[Ewehoewiges]] (Artiodactyla)
|rowspan="2"|Wildsbok
|rowspan="2"|Wildsbok
|rowspan="2"|''Oryx''
|rowspan="2"|''Oryx''
|''gazella''
|''gazella''
Lyn 151: Lyn 150:
|-
|-
|''Ovis''
|''Ovis''
|
|
|Skaap
|Skaap
|-
|-
Lyn 162: Lyn 161:
|rowspan="2"|Seedolfyne (Delphinidae)
|rowspan="2"|Seedolfyne (Delphinidae)
|
|
|
|
|Dolfyne
|Dolfyne
|-
|-
|''Orcinus''
|''Orcinus''
|
|
|Moordvis
|Moordvis
|-
|-
|[[Rivierdolfyn]]e (Platanistoidea)
|[[Rivierdolfyn]]e (Platanistoidea)
|
|
|
|
|Rivierdolfyne
|Rivierdolfyne
|-
|-
|Phocoenidae
|Phocoenidae
|
|
|
|
|Seevarke
|Seevarke
|-
|-
|[[Vinwalvis]] (Balaenopteridae)
|[[Vinwalvis]] (Balaenopteridae)
|
|
|
|
|Walvisse
|Walvisse
|-
|-
|rowspan="6"|[[Knaagdier]]e
|rowspan="6"|[[Knaagdier]]e
|rowspan="2"|Muridae
|rowspan="2"|Muridae
|''Apodemus''
|''Apodemus''
Lyn 190: Lyn 189:
|Bosmuis
|Bosmuis
|-
|-
|
|
|
|
|Rotte
|Rotte
|-
|-
|Sciuridae
|Sciuridae
|
|
|
|
|Eekhorings
|Eekhorings
|-
|-
|Hystricidae
|Hystricidae
|
|
|
|
|[[Ystervark]]e
|[[Ystervark]]e
|-
|-
|Castoridae
|Castoridae
|
|
|
|
|Bewers
|Bewers
|-
|-
|Caviidae
|Caviidae
|
|
|
|
|[[Kapibara]] (wartervark)
|[[Kapibara]] (wartervark)
|-
|-
|rowspan="3"|Haasagtiges
|rowspan="3"|Haasagtiges
|rowspan="2"|Leporidae
|rowspan="2"|Leporidae
|
|
|
|
|Hase
|Hase
|-
|-
|''Lepus''
|''Lepus''
|
|
|Konyn
|Konyn
|-
|-
|Ochotonidae
|Ochotonidae
|
|
|
|
|Pika
|Pika
|-
|-
|Vinvoetiges
|Vinvoetiges
|Otariidae
|Otariidae
|''Arctocephalus''
|''Arctocephalus''
Lyn 242: Lyn 241:
|-
|-
|Chiroptera
|Chiroptera
|
|
|
|
|
|
|[[Vlermuis]]e
|[[Vlermuis]]e
|-
|-
Lyn 256: Lyn 255:
|rowspan="3"|[[Diprotodontia]]
|rowspan="3"|[[Diprotodontia]]
|[[Macropodidae]]
|[[Macropodidae]]
|
|
|
|
|[[Kangaroe]]
|[[Kangaroe]]
|-
|-
|[[Phascolarctidae]]
|[[Phascolarctidae]]
|
|
|
|
|[[Koala]]
|[[Koala]]
|-
|-
|
|
|
|
|
|
|Buidelrotte ([[Possum]])
|Buidelrotte ([[Possum]])
|-
|-
|Didelphimorphia
|Didelphimorphia
|Didelphidae
|Didelphidae
|
|
|
|
|Buidelrot ([[Opossum]])
|Buidelrot ([[Opossum]])
|-
|-
Lyn 291: Lyn 290:
|Landskilpaaie (Testudinidae)
|Landskilpaaie (Testudinidae)
|Emydidae
|Emydidae
|
|
|
|
|Landskilpaaie
|Landskilpaaie
|-
|-
|Seeskilpaaie (Cheloniidae)
|Seeskilpaaie (Cheloniidae)
|
|
|
|
|
|
|
|
Seeskilpaaie
Seeskilpaaie
|-
|-
| [[Amfibie|Amfibieë]] (Amphibia)
| [[Amfibie|Amfibieë]] (Amphibia)
|Anura
|Anura
|
|
|
|
|
|
|Paddas
|Paddas
|-
|-
Lyn 318: Lyn 317:
|[[Falconidae]]
|[[Falconidae]]
|''[[Falco]]''
|''[[Falco]]''
|
|
|Valke
|Valke
|-
|-
|
|
Columbiformes
Columbiformes
|Columbidae
|Columbidae
|
|
|
|
|Duiwe
|Duiwe
|}
|}


==Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: visse met kake==
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: visse met kake ==

{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
Lyn 340: Lyn 339:
|'''Algemene naam'''
|'''Algemene naam'''
|-
|-
|rowspan="4"|[[Osteichthyes]]<sup>(1)</sup> - [[Actinopterygii]] <sup>(2)</sup>
|rowspan="4"|[[Osteichthyes]]<sup>(1)</sup> – [[Actinopterygii]] <sup>(2)</sup>
|rowspan="2"|[[Perciformes]]
|rowspan="2"|[[Perciformes]]
|[[Scombridae]]
|[[Scombridae]]
|''Thunnus''
|''Thunnus''
|
|
|[[Tuna]]
|[[Tuna]]
|-
|-
Lyn 350: Lyn 349:
|''Xiphias''
|''Xiphias''
|''gladius''
|''gladius''
|[[Swaardvis]]
|[[Swaardvis]]
|-
|-
|[[Amiiformes]]
|[[Amiiformes]]
|[[Amiidae]]
|[[Amiidae]]
|
|
|
|
|[[Bowfin]]
|[[Bowfin]]
|-
|-
|[[Clupeiformes]]
|[[Clupeiformes]]
|[[Clupeidae]]
|[[Clupeidae]]
|
|
|
|
|[[Haring]]
|[[Haring]]
|-
|-
|[[Osteichthyes]] - [[Sarcopterygii]] <sup>(3)</sup>
|[[Osteichthyes]] – [[Sarcopterygii]] <sup>(3)</sup>
|Coelacanthiformes
|Coelacanthiformes
|
|
|
|
|
|
|[[Selakant]]
|[[Selakant]]
|-
|-
|rowspan="2"|[[Chondrichthyes]] <sup>(4)</sup>
|rowspan="2"|[[Chondrichthyes]] <sup>(4)</sup>
|rowspan="2"|[[Batoidea]] <sup>(5)</sup> - [[Lamniformes]]
|rowspan="2"|[[Batoidea]] <sup>(5)</sup> – [[Lamniformes]]
|[[Lamnidae]]
|[[Lamnidae]]
|''Carcharodon''
|''Carcharodon''
|''carcharias''
|''carcharias''
|[[Grootwithaai]]
|[[Grootwithaai]]
|-
|-
|Odontaspididae
|Odontaspididae
|
|
|
|
|Saagtandhaai
|Saagtandhaai
|-
|-
|rowspan="3"|Chondrichthyes - [[Elasmobranchii]]
|rowspan="3"|Chondrichthyes – [[Elasmobranchii]]
|rowspan="2"|[[Batoidea]] - [[Myliobatiformes]]
|rowspan="2"|[[Batoidea]] – [[Myliobatiformes]]
|
|
|
|
|
|
|Pylstertvis
|Pylstertvis
|-
|-
|[[Myliobatidae]]
|[[Myliobatidae]]
|
|
|
|
|Duiwelvis
|Duiwelvis
|-
|-
|[[Batoidea]] - [[Rajiformes]]
|[[Batoidea]] – [[Rajiformes]]
|Rajidae
|Rajidae
|
|
|
|
|Rog/vleet
|Rog/vleet
|}
|}


<small>'''Notas:'''
<small>'''Notas:'''
#[[Osteichthyes]]: Gebeende vis – visse wat gebeende skelette het, teenoor [[Chondrichthyes]] wat ’n skelet van kraakbeen het.
# [[Osteichthyes]]: Gebeende vis – visse wat gebeende skelette het, teenoor [[Chondrichthyes]] wat 'n skelet van kraakbeen het.
#[[Actinopterygii]]: Straal-/stekelgevinde vis: vinne bestaan uit webbe van vel wat ondersteun word deur beenagtige of horingagtige stekels, teenoor die vlesige, lobbige vinne soos [[Sarcopterygii]].
# [[Actinopterygii]]: Straal-/stekelgevinde vis: vinne bestaan uit webbe van vel wat ondersteun word deur beenagtige of horingagtige stekels, teenoor die vlesige, lobbige vinne soos [[Sarcopterygii]].
#[[Sarcopterygii]]: Lobgevinde
# [[Sarcopterygii]]: Lobgevinde
#[[Chondrichthyes]]: visse wat kake met gepaarde vinne, gepaarde neusgate, skubbe, ’n hart met hartkamers in serie en skelet van kraakbeen het eerder as been, soos [[Osteichthyes]].
# [[Chondrichthyes]]: visse wat kake met gepaarde vinne, gepaarde neusgate, skubbe, 'n hart met hartkamers in serie en skelet van kraakbeen het eerder as been, soos [[Osteichthyes]].
#[[Batoidea]]: Straalvis: Alle visse met vinne wat ondersteun word deur lang beenstroke.</small>
# [[Batoidea]]: Straalvis: Alle visse met vinne wat ondersteun word deur lang beenstroke.</small>


==Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: kaaklose visse==
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: kaaklose visse ==


{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
Lyn 425: Lyn 424:
|Myxiniformes
|Myxiniformes
|Myxinidae
|Myxinidae
|
|
|
|
|Slymprik
|Slymprik
|-
|-
|[[Hyperoartia]]
|[[Hyperoartia]]
|Petromyzontiformes
|Petromyzontiformes
|
|
|
|
|
|
|Lamprei
|Lamprei
|-
|-
|rowspan="4"|[[Ostracoderms]] <sup>(2)</sup>
|rowspan="4"|[[Ostracoderms]] <sup>(2)</sup>
|[[Pteraspidomorphi]]
|[[Pteraspidomorphi]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
|[[Thelodonti]]
|[[Thelodonti]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
|[[Anaspida]]
|[[Anaspida]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
|[[Cephalaspido]]
|[[Cephalaspido]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
|}


<small>'''Notas:'''
<small>'''Notas:'''
#[[Cyclostomes]]: Kaaklose visse met ronde monde met terugtrekbare tande.
# [[Cyclostomes]]: Kaaklose visse met ronde monde met terugtrekbare tande.
#[[Ostracoderms]]: Kaaklose visse met harde doppe as vel</small>
# [[Ostracoderms]]: Kaaklose visse met harde doppe as vel</small>


==Ongewerweldes==
== Ongewerweldes ==


{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
Lyn 485: Lyn 484:
|[[Megascolecidae]]
|[[Megascolecidae]]
|''[[Amynthas]]''
|''[[Amynthas]]''
|
|
|Erdwurms
|Erdwurms
|-
|-
|Weekdiere
|Weekdiere
|Spiraalvormig
|Spiraalvormig
|[[Helicidae]]
|[[Helicidae]]
Lyn 496: Lyn 495:
|}
|}


⚫
== Ongewerweldes – geleedpotiges ==


⚫
==Ongewerweldes – geleedpotiges==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 512: Lyn 510:
|Theridiidae
|Theridiidae
|''Latrodectus''
|''Latrodectus''
|
|
|Knopiespinnekop
|Knopiespinnekop
|-
|-
|Theraphosidae
|Theraphosidae
|
|
|
|
|Bobbejaanspinnekop
|Bobbejaanspinnekop
|-
|-
|Scorpiones
|Scorpiones
|
|
|
|
|
|
|Skerpioene
|Skerpioene
|-
|-
|[[Diplopoda]]
|[[Diplopoda]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|Duisendpoot
|Duisendpoot
|-
|-
|Chilopoda
|Chilopoda
|
|
|
|
|
|
|
|
|Honderdpoot
|Honderdpoot
|-
|-
|rowspan="5"|[[Insek]]te (Insecta)
|rowspan="5"|[[Insek]]te (Insecta)
|Lepidoptera
|Lepidoptera
|
|
|
|
|
|
|[[Skoenlapper]]
|[[Skoenlapper]]
|-
|-
|[[Hymenoptera]]
|[[Hymenoptera]]
|
|
|
|
|
|
|Miere
|Miere
|-
|-
|Coleoptera
|Coleoptera
|
|
|
|
|
|
|Kewers
|Kewers
|-
|-
|Odonata
|Odonata
|
|
|
|
|
|
|[[Naaldekoker]]
|[[Naaldekoker]]
|-
|-
|Mantodea
|Mantodea
|
|
|
|
|
|
|[[Hottentotsgot]]
|[[Hottentotsgot]]
|}
|}

⚫
== Ongewerweldes – geleedpotiges – skaaldiere ==


⚫
==Ongewerweldes – geleedpotiges – skaaldiere==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 586: Lyn 584:
|rowspan="4"|Decapoda
|rowspan="4"|Decapoda
|Grapsidae
|Grapsidae
|
|
|
|
|Krappe
|Krappe
|-
|-
|Nephropidae
|Nephropidae
|
|
|
|
|Kreef
|Kreef
|-
|-
|[[Penaeidae]]
|[[Penaeidae]]
|
|
|
|
|Garnaal
|Garnaal
|-
|-
|
|
|
|
|
|
|Varswater kreef
|Varswater kreef
|-
|-
|[[Merostomata]]
|[[Merostomata]]
|[[Xiphosura]]
|[[Xiphosura]]
|Limulidae
|Limulidae
|
|
|
|
|Hoefysterkrap
|Hoefysterkrap
|}
|}

⚫
<small>'''Nota:'''<br />
⚫
Skaaldiere (Crustacea) vorm 'n baie groot groep van die geleedpotiges en word gewoonlik as 'n subfilum hanteer. Dit sluit bekende diere soos krappe, krewe, varswaterkrewe, garnale, planktonkrefies en eendmossels in.</small>


⚫
== Stekelhuidiges ==
⚫
<small>'''Nota:'''


⚫
Skaaldiere (Crustacea) vorm ’n baie groot groep van die geleedpotiges en word gewoonlik as ’n subfilum hanteer. Dit sluit bekende diere soos krappe, krewe, varswaterkrewe, garnale, planktonkrefies en eendmossels in.</small>
⚫
==Stekelhuidiges==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 629: Lyn 626:
|-
|-
|[[Ophiuroidea]]
|[[Ophiuroidea]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|Bros sterre
|Bros sterre
|-
|-
|[[Crinoidea]]
|[[Crinoidea]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|Seelelie
|Seelelie
|-
|-
|Asteroidea
|Asteroidea
|
|
|
|
|
|
|
|
|Seesterre
|Seesterre
|-
|-
|[[Echinoidea]]
|[[Echinoidea]]
|[[Echinoida]]
|[[Echinoida]]
|[[Echinometridae]]
|[[Echinometridae]]
|
|
|
|
|Griffelseekastaiing
|Griffelseekastaiing
|}
|}


⚫
== Cnidaria ==


⚫
==Cnidaria==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 671: Lyn 667:
|-
|-
|[[Anthozoa]]
|[[Anthozoa]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Korale
|Korale
|-
|-
|[[Cubozoa]]
|[[Cubozoa]]
|Cubozoa
|Cubozoa
|
|
|
|
|
|
|
|
|Boksjellievisse
|Boksjellievisse
|-
|-
|[[Hydrozoa]]
|[[Hydrozoa]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
|[[Scyphozoa]]
|[[Scyphozoa]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Jellievisse
|Jellievisse
|-
|-
|[[Staurozoa]]
|[[Staurozoa]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|(stalked jellyfish)
|(stalked jellyfish)
|}
|}


⚫
== Amoebozoa ==


⚫
==Amoebozoa==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 727: Lyn 722:
|[[Amoebidae]]
|[[Amoebidae]]
|''Amoeba''
|''Amoeba''
|
|
|
|
Amoeba
Amoeba
|}
|}


⚫
== [[Plante]] en [[Boom|bome]] (kyk by [[Filum]] vir 'n lys) ==


⚫
==[[Plante]] en [[Boom|bome]] (kyk by [[Filum]] vir ’n lys)==
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
|-
|-
Lyn 753: Lyn 747:
|Sassafras
|Sassafras
|-
|-
|
|
|[[Rosales]]
|[[Rosales]]
|[[Rosaceae]]
|[[Rosaceae]]
|
|
|
|
|Rose
|Rose
|-
|-
|
|
|[[Liliales]]
|[[Liliales]]
|[[Liliaceae]]
|[[Liliaceae]]
|
|
|
|
|Lelies (Lillies)
|Lelies (Lillies)
|-
|-
|
|
|[[Fagales]]
|[[Fagales]]
|[[Fagaceae]]
|[[Fagaceae]]
|
|
|
|
|Akkerboom
|Akkerboom
|-
|-
|
|
|[[Malpighiales]]
|[[Malpighiales]]
|[[Salicaceae]]
|[[Salicaceae]]
|
|
|
|
|Populier
|Populier
|-
|-
|
|
|Fabales
|Fabales
|[[Fabaceae]]
|[[Fabaceae]]
|''[[Acacia]]''
|''[[Acacia]]''
|
|
|Doringboom
|Doringboom
|-
|-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Venus-vlieëvanger
|Venus-vlieëvanger
|-
|-
|[[Bryophyta]]
|[[Bryophyta]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Mosplante
|Mosplante
|-
|-
|[[Pteridophyta]]<sup>(1)</sup>
|[[Pteridophyta]]<sup>(1)</sup>
|
|
|[[Caryophyllales]]
|[[Caryophyllales]]
|[[Droseraceae]]
|[[Droseraceae]]
Lyn 812: Lyn 806:
|-
|-
|[[Pinophyta]]<sup>(2)</sup>
|[[Pinophyta]]<sup>(2)</sup>
|Pinophyta
|Pinophyta
|[[Pinales]]
|[[Pinales]]
|[[Pinaceae]] / Pinoideae
|[[Pinaceae]] / Pinoideae
|''Pinus''
|''Pinus''
|
|
|Denneboom
|Denneboom
|-
|-
|Cycadophyta
|Cycadophyta
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Palmplante
|Palmplante
|-
|-
|Ginkgophyta
|Ginkgophyta
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Ginkgoplante
|Ginkgoplante
|-
|-
|Sphenophyta
|Sphenophyta
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Wigplante
|Wigplante
|}
|}


<small>'''Notas:'''
<small>'''Notas:'''
#[[Pteridophyta]] het nie blomme of sade nie en versprei deur spore.
# [[Pteridophyta]] het nie blomme of sade nie en versprei deur spore.
#[[Pinophyta]] is die gom-/pikplante of kegeldraende plante.</small>
# [[Pinophyta]] is die gom-/pikplante of kegeldraende plante.</small>
<!-- Ek dink nie die volgende het ’n plek in hierdie artikel nie.
Hierdie klassifikasie is redelik sterk gebaseer op evolusie. Dit is so opgestel dat dit rym met evolusie, bv alle eerste lewe het verdeel in verskillende domeine, domeine het verdeel in koninkryke, ens.
Skeppingsleerders glo dat God alle diere volgens hulle soort (baramin) geskep het. ’n Soort is óf ’n familie, óf ’n genus, óf selfs ’n spesie volgens die amptelike klassifikasie:
* In die geval van mense het God mense en Sjimpansees apart geskep.
* In die geval van honde het God heel waarskynlik die familie Hondagtiges ([[Canidae]]) geskape en alle wolwe en honde het uit ’n gemeenskaplike voorvader deur natuurlike seleksie gevorm.
* In die geval van wildsbokke het God waarskynlik die verskillende spesies apart geskape: Gemsbokke, springbokke, ens is apart geskape. -->


==Eksterne skakels==
== Eksterne skakels ==
* [http://www.venompatrol.org/rangers_office/classification.html The animal kingdom]
* [http://www.venompatrol.org/rangers_office/classification.html The animal kingdom]
* [http://creation.com/speciation-questions-and-answers Speciation Questions & Answers]
* [http://creation.com/speciation-questions-and-answers Speciation Questions & Answers]

Wysiging soos op 06:57, 26 September 2015

Wetenskaplike klassifikasie:
Domein
Koninkryk
Filum of Divisie
Klas
Orde
Familie
Genus (geslag)
Spesie (soort)

Wetenskaplike klassifikasie of biologiese klassifikasie is die manier waarop bioloë uitgestorwe en lewende spesies groepeer en kategoriseer (teenoor volkstaksonomie). Moderne klassifikasie is gebaseer op die werk van Carolus Linnaeus, wat spesies volgens gedeelde fisieke eienskappe gegroepeer het. Die groeperings is sedertdien hersien om ooreenkoms met Darwin se beginsels van gedeelde afkoms te verbeter. Molekulêre sistematiek, wat DNS-reekse as data gebruik, het aanleiding gegee tot baie van die onlangse hersienings en sal na verwagting 'n belangrike dryfveer bly. Wetenskaplike klassifikasie behoort tot die wetenskap van taksonomie of biologiese sistematiek.

Die onderstaande lys wys hoe lewende dinge geklassifiseer word:

'n Organisme se wetenskaplike naam is 'n kombinasie van sy genus en spesie. 'n Hond se wetenskaplike naam is byvoorbeeld Canis familiaris en 'n perd is Equus caballus. Die wetenskaplike naam word gewoonlik kursief (skuinsgedruk) geskryf. Die genus word met 'n hoofletter geskryf en die spesie met 'n kleinletter.

Die volgende tabel is 'n lys van die verskillende koninkryke met ooreenstemmende filums/afdelings (die wetenskaplike naam is soms tussen hakies):

Koninkryk Filum (diere) / afdeling (plante)(1) Voorbeelde
Diere Gewerweldes (Vertebrata) / rugstringdiere (Chordata) Vierpotiges (Tetrapoda) Soogdiere, voëls, reptiele, amfibieë
Visse met kake Tuna, haaie, pylsterte
Kaaklose visse (Agnatha) Slymprik, lamprei
Ongewerweldes (Invertebrata) Wurms, slakke.
Ongewerweldes – geleedpotiges (Arthropoda) Spinnekoppe, skerpioene, duisendpote, krappe, insekte
Stekelhuidiges (Echinodermata) Seelelies, seesterre
Protosoë (Protozoa]) Amoebozoa Amoeba
Plante Blomplante (Angiospermae)
Varingplante (Pteridophyta) Varings
Denne (Pinophyta) Dennebome
Bakterieë
Skimmels/swamme (Fungi) Paddastoele
Protiste (Protista)
Eensellige mikro-organismes (Archaea)

Nota:
Sien Filum vir 'n redelik volledige lys van verskillende filums/afdelings.

Die volgende tabelle van die verskillende filums bou voort op die boonste tabel:

Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: vierpotiges

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Soogdier (Mammalia) Primate Aap/mens Homo sapiens Mens
Pan troglodytes Sjimpansee
Roofdiere (Carnivora) Hondagtiges (Canidae) Canis lupis Wolf
familiaris Alle honde
Katagtiges (Felidae) Panthera leo Leeu
pardus Luiperd
Ursidae Bere
Onewehoewiges (Perissodactyla) Perd (Equidae) Equus caballus Perd
zebra Sebra
E. africanus Donkie
Ewehoewiges (Artiodactyla) Wildsbok Oryx gazella Gemsbok
taurotragus Eland
Horingdraers (Bovidae) Bos Bees
Ovis Skaap
Kameelagtiges (Camelidae) Camelus dromedarius Dromedaris
Walvisagtiges (Cetaceans) Seedolfyne (Delphinidae) Dolfyne
Orcinus Moordvis
Rivierdolfyne (Platanistoidea) Rivierdolfyne
Phocoenidae Seevarke
Vinwalvis (Balaenopteridae) Walvisse
Knaagdiere Muridae Apodemus sylvaticus Bosmuis
Rotte
Sciuridae Eekhorings
Hystricidae Ystervarke
Castoridae Bewers
Caviidae Kapibara (wartervark)
Haasagtiges Leporidae Hase
Lepus Konyn
Ochotonidae Pika
Vinvoetiges Otariidae Arctocephalus pusillus Kaapse pelsrob
Odobenidae Odobenus Walrusse
Chiroptera Vlermuise
Monotremata Ornithorhynchidae Ornithorhynchus anatinus Eendbekdier
Soogdiere – buideldiere (Marsupialia) Diprotodontia Macropodidae Kangaroe
Phascolarctidae Koala
Buidelrotte (Possum)
Didelphimorphia Didelphidae Buidelrot (Opossum)
Reptiele (Reptilia) Crocodilia Crocodylidae Crocodylus niloticus Nyl-krokodil
Squamata Viperidae Bitis arietans Pofadder
Landskilpaaie (Testudinidae) Emydidae Landskilpaaie
Seeskilpaaie (Cheloniidae)

Seeskilpaaie

Amfibieë (Amphibia) Anura Paddas
Voëls (Aves) Falconiformes Accipitridae Haliaeetus vocifer Visarend
Falconidae Falco Valke

Columbiformes

Columbidae Duiwe

Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: visse met kake

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Osteichthyes(1) – Actinopterygii (2) Perciformes Scombridae Thunnus Tuna
Xiphiidae Xiphias gladius Swaardvis
Amiiformes Amiidae Bowfin
Clupeiformes Clupeidae Haring
Osteichthyes – Sarcopterygii (3) Coelacanthiformes Selakant
Chondrichthyes (4) Batoidea (5) – Lamniformes Lamnidae Carcharodon carcharias Grootwithaai
Odontaspididae Saagtandhaai
Chondrichthyes – Elasmobranchii Batoidea – Myliobatiformes Pylstertvis
Myliobatidae Duiwelvis
Batoidea – Rajiformes Rajidae Rog/vleet

Notas:

  1. Osteichthyes: Gebeende vis – visse wat gebeende skelette het, teenoor Chondrichthyes wat 'n skelet van kraakbeen het.
  2. Actinopterygii: Straal-/stekelgevinde vis: vinne bestaan uit webbe van vel wat ondersteun word deur beenagtige of horingagtige stekels, teenoor die vlesige, lobbige vinne soos Sarcopterygii.
  3. Sarcopterygii: Lobgevinde
  4. Chondrichthyes: visse wat kake met gepaarde vinne, gepaarde neusgate, skubbe, 'n hart met hartkamers in serie en skelet van kraakbeen het eerder as been, soos Osteichthyes.
  5. Batoidea: Straalvis: Alle visse met vinne wat ondersteun word deur lang beenstroke.

Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: kaaklose visse

Superklas Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Cyclostomes (1) Myxini Myxiniformes Myxinidae Slymprik
Hyperoartia Petromyzontiformes Lamprei
Ostracoderms (2) Pteraspidomorphi
Thelodonti
Anaspida
Cephalaspido

Notas:

  1. Cyclostomes: Kaaklose visse met ronde monde met terugtrekbare tande.
  2. Ostracoderms: Kaaklose visse met harde doppe as vel

Ongewerweldes

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Gesegmenteerde wurms (Annelida) Haplotaxida Megascolecidae Amynthas Erdwurms
Weekdiere Spiraalvormig Helicidae Helix aspersa Tuinslak

Ongewerweldes – geleedpotiges

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Spinagtiges (Arachnida) Araneae Theridiidae Latrodectus Knopiespinnekop
Theraphosidae Bobbejaanspinnekop
Scorpiones Skerpioene
Diplopoda Duisendpoot
Chilopoda Honderdpoot
Insekte (Insecta) Lepidoptera Skoenlapper
Hymenoptera Miere
Coleoptera Kewers
Odonata Naaldekoker
Mantodea Hottentotsgot

Ongewerweldes – geleedpotiges – skaaldiere

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Malacostraca Decapoda Grapsidae Krappe
Nephropidae Kreef
Penaeidae Garnaal
Varswater kreef
Merostomata Xiphosura Limulidae Hoefysterkrap

Nota:
Skaaldiere (Crustacea) vorm 'n baie groot groep van die geleedpotiges en word gewoonlik as 'n subfilum hanteer. Dit sluit bekende diere soos krappe, krewe, varswaterkrewe, garnale, planktonkrefies en eendmossels in.

Stekelhuidiges

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Ophiuroidea Bros sterre
Crinoidea Seelelie
Asteroidea Seesterre
Echinoidea Echinoida Echinometridae Griffelseekastaiing

Cnidaria

Subfilum Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Anthozoa Korale
Cubozoa Cubozoa Boksjellievisse
Hydrozoa
Scyphozoa Jellievisse
Staurozoa (stalked jellyfish)

Amoebozoa

Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Tubulinea Tubulinida Amoebidae Amoeba

Amoeba

Plante en bome (kyk by Filum vir 'n lys)

Afdeling Klas Orde Familie Genus Spesie Algemene naam
Blomplante (Angiospermae) Magnoliids (2 blare rondom elke saad) Laurels Lauraceae Sassafras albidum Sassafras
Rosales Rosaceae Rose
Liliales Liliaceae Lelies (Lillies)
Fagales Fagaceae Akkerboom
Malpighiales Salicaceae Populier
Fabales Fabaceae Acacia Doringboom
Venus-vlieëvanger
Bryophyta Mosplante
Pteridophyta(1) Caryophyllales Droseraceae Dionaea muscipula Varingplante
Pinophyta(2) Pinophyta Pinales Pinaceae / Pinoideae Pinus Denneboom
Cycadophyta Palmplante
Ginkgophyta Ginkgoplante
Sphenophyta Wigplante

Notas:

  1. Pteridophyta het nie blomme of sade nie en versprei deur spore.
  2. Pinophyta is die gom-/pikplante of kegeldraende plante.

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Wetenskaplike_klassifikasie&oldid=1386422"