Giorgio Agamben

Lêer:Giorgio Agamben, wall portrait.jpg

Giorgio Agamben

Giorgio Agamben (Rome, 22 April 1942) is 'n hedendaagse Italiaanse filosoof, bekend vir sy boek Homo sacer (1995). Agamben se filosofie word diep beïnvloed deur Martin Heidegger, van wie hy lesings bygewoon het en Walter Benjamin, wie se werk hy in Italiaans vertaal het. Agamben se ontmoeting met Heidegger was deurslaggewend vir sy filosofiese roeping. Hy beskou Benjamin as sy teengif teen die risiko’s verbonde in Heidegger se filosofie.

Filosofiese invloed

In 1966 en 1968 het Agamben na hy sy doktoraal voltooi het in 'n reeks seminare aangebied deur Heidegger (1889-1976) deelgeneem. Die seminare het in Le Thor in Frankryk plaasgevind het en gaan oor Georg Wilhelm Friedrich Hegel en Herakleitos. Die invloed van Heidegger deursuur die hele oeuvre van Agamben. Hierdie invloed kan duidelik herken word in 'n aantal van sy boeke. So byvoorbeeld is Stanza (1977) in memoriam aan Heidegger opgedra, Idea della prosa (1985) beskryf die verworwe insigte en ervarings tydens die seminare en is L'ombre de l'amour: le concept die l'amour chez Heidegger (2003) die uitwerk van 'n (verborge) aspek in Heidegger se filosofie.

Agamben het ook langtermynnavorsing gedoen oor die Duits-Joodse Walter Benjamin (1892-1940) en het die Italiaanse uitgawe van sy volledige werk (1978) vir Einaudi Uitgewers versorg. Agamben se werk is deels 'n voortsetting of uitbreiding van Benjamin se voorstelle. Homo sacer is, byvoorbeeld, 'n uiteensetting van Benjamin se voorstel van 'n Kritiese Oorweging van Geweld (1921), naamlik dat dit die moeite werd sou wees om die oorsprong van die dogma van die heiligheid van die lewe na te spoor. In Etat D'Exception is die kernpunt dat 'die uitsonderingtoestand die reël geword het', wat uit die essayversamelingː Maar 'n storm waai uit die paradys: filosofiese opstelle oor taal en geskiedenis, kom.

Met die keuse van hierdie leermeesters, 'n Joodse uitgeworpene en 'n nasionaalsosialistiese rektor, is daar spanning in Agamben se werk. Meer nog omdat 'n belangrike filosofiese saak 'n interpretasie van die gebeure van Auschwitz aanraak. Die vraag ontstaan of 'n Heideggeriese filosoof oor die Sjoa kan skryf sonder omstredenheid. Mesnard het sy kritiek uitgespreek op Agamen se politieke filosofie in sy boek Giorgio Agamben à l'épreuve d'Auschwitz (2001). Hierdie boek is 'n antwoord op Agamen se Quel che resta di Auschwitz: L 'archivio e il testimone (1999). Ander filosowe wat 'n belangrike plek in Agamens se oeuvre inneem, is Carl Schmitt, Michel Foucault, Hannah Arendt, Aristoteles, Hegel.

Temas

Agamben soek in sy filosofie 'n oplossing vir die - sedert Plato - radikale onderskeid tussen filosofie en poësie, wese en bestaan. Baie van sy temas hou verband met hiermee naamlik: taal, denke, prosa, poësie, fantasie, beelde, geheue en getuienis. Veral die taal speel 'n belangrike rol by Agamben. Trouens, sy hele filosofie ontwikkel uit sy taalfilosofie.

Taal en metafisika

Taalfilosofie beslaan 'n groot deel van sy werk en kom ook terug in Homo sacer. Verwysings na die taal- en praatprobleem verskyn in al sy boeke, maar vind hul hoogtepunt in die 1970's en 1980's. In 1974 het Agamben homself gevestig in Parys as 'n taal- en Middeleeuse kultuurdosent aan die Universiteit van Haute-Bretagne. Daarna verskyn gou na mekaar Infanzia e storia, Distruzione dell'esperienza e origine della storia (1978), Stanze, la parola e il fantasma nella cultura occidentale (1979), Il linguaggio e la morte, Un seminario sul luogo della negatività (1982) La fine del pensiero (1982), Idea della prosa (1985) en ietwat later Categorie italiane, studi di poetica (1996).

Estetika

Alhoewel Agamben nou veral bekend staan as 'n politieke filosoof, skryf hy hoofsaaklik vir die eerste 20 jaar oor taal en estetika Agamben se debuut is L'uomo senza contenuto (Milaan, Rizzoli, 1970), "Die man sonder inhoud." Daarin werp hy lig op die verskillende gapings wat filosofiese estetika deurdring: die estetika van interpretasie teenoor die van persepsie, die kunstenaar teenoor die leser, die genie teenoor die goeie smaak. Teenoor die interne foute van estetika plaas Agamben nie 'n nuwe voorstel nie, maar 'n radikale vernietiging van die begrip estetika om 'n ander estetiese ervaring van kuns en letterkunde voor te berei. Vaarwel aan die estetika deur die kritiese ontleding van sy teenstrydighede is noodassklik as die kuns wil word wat dit nooit was nie; die maatstaf van die mens. Beide filosofie en estetika het nie die probleem van sensoriese ervaring en intellektuele kennis opgelos nie en is die idealisme dus deur die natuurwetenskappe ingehaal, wat weer die maatstaf van die mens geword het. In Categorie ilatiane: Studi di poetica (Venesië 1996), ondersoek Agamben die aard van die medium poësie en sy verhouding tot die teologie en filosofie. In die essaybundel Image et Mémoire: 'Cerret sur l'image, dans dans et cinema (1998) 'Beeld en geheue: oorwegings oor die beeld, die dans en die film', ondersoek Agamben die funksie van die beeld. Sentraal is die video-kunstenaar Bill Viola.

Politiek

Agamben se politieke toewyding kan teruggevoer word na sy studentedae. In 1965 studeer hy in die politieke denke van die filosoof Simone Weil. Agamben se regspolitieke agtergrond word al hoe meer oorheersend in sy boeke en sal in die negentigerjare sy hoof tema wees. Geleidelik skuif hy die klem van taalfilosofie en kuns steeds meer na politieke filosofie en politieke teologie. Op sigself is dit 'n minder verrassende as wat dit lyk. Vir Agamben is taal nie net 'n manier om jouself te verwoord nie, maar is taal die voorstelling van kommunikasie en 'gemeenskap' en daarmee die beleid en politiek. Twee klassieke begrippe van die mensdom kom hier saam, naamlik 'n mens as 'n politieke dier, en die mens as 'n dier bemagtig met taal, soos in Aristoteles se vroeë aanhaling. In 1991 verskyn Agamben se eerste spesifieke politieke boek: La comunità che viene. Saggi brevi (Turyn 1991),'Die toekomstige gemeenskap'. Hierdie boek is in baie tale vertaal en ondersoek die konsep gemeenskap. Dit is 'n reaksie op boeke deur Blanchot en Nancy, onderskeidelik The Unavowable Community (New York 1988) en The Inoperative Community (Minneapolis 1991).

Met die publikasie van Homo sacer is Agamben algemeen bekend as 'n politieke filosoof. Vandag is hy veral bekend vir sy politieke interaksie. In 2002 is hy genomineer as spesiale professor aan die Universiteit van New York. Hy het onttrek van hierdie posisie in protes teen die Amerikaanse politieke beleid, veral die nuwe "veiligheidsmaatreëls" van die Bush-administrasie; naamlik vingerafdrukke en iris-skanderings vir alle passasiers wat die Amerikaanse grondgebied wil betree. In 'n ope brief in die Franse koerant Le Monde verklaar hy sy boikot van die VSA: "Ek stel voor dat tatoeëring in Auschwitz ongetwyfeld die mees normale en ekonomiese manier was om gedeporteerdes in te sluit en in konsentrasiekampe te registreer. Die bio-politieke tatoeëring wat die Verenigde State nou oplê op diegene wat hul grondgebied wil betree, sal die voorloper wees van wat later van ons gevra sal word om te aanvaar as die normale identiteitsregistrasie van 'n goeie burger in die meganismes en skakels van die staatsstruktuur. Daarom moet ons dit weier. "(Agamben in Le Monde) Agamben weier om Amerikaanse grondgebied te betree.

Teologie

Heidegger en Benjamin het albei 'n raakpunt met teologie gesoek. Heidegger het sy opvoeding as teoloog begin, die Joodse Benjamin het in sy filosofie baie mistieke sienings ingesluit, waaronder Messianisme. Agamben self verwys ook dikwels na teologiese perspektiewe. In 1964 speel hy op 22-jarige ouderdom die rol van die Apostel Phillipo, in die film Il Vangelo Secondo Matteo(Evangelie volgens Matteus - Italië 1964) deur Pier Paolo Pasolini. Pasolini gebruik slegs nie-professionele akteurs vir die rolprent, insluitend sy eie ma. 'n Vriendskap het ontstaan uit die samewerking tussen Pasolini en Agamben. Morris vermoed 'n sterk vormende invloed van Pasolini op Agamben, omdat Agamben sy eerste artikel in dieselfde jaar publiseer as wat hy saam met Pasolini in 1964 werk. Sedert die middel van die sestigerjare het sy intellektuele ontwikkeling eksponensieel gegroei. Na sy rol in Pasolini se evangelie volgens Matteus, het 'n teologiese perspektief gereeld terug gekom op Agamben se werk. Agamben bespreek egter die teologie op 'n heel sekulêre wyse. Hy skryf 'n boek oor Paulus se wet, Il tempo che resta: Un comento alla Lettera ai Romani (Turin 2000) Verder het Agamben twee boeke geskryf oor die profane, Profanations en oor die heilige Homo sacer.

Potensiaal

Die hoof tema in Agamben se werk is miskien die potensiaal. Op 'n radikale manier lees hy weer Aristoteles se uiteensetting van die konsep dunamis in Boek IX van Metafisika, Theta. Potensiaal vir Agamben is 'n soort van doen deur nie te doen nie. Ook hier is die invloed van Franz Kafka duidelik opvallend.

Styl

Agamen se styl is beide aantreklik en ontoeganklik. Hy is 'n radikale filosoof wat nie gemaklik as regs of links getipeer kan word nie. Agamben hou daarvan om die sosiale konsensus met die teenoorgestelde te konfronteer: Auschwitz is geen uitsondering nie, demokrasie verskil nie heeltemal van sy teenoorgestelde soos kommunisme en fascisme, nie. Sy manier van filosofisering is in die lyn van Friedrich Nietzsche in die sin dat sy van 'n ondersoek na die wortels van die Westerse kultuur sy heilige koeie genadeloos aan die kaak te stel. Hy beskryf byvoorbeeld die huidige demokrasie as in verval en verskuiwend na 'n 'post-demokratiese spektakel gemeenskap'. 'Agamben filtreer die demokrasie', volgens René Ten Bos in sy hersiening van Homo sacer: 'n boek wat skokkend genoeg is wêreldbeskouings op hul kop te draai'

Bron

• Hierdie artikel is vertaal vanuit die Nederlandse Wikipedia