Sonnebaan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added

Inline

Wysiging soos op 17:31, 18 Oktober 2017

Die sonnebaan (ook die ekliptika genoem) omskryf die vlak wat die wentelbaan van die Aarde om die Son bevat. Die wentelbaan van die meeste planete in die sonnestelsel lê baie na aan dié vlak. Van die Aarde gesien is dit 'n reusesirkel (om die waarnemer) wat deur die hemelruim loop en die verskillende punte van die son se pad oor die verloop van 'n jaar daarop bevat relatief tot die sterre op die agtergrond. Die diereriem lê ook op die sonnebaan. Die sonnebaan vorm 'n hoek van ~23.5° met die hemelewenaar vanweë die helling van die aarde se as met betrekking tot sy wentelbaan. Die wentelbaan van die Maan vorm 'n helling van ~5° met betrekking tot die sonnebaan.

Omdat daar ~365.25 dae in 'n jaar is en daar 360 grade in 'n sirkel is, lyk dit asof die son met ongeveer 'n graad per dag met die sonnebaan langs beweeg. Hierdie beweging is van wes na oos, in teenstelling met die skynbare oos-wes-beweging van die hemelruim.

Die sonnebaan en die hemelewenaar kruis mekaar op twee punte direk teenoor mekaar. Hierdie punte is die dag-en-nag-eweninge, wanneer die dag en nag op alle plekke op aarde ongeveer 12 uur lank is.

Die punt op die sonnebaan wat die verste noord is van die hemelewenaar word die wintersonkeerpunt of -sonstandpunt genoem (die somersonkeerpunt in die Noordelike Halfrond) en wanneer die punt die verste suid van die hemelewenaar is, is die omgekeerde waar. Die son se skynbare jaarlikse beweging langs die sonnebaan is die gevolg van die Aarde se wentelbeweging en hellingshoek.

Wanneer die Maan die sonnebaan kruis (knooppunte genoem) tydens nuwemaan of volmaan, sal 'n sonsverduistering plaasvind.

@@ Lyn 1: / Lyn 1: @@
-[[Lêer:Plane of Ecliptic.jpg|thumb|260px|Die vlak van die sonnebaan kan mooi gesien word in hierdie foto in [[1994]] deur die [[Clementine sending|Clementine]] [[ruimtetuig]]. Clementine se kamera wys hier (van regs na links) die [[Maan]] verlig deur die aarde se weerkaatsing, die [[Son]] se gloed wat oor die donker deel van die maan opkom en die planete [[Saturnus]], [[Mars]] en [[Mercurius]] (die drie kolle na links onder).]]
+[[Lêer:Plane of Ecliptic.jpg|thumb|260px|Die vlak van die sonnebaan kan mooi gesien word op hierdie foto van [[1994]] deur die [[Clementine-sending|Clementine]]-[[ruimtetuig]]. Clementine se kamera wys hier (van regs na links) die [[Maan]], verlig deur die aarde se weerkaatsing, die [[Son]] se gloed wat oor die donker deel van die maan opkom en die planete [[Saturnus (planeet)|Saturnus]], [[Mars (planeet)|Mars]] en [[Mercurius (planeet)|Mercurius]] (die drie kolle links onder).]]
-Die '''sonnebaan''' (ook die '''ekliptika''' genoem) omskryf die [[vlak]] wat die [[wentelbaan]] van die [[Aarde]] bevat. Die wentelbaan van die meeste [[planeet|planete]] in die [[sonnestelsel]] lê baie na aan die vlak. Van die Aarde gesien is dit 'n reusesirkel (om die waarnemer) wat deur die [[hemelsfeer]] loop en die verskillende punte van die son se pad daarop bevat relatief tot die [[ster]]re in die agtergrond oor die verloop van 'n jaar. Die [[diereriem]] lê ook op die sonnebaan. Die sonnebaan maak 'n hoek van ~23.5° met die [[hemelewenaar]] vanweë die helling van die aarde se as met betrekking tot sy wentelbaan. Die wentelbaan van die [[Maan]] maak 'n helling van ~5° met betrekking tot die sonnebaan.
+Die '''sonnebaan''' (ook die '''ekliptika''' genoem) omskryf die [[vlak]] wat die [[wentelbaan]] van die [[Aarde]] om die [[Son]] bevat. Die wentelbaan van die meeste [[planeet|planete]] in die [[sonnestelsel]] lê baie na aan dié vlak. Van die Aarde gesien is dit 'n reusesirkel (om die waarnemer) wat deur die hemelruim loop en die verskillende punte van die son se pad oor die verloop van 'n jaar daarop bevat relatief tot die [[ster]]re op die agtergrond. Die [[diereriem]] lê ook op die sonnebaan. Die sonnebaan vorm 'n hoek van ~23.5° met die [[hemelewenaar]] vanweë die helling van die aarde se as met betrekking tot sy wentelbaan. Die wentelbaan van die [[Maan]] vorm 'n helling van ~5° met betrekking tot die sonnebaan.
-Omdat daar ~365.25 [[dag|dae]] in 'n [[jaar]] is en daar 360 [[graad (hoek)|grade]] in 'n [[sirkel]] is, lyk dit asof die son met ongeveer 'n graad per dag langs die sonnebaan beweeg. Hierdie beweging is van wes na oos wat teenoorgesteld is van die skynbare oos-wes beweging van [[hemelsfeer]].
+Omdat daar ~365.25 [[dag|dae]] in 'n [[jaar]] is en daar 360 [[graad (hoek)|grade]] in 'n [[sirkel]] is, lyk dit asof die son met ongeveer 'n graad per dag met die sonnebaan langs beweeg. Hierdie beweging is van wes na oos, in teenstelling met die skynbare oos-wes-beweging van die hemelruim.
-Die sonnebaan en die hemelewenaar sny mekaar op twee punte direk teenoor mekaar. Hierdie punte is die [[Dag-en-nag-ewening|dag-en-nag eweninge]] waar die dag en nag op alle liggings op aarde ongeveer 12 ure lank is.
+Die sonnebaan en die hemelewenaar kruis mekaar op twee punte direk teenoor mekaar. Hierdie punte is die [[dag-en-nag-ewening]]e, wanneer die dag en nag op alle plekke op aarde ongeveer 12 uur lank is.
-Die punt op die sonnebaan wat die verste noord is van die hemelewenaar word die winterskeerpunt of [[Sonstilstand|sonnestilstand]] genoem of die somerkeerpunt in die Noordelike halfrond en wanneer die son die punt verste suid van die van die hemelewenaar is, is die omgekeerde waar. Die son se '''skynbare''' jaarlikse beweging langs die sonnebaan is die gevolg van die Aarde se wentelbeweging en [[hellingshoek]] en word in die onderstaande beeld geïllustreer. Die absis (horisontale as) is die [[regte klimming]] van die son en die ordinaat (vertikale as) sy [[deklinasie]]. Die hemelverwysingsraam waaroor die son beweeg word gedefinieer deur 'n agtergrond van vaste sterre waarvan sommige van die helderstes aangetoon word.
+Die punt op die sonnebaan wat die verste noord is van die hemelewenaar word die wintersonkeerpunt of [[Sonstilstand|-sonstandpunt]] genoem (die somersonkeerpunt in die Noordelike Halfrond) en wanneer die punt die verste suid van die hemelewenaar is, is die omgekeerde waar. Die son se skynbare jaarlikse beweging langs die sonnebaan is die gevolg van die Aarde se wentelbeweging en [[hellingshoek]].
-As die [[Maan]] die sonnebaan kruis (genoem [[maannode|nodes]]) tydens [[nuwe maan]] of [[volmaan]] sal 'n [[sonsverduistering]] plaasvind.
+Wanneer die [[Maan]] die sonnebaan kruis (knooppunte genoem) tydens nuwemaan of volmaan, sal 'n [[sonsverduistering]] plaasvind.
 [[Kategorie:Sonnestelsel]]