Vetplant: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added

Inline

Wysiging soos op 03:13, 11 Julie 2017

'n Vetplant is 'n plant wat vermag om in sy blare, stingels, stamme of wortels vog te stoor.

Vetplante of sukkulente kom dikwels in droë gebiede soos halfwoestyne voor, maar daar is tog 'n verskil met die regte xerofiete en eremofiete wat suiwer woestynplante is. Suid-Afrika het die grootste verskeidenheid van hulle, veral in die Sukkulente Karoo. Hierdie ekostreek is mos na hulle genoem. Die vermoë om water te stoor word sukkulensie genoem en dit kan op verskillende maniere gebeur. Van die plante stoor dit net in dik vlesige blare. Ander plante met glad geen blare stoor dit in stingels of die stam, ensomeer. Mens kan van stamsukkulente, blaarsukkulente ensomeer praat, maar dikwels word die water in meer as een orgaan gestoor.

Die begrip "Succulentae" is eerste deur die Switserse plantkundige Johann Bauhin ingevoer in sy Historiae plantarum universalis wat in 1619, ná sy dood, verskyn het. Hy het genusse soos Portulaca, Aloe en Crassula in 'n 'takson' Succulentae geplaas. Hierdie plante is nogtans geensins verwant nie, en vandag word sy takson nie meer erken nie.^[1] Sukkulensie tree In der waarheid in 'n groot getal plantfamilies op. Plantfamilies wat sukkulensie vertoon is byvoorbeeld die vygies, die nabome en die kaktusse.

Die terme "vetplant" of "sukkulent" word dikwels gebruik, hoewel 'n goeie definisie eintlik ontbreek. Dit is dalk beter oor "sukkulensie" te praat as 'n eienskap wat 'n plant in seker mate kan besit. Een van die probleme is dat sukkelente in verskillende biome en habitatte kan voorkom. Hulle kan in droë streke soos die Karoo aangetref word, wat min maar wel reëlmatig reënkry, maar dikwels nie in regte woestyne waar reënval baie onreëlmatig is nie. Droër plekke in vogtiger streke of plekke met hoë soutgehaltes of selfs op bome in 'n reënwoud kan nogtans ook vetplante oplewer. Hulle kan dus byvoorbeeld xerofiete, halofiete of epifiete wees en is nie kenmerkend aan een bepaalde bioom nie. Daar is nogtans 'n taamlik algemene misvatting dat "xerofiet" en "sukkulent" sinonieme is. Vetplante is nie soos xerofiete aan droogte self aangepas nie, maar aan tydelike droogte.^[2]

Von Willert probeer om 'n definisie te gee wat pleks van die verwantskap of die bioom op die fisiologie en anatomie van die plant gerig is:

'n Sukkulent is 'n plant wat tenminste een sukkulente weefsel bevat

'n Sukkulente weefsel is 'n lewende weefsel was -naas ander take- dien om altans tydelik bruikbare water te stoor wat die plant tydelik onafhanklik van'n eksterne waterbron maak, wanneer die grondwatertoestande dusdanig verslegter dat die wortels nie langer die benodigde water aan die grond kan onttrek nie

In hierdie definisie word 'bruikbare' water onderskei van die totale waterinhoud van 'n plant omdat nie alle water beskikbaar vir die plant se ander weefsels is nie. Die definisie onderskei nogtans nie of die water herhaaldelik onttrek en weer gestoor kan word nie. Bladwisselende plante se blare sterf wanneer die water onttrek word.^[2]

Daar is metodes om te meet hoe sukkulent 'n plant is, soos die hidrouliese kapasitansie of die sukkulensie-indeks.

Voorkoms

Daar is ses soorte gebiede waar vetplante groei.

Gebiede met droë tydperke wat nie te lank is nie en wat min vriesende temperature in die groeiseisoen het.
Vetplante ontbreek byvoorbeeld in Sentraal Asië, Oos-Siberië en Patagonië vanweë die aanhoudende koue
Brakgronde
Dit kan aan die kus of die binneland wees. Halofiet-vetplante soos vygies het anderse aanpassings as ander vetplante
Die hoë en sonnige krone van die tropiese reënwoud
Hierdie habitat kan wissel van droë na natte seisoene
In gematigde streke: plekke waar yskoude water na die oppervlak kom
In die Alpe groei byvoorbeeld Saxifraga spp. op sulke plekke
In gematigde streke: gronde wat maklik uitdroog, soos growwe sandgronde
Hier word byvoorbeel Spergula, Sedum of Sempervivum aangetref
Naby die sneeugrens in hoë gebergtes
In die Alpe word byvoorbeeld Ranunculus glacialis aangetref.

Die temperatuur speel hierin ook 'n belangrike rol omdat dit in die koue moeiliker is vir 'n plant om water op te neem. Dit verklaar ook waarom talle bladwisselende bome hul blare in die winter verloor.

Verwysings

↑ Advances in Botanical Research, Volume 55 Jean-Claude Kader, Michel Delseny Academic Press, 2010, ISBN 0-12-380869-3, 9780123808691
↑ ^2,0 ^2,1 Life Strategies of Succulents in Deserts: With Special Reference to the Namib Desert Dieter J. von Willert CUP Archive, 1992,ISBN 0521244684, ISBN 978-0-521-24468-8

[1] Advances in Botanical Research, Volume 55 Jean-Claude Kader, Michel Delseny Academic Press, 2010, ISBN 0-12-380869-3, 9780123808691

[vW-2] 2,0 ^2,1 Life Strategies of Succulents in Deserts: With Special Reference to the Namib Desert Dieter J. von Willert CUP Archive, 1992,ISBN 0521244684, ISBN 978-0-521-24468-8

[1]

[2]

@@ Lyn 2: / Lyn 2: @@
 'n '''Vetplant''' is 'n plant wat vermag om in sy blare, stingels, stamme of wortels vog te stoor.
-Vetplante of sukkulente kom dikwels in droë gebiede soos halfwoestyne voor, wat min maar tog reëlmatig reën kry. Suid-Afrika het die grootste verskeidenheid van hulle, veral in die [[Sukkulente Karoo]]. Hierdie [[ekostreek]] is mos na hulle genoem. Die vermoë om water te stoor word sukkulensie genoem en dit kan op verskillende maniere gebeur. Van die plante stoor dit net in dik vlesige blare. Ander plante met glad geen blare stoor dit in stingels of die stam, ensomeer.
+Vetplante of sukkulente kom dikwels in droë gebiede soos halfwoestyne voor, maar daar is tog 'n verskil met die regte [[xerofiete]] en [[eremofiet]]e wat suiwer woestynplante is. Suid-Afrika het die grootste verskeidenheid van hulle, veral in die [[Sukkulente Karoo]]. Hierdie [[ekostreek]] is mos na hulle genoem. Die vermoë om water te stoor word sukkulensie genoem en dit kan op verskillende maniere gebeur. Van die plante stoor dit net in dik vlesige blare. Ander plante met glad geen blare stoor dit in stingels of die stam, ensomeer. Mens kan van stamsukkulente, blaarsukkulente ensomeer praat, maar dikwels word die water in meer as een orgaan gestoor.
 Die begrip "Succulentae" is eerste deur die Switserse plantkundige Johann Bauhin ingevoer in sy ''Historiae plantarum universalis'' wat in 1619, ná sy dood, verskyn het. Hy het genusse soos ''Portulaca'', ''[[Aloe]]'' en ''Crassula'' in 'n 'takson' Succulentae geplaas. Hierdie plante is nogtans geensins verwant nie, en vandag word sy takson nie meer erken nie.<ref>''Advances in Botanical Research, Volume 55'' {{Outeur|Jean-Claude Kader, Michel Delseny}} Academic Press, 2010, ISBN 0-12-380869-3, 9780123808691</ref> Sukkulensie tree In der waarheid in 'n groot getal plantfamilies op. Plantfamilies wat sukkulensie vertoon is byvoorbeeld die [[vygies]], die [[Euphorbiaceae|nabome]] en die [[kaktus]]se.
 [[Lêer:Conophytum minutum.jpg|links|duimnael|150px|''Conophytum minutum'' 'n vygie]]
-Die terme "vetplant" of  "sukkulent" word dikwels gebruik, hoewel 'n goeie definisie eintlik ontbreek. Dit is dalk beter oor "sukkulensie" te praat as 'n ''eienskap'' wat 'n plant in seker mate kan besit. Een van die probleme is dat sukkelente in verskillende biome en habitatte kan voorkom. Hulle kan in droë streke soos die Karoo aangetref word, maar dikwels nie in regte woestyne waar reënval baie onreëlmatig is nie. Droër plekke in vogtiger streke of plekke met hoë soutgehaltes of selfs op bome in 'n woud kan nogtans ook vetplante oplewer. Hulle kan dus byvoorbeeld [[xerofiet]]e, [[halofiet]]e '''of''' [[epifiet]]e wees en is nie kenmerkend aan 'n bepaalde [[bioom]] nie. Daar is nogtans 'n taamlik algemene misvatting dat "xerofiet" en "sukkulent" sinonieme is. Vetplante is nie soos xerofiete aan droogte self aangepas nie, maar aan ''tydelike'' droogte.<ref name="vW">Life Strategies of Succulents in Deserts: With Special Reference to the Namib Desert {{Outeur|Dieter J. von Willert}} CUP Archive, 1992,ISBN 0521244684, ISBN 978-0-521-24468-8</ref>
+Die terme "vetplant" of  "sukkulent" word dikwels gebruik, hoewel 'n goeie definisie eintlik ontbreek. Dit is dalk beter oor "sukkulensie" te praat as 'n ''eienskap'' wat 'n plant in seker mate kan besit. Een van die probleme is dat sukkelente in verskillende biome en habitatte kan voorkom. Hulle kan in droë streke soos die Karoo aangetref word, wat min maar wel reëlmatig reënkry, maar dikwels nie in regte woestyne waar reënval baie onreëlmatig is nie. Droër plekke in vogtiger streke of plekke met hoë soutgehaltes of selfs op bome in 'n reënwoud kan nogtans ook vetplante oplewer. Hulle kan dus byvoorbeeld [[xerofiet]]e, [[halofiet]]e '''of''' [[epifiet]]e wees en is nie kenmerkend aan een bepaalde [[bioom]] nie. Daar is nogtans 'n taamlik algemene misvatting dat "xerofiet" en "sukkulent" sinonieme is. Vetplante is nie soos xerofiete aan droogte self aangepas nie, maar aan ''tydelike'' droogte.<ref name="vW">Life Strategies of Succulents in Deserts: With Special Reference to the Namib Desert {{Outeur|Dieter J. von Willert}} CUP Archive, 1992,ISBN 0521244684, ISBN 978-0-521-24468-8</ref>
 Von Willert probeer om 'n definisie te gee wat pleks van die verwantskap of die bioom op die fisiologie en anatomie van die plant gerig is:
@@ Lyn 22: / Lyn 22: @@
 [[Lêer:Issoleie.jpg|duimnael|''Ranunculus glacialis'']]
 Daar is ses soorte gebiede waar vetplante groei.
-#Gebiede met voldoende kort droë tydperke en min vriesende temperature in die groeiseisoen.
+#Gebiede met droë tydperke wat nie te lank is nie en wat min vriesende temperature in die groeiseisoen het.
 #:Vetplante ontbreek byvoorbeeld in Sentraal Asië, Oos-Siberië en Patagonië vanweë die aanhoudende koue
 #Brakgronde
 #:Dit kan aan die kus of die binneland wees. Halofiet-vetplante soos [[vygies]] het anderse aanpassings as ander vetplante
-#Die hoë en sonnige krone van tropiese reënwoud
+#Die hoë en sonnige krone van die tropiese reënwoud
-#:Hierdie habitat kan wissel van droë na natte tydperke
+#:Hierdie habitat kan wissel van droë na natte seisoene
 #In gematigde streke: plekke waar yskoude water na die oppervlak kom
 #:In die Alpe groei byvoorbeeld ''Saxifraga spp.'' op sulke plekke
@@ Lyn 35: / Lyn 35: @@
 #:In die Alpe word byvoorbeeld ''Ranunculus glacialis'' aangetref.
+Die temperatuur speel hierin ook 'n belangrike rol omdat dit in die koue moeiliker is vir 'n plant om water op te neem. Dit verklaar ook waarom talle bladwisselende bome hul blare in die winter verloor.
 == Verwysings ==
 {{Verwysings}}