Agtervoegsel

'n Agtervoegsel, uitgang of suffiks is in alle nie-isolerende tale 'n affiks wat agter die woordstam geplaas word.

Daar word na agtervoegsels as postmorfeme verwys. 'n Agtervoegsel is altyd 'n gebonde morfeem en kan dus nie as 'n selfstandige woord voorkom nie.

Twee soorte

Daar bestaan twee soorte agtervoegsels wat twee verskillende doele dien:

• daar kan van die grondwoord afleidings mee gevorm word (afleidingsagtervoegsels), of
• dit kan die grammatikale funksie van 'n woord uitdruk (buigingsagtervoegsels).

Afleidingsagtervoegsels

Voorbeelde van afleidingsagtervoegsels:

• hoog — hoogheid
• hoop — hopeloos
• een — eensaam — eensaamheid

Buigingsagtervoegsels

Voorbeelde van buigingsagtervoegsels:

• hout — houtjie (verkleinwoord)
• mens — mense (meervoud)
• sleg — slegte
• sleg — slegter — slegste (trappe van vergelyking)

Voorbeelde van Afrikaanse agtervoegsels

• -aar, -er vorm selfstandige naamwoorde van werkwoorde; betekenis: 'persoon wat die handeling uitvoer': bakker, versamelaar
• -aard, -erd vorms selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'persoon met die deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap': luiaard, papperd
• -agtig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde, in beide gevalle met die betekenis 'soortgelyk, net soos': beesagtig, kinderagtig
• -heid vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: ongelykheid, boosheid
• -(er)ig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde: besitterig, vogtig
• -y (variant -ery, -ny) vorm selfstandige naamwoorde
  • van werkwoorde; betekenis:
    • die ter enige tyd uitvoering van die handeling: knoeiery, vleiery
    • plek waar die handeling plaasvind: bakkery, wassery
  • van selfstandige naamwoorde; betekenis:
    • plek waar 'n persoon woon of werk: boerdery
    • versamelwoord: die geheel van wat op die grondwoord betrekking het: amptenary
  • van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap het': lekkerny
• -ing maak van 'n werkwoord 'n selfstandige naamwoord: bedoeling, omheining
• -ie, tjie en pie vorm verkleinwoorde
• -lik vorm byvoeglike naamwoorde
  • van selfstandige naamwoorde: oombliklik, koninklik
  • van werkwoorde: verwerplik, wenslik, verskriklik
• -logie (van die Griekse -λογια (-logia), sprekend, van λεγειν (legein), spreek) vorm selfstandige naamwoorde, met as betekenis "die studie van ___", soos in: dendrologie, mineralogie
• -logie (van die Griekse λογος (logos), woord) vorm selfstandige naamwoorde, wat 'n taalkundige verskynsel beskryf, byvoorbeeld: tautologie
• -loos vorm byvoeglike naamwoorde met betekenis van sonder (kinderloos, huisloos)
• -skap vorm selfstandige naamwoorde
  • van byvoeglike naamwoorde: blydskap, verwantskap
  • van selfstandige naamwoorde:
    • versamelwoorde: broederskap, vennootskap
    • woorde wat 'homself in die hoedanigheid bevind' aandui: ballingskap, kluisenaarskap
  • van werkwoorde: weddenskap, wetenskap
• -te vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: hoogte, leegte

Orige voorbeelde

• voorbeelde vanuit Latyns afkomstige suffikse: -tor, -teit, -sie
• voorbeelde vanuit Frans afkomstige suffikse: -teur

Sien ook

• Voorvoegsel of prefiks