Bulgare: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
No edit summary
k →‎Geskiedenis: replaced: 8de → 8ste using AWB
Lyn 44: Lyn 44:
Navorsers neem tans aan dat die Proto-Bulgare net 'n klein bolaag van die samelewing gevorm het en geleidelik deur die Slawiessprekende meerderheid geassimileer is, terwyl die etnoniem Bulgare na alle onderdane van die Bulgaarse khans begin verwys het. Wetenskaplikes tref eers ná die kerstening van die Bulgare in 864 geen onderskeiding meer tussen Bulgare en Proto-Bulgare nie. Die Eerste Bulgaarse Ryk is tot en met 1018 deur Proto-Bulgare geregeer en het daarna onder Bisantynse bewind gekom. Gelyktydig het nog 'n Bulgaarse ryk met 'n Turkse bevolking aan die bolope van die [[Wolga-rivier]] bestaan. Na hierdie sogenaamde Wolga-Bulgare is steeds as "Bolgare" verwys.
Navorsers neem tans aan dat die Proto-Bulgare net 'n klein bolaag van die samelewing gevorm het en geleidelik deur die Slawiessprekende meerderheid geassimileer is, terwyl die etnoniem Bulgare na alle onderdane van die Bulgaarse khans begin verwys het. Wetenskaplikes tref eers ná die kerstening van die Bulgare in 864 geen onderskeiding meer tussen Bulgare en Proto-Bulgare nie. Die Eerste Bulgaarse Ryk is tot en met 1018 deur Proto-Bulgare geregeer en het daarna onder Bisantynse bewind gekom. Gelyktydig het nog 'n Bulgaarse ryk met 'n Turkse bevolking aan die bolope van die [[Wolga-rivier]] bestaan. Na hierdie sogenaamde Wolga-Bulgare is steeds as "Bolgare" verwys.


Die derde element in die Bulgaarse etnogenese was volgens die Bulgaarse nasionale geskiedskrywing die Thrakiërs, 'n volk wat sedert die 2de millennium v.C. die suide en vanaf die 8de eeu v.C. ook die noordelike dele van die Balkan-skiereiland bewoon het. Die beduidendste stedelike nedersettings en handelsplekke aan die Swartsee gaan terug na hierdie volk. Die moontlikheid bestaan dat daar in die 7de eeu nog 'n grotendeels geromaniseerde Thrakiese bevolking naas geïmmigreerde Slawe in die Bulgaarse khanate was, tog bly hierdie bewering steeds omstrede. Kritici beskou dié hipotese as 'n poging om 'n etniese kontinuïteit te konstrueer wat na die antieke bevolking van die gebied teruggaan.
Die derde element in die Bulgaarse etnogenese was volgens die Bulgaarse nasionale geskiedskrywing die Thrakiërs, 'n volk wat sedert die 2de millennium v.C. die suide en vanaf die 8ste eeu v.C. ook die noordelike dele van die Balkan-skiereiland bewoon het. Die beduidendste stedelike nedersettings en handelsplekke aan die Swartsee gaan terug na hierdie volk. Die moontlikheid bestaan dat daar in die 7de eeu nog 'n grotendeels geromaniseerde Thrakiese bevolking naas geïmmigreerde Slawe in die Bulgaarse khanate was, tog bly hierdie bewering steeds omstrede. Kritici beskou dié hipotese as 'n poging om 'n etniese kontinuïteit te konstrueer wat na die antieke bevolking van die gebied teruggaan.


Volgens historiese dokumente het die Bisantyne voor die Slawiese immigrante geswig, terwyl die meeste stede en nedersettings hul Slawiese en Thrakiese name oor 'n lang tydperk behou het en botsings met die inheemse bevolking blykbaar nie voorgekom het nie. Die meeste geskiedkundiges neem egter aan dat die Thrakiërs lankal geromaniseer of gehelleniseer was toe die Slawe na die Balkan uitgebrei het.
Volgens historiese dokumente het die Bisantyne voor die Slawiese immigrante geswig, terwyl die meeste stede en nedersettings hul Slawiese en Thrakiese name oor 'n lang tydperk behou het en botsings met die inheemse bevolking blykbaar nie voorgekom het nie. Die meeste geskiedkundiges neem egter aan dat die Thrakiërs lankal geromaniseer of gehelleniseer was toe die Slawe na die Balkan uitgebrei het.

Wysiging soos op 18:42, 27 Maart 2016

Bulgare
(българи)

Totale bevolking: 9 tot 10 miljoen (skatting)
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Bulgarye Bulgarye:
5 666 624[1]

Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State:
   300 000
Europese Turkye:
   270 000
Vlag van Oekraïne Oekraïne:
   200 000
Vlag van Albanië Albanië:
   150 000-200 000
Vlag van Spanje Spanje:
   170 000
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk:
   80 000-100 000
Vlag van Italië Italië:
   100 000-130 000
Vlag van Griekeland Griekeland:
   80 000-110 000
Vlag van Moldowa Moldawië:
   90 000
Vlag van Argentinië Argentinië:
   70 000-80 000
Vlag van Duitsland Duitsland:
   70 000
Vlag van Brasilië Brasilië:
   60 000
Vlag van Kanada Kanada:
   50 000
Vlag van Frankryk Frankryk:
   35 000
Vlag van Rusland Rusland:
   35 000
Vlag van Serwië Serwië:
   20 000
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika:
   15 000-20 000
Vlag van Oostenryk Oostenryk:
   15 000
Vlag van Australië Australië:
   5 000-15 000
Vlag van Nederland Nederland:
   10 000
Vlag van Roemenië Roemenië:
   8 000
Vlag van België België:
   8 000
Vlag van Portugal Portugal:
   7 202
Vlag van Hongarye Hongarye:
   5 000
Vlag van Tsjeggië Tsjeggië:
   5 000
Vlag van Verenigde Arabiese Emirate Verenigde Arabiese Emirate:
5 000

Taal: Bulgaars
Geloofsoortuiging: Oorwegend Ortodokse Christene (Bulgaarse Ortodokse Kerk)
Verwante etniese groepe: Slawe

  Suid-Slawe

Die Bulgare, Bulgaars: българи (bˈɤɫgari), is 'n Suid-Slawiese volk wat die meerderheidsbevolking van Bulgarye vorm. Tans is 83,5 persent van dié land se inwoners etniese Bulgare. Sowat 'n kwart tot 'n derde van die huidige Bulgaarse bevolking van Bulgarye is nasate van Bulgaarse vlugtelinge uit Masedonië (Makedoniese Bulgare) en Thrasië (Thrakiese Bulgare).[2]

Geskiedenis

Omstreeks of ná 612 n.C. het Slawiese groepe hulle uitbreiding op die Balkan-skiereiland gerig en hulle in die Oos-Romeinse provinsies Moesia en Thracia gevestig. Die naam "Bulgaar" of "Bolgaar" is oorspronklik gebruik om na die sogenaamde Proto-Bulgare (Bulgaars: прабългари) te verwys wat in die 7de eeu uit hulle stamgebiede in die Swartseesteppe verdring is en onder Khan Asparuch en Khan Kuwer na die Balkan geëmigreer het. Hier het hulle ná vyandelike botsings twee onafhanklike khanate met die toestemming van die Bisantyne gestig: Asparuch die sogenaamde Eerste Bulgaarse Ryk in die Dobroedja (679) en Kuwer 'n tweede ryk in die huidige Masedonië (680).

Rekonstruksie van 'n Proto-Bulgaarse tent in die Etnografiese Kompleks Fanagoria naby Warna

Navorsers neem tans aan dat die Proto-Bulgare net 'n klein bolaag van die samelewing gevorm het en geleidelik deur die Slawiessprekende meerderheid geassimileer is, terwyl die etnoniem Bulgare na alle onderdane van die Bulgaarse khans begin verwys het. Wetenskaplikes tref eers ná die kerstening van die Bulgare in 864 geen onderskeiding meer tussen Bulgare en Proto-Bulgare nie. Die Eerste Bulgaarse Ryk is tot en met 1018 deur Proto-Bulgare geregeer en het daarna onder Bisantynse bewind gekom. Gelyktydig het nog 'n Bulgaarse ryk met 'n Turkse bevolking aan die bolope van die Wolga-rivier bestaan. Na hierdie sogenaamde Wolga-Bulgare is steeds as "Bolgare" verwys.

Die derde element in die Bulgaarse etnogenese was volgens die Bulgaarse nasionale geskiedskrywing die Thrakiërs, 'n volk wat sedert die 2de millennium v.C. die suide en vanaf die 8ste eeu v.C. ook die noordelike dele van die Balkan-skiereiland bewoon het. Die beduidendste stedelike nedersettings en handelsplekke aan die Swartsee gaan terug na hierdie volk. Die moontlikheid bestaan dat daar in die 7de eeu nog 'n grotendeels geromaniseerde Thrakiese bevolking naas geïmmigreerde Slawe in die Bulgaarse khanate was, tog bly hierdie bewering steeds omstrede. Kritici beskou dié hipotese as 'n poging om 'n etniese kontinuïteit te konstrueer wat na die antieke bevolking van die gebied teruggaan.

Volgens historiese dokumente het die Bisantyne voor die Slawiese immigrante geswig, terwyl die meeste stede en nedersettings hul Slawiese en Thrakiese name oor 'n lang tydperk behou het en botsings met die inheemse bevolking blykbaar nie voorgekom het nie. Die meeste geskiedkundiges neem egter aan dat die Thrakiërs lankal geromaniseer of gehelleniseer was toe die Slawe na die Balkan uitgebrei het.

Godsdiens

Christelike gemeentes van geromaniseerde Thrakiërs het al voor die stigting van die Bulgaarse Ryk in 679 en ook onder die Proto-Bulgare (Khan Kubrat) bestaan, maar hulle was nie representatief vir die groot meerderheid van die bevolking nie wat hoofsaaklik uit Slawe en Proto-Bulgare bestaan het – twee volksgroepe met hul eie heidense gode en godhede.

'n Bulgaars-Ortodokse kruis by die Sint-Panteon-kerk in Bojana, Sofia

Die Proto-Bulgare het die hemelgod Tangra as hul oppergod vereer, terwyl die Slawiese godsdiens meer of min as natuurreligie beskryf kan word en die aanbidding van 'n aantal oppergode soos Peroen, Swarog of Svarožić ingesluit het. Dit is tans nie bekend of enkele Slawe destyds al die Christelike geloof oorgeneem het nie.

Met die kerstening van Bulgarye tydens die tweede helfte van die 9de eeu het hierdie godsdienstige verskille tussen die etniese groepe verdwyn. Die Bulgaarse volk het die Christendom in 864 onder Khan Boris I deur Photios I, die patriarg van Konstantinopel, as staatsreligie aanvaar.

Die Bulgaars-Ortodokse Kerk is in 927 deur die Bisantynse keiser Romanos I Lakapenos en die Bisantynse senaat as outokefale gekanoniseerde Ortodokse patriargaat-kerk erken en is sodoende een van die oudste Christelike kerke ter wêreld. Die vroeë kerstening onder Cyrillus en Methodius – ander Slawiese volke het die nuwe geloof eers later oorgeneem – was een van die belangrikste gebeurtenisse in die Bulgaarse geskiedenis en het die nasionale identiteit van Bulgare versterk. Die meerderheid Bulgare is vandag steeds Ortodokse Christene.

Taal

Die oorgrote meerderheid Bulgare praat Bulgaars, 'n Suid-Slawiese taal, as hul moedertaal. Dit is nie verwant aan die uitgestorwe tale van die Wolga- en Proto-Bulgare nie wat deel uitmaak van die Oghuriese of Bolgaarse tak van die Turkse taalfamilie.

Vanweë die uitbreiding van die Oud-Bulgaarse taal en kultuur (waaronder die ontwikkeling van die Cirilliese alfabet aan die hof van die Bulgaarse tsare gedurende die 9de eeu) na ander Slawiese volke word daar in die historiese en taalkundige wetenskappe na die "Suid-Slawiese invloed" en "Oud-Kerkslawies" gepraat.

Oud-Kerkslawies het sy oorsprong in die huidige Bulgarye, en die meeste Oud-Slawiese tekste, wat oorgelewer is, toon Bulgaarse trekke. So beskou sommige wetenskaplikes en talle Bulgare Oud-Kerkslawies as 'n historiese vorm van die Bulgaarse taal waarna ook as "Oud-Bulgaars" (старобългарски /starobəlgarski/) verwys word.

Etniese groepe

'n Bulgaarse volkskunsgroep uit die Rhodope-bergreeks in hul tradisionele kleredrag

Die Bulgaarse volk kan volgens geografiese geweste in 'n aantal etniese groepe onderverdeel word:

  • in Thrasië – Thrakiese Bulgare of Thrakiërs (wat nie met die antieke Thrakiërs verwar moet word nie)
  • in die Balkangebergte – Balkaners of Balkandjii
  • in die Rhodope-bergreeks – Rupe of Rupzi
  • in der Dobroedja – Dobroedjaners of Dobroedjanzi
  • in die Sofia-vlakte – Sjope of Sjopi
  • in Makedonië – Makedoniese Bulgare of Makedoniërs (wat nie met die antieke Makedoniërs verwar moet word nie)
  • in die gewes Silistra-Tutrakan – Charzeoërs of Charzoi.

Kleiner etniese groepe sluit die Tronke in die Strandja-bergreeks, die Poljaners of die Kapanzers in die Ludogorie in. Bulgaarssprekende Islamitiese Pomake vorm 'n eie etniese groep.

Verwysings

  1. Sensus 2011
  2. Ulrich Büchsenschütz: Nationalismus und Demokratie in Bulgarien seit 1989, in Egbert Jahn (red.): Nationalismus im spät- und postkommunistischen Europa. Boekdeel 2: Nationalismus in den Nationalstaaten, Verlag Nomos 2009, ISBN 978-3-8329-3921-2, bl. 573