Soewereiniteit

Soewereiniteit is die reg van 'n administratiewe liggaam om die hoogste gesag uit te oefen sonder om aan 'n ander liggaam aanspreeklik te wees. In die politieke teorie is soewereiniteit 'n wesenlike term wat die oppergesag oor 'n politieke entiteit aandui. Die model van die Westfale-soewereiniteit is die basis vir die proses van staatvorming in 'n groot deel van die moderne wêreld. Die konsep kom waarskynlik uit die Latynse superanus of supreme potestas.

Die legitimering van hierdie gesag kan vanuit verskillende perspektiewe benader word, soos populêre soewereiniteit of godsoewereiniteit. In moderne state kan alle regte gewoonlik teruggevoer word na die grondwet of konstitusie. Deur middel van die begrip soewereiniteit word aangedui hoekom die grondwet van toepassing is. In die geval van populêre soewereiniteit, byvoorbeeld so omdat die mense veronderstel is om hulself daardie grondwet te gee. In die geval van vorstesoewereiniteit, word die monarg geag die grondwet te gee.

In die internasionale reg is soewereiniteit 'n belangrike konsep, aangesien dit betrekking het op die respek vir mekaar se grense en die reg om gesag uit te oefen binne die grense van 'n nasionale staat, die reg tot selfbeskikking. Dit beteken dat 'n ander staat nie die reg het om in interne aangeleenthede in te meng nie en weerhouding van aggressie teen die soewereine staat. Soewereiniteit beteken ook dat 'n soewereine staat geen gesag oor 'n ander soewereine staat mag uitoefen nie.

Geskiedenis

Protestantse Hervorming

Die konsep van soewereiniteit in die moderne konteks is in die sestiende eeu deur die politieke filosoof Jean Bodin (1530-1596) bekendgestel. In sy belangrikste werk, Les six livres de la république (1576), het hy die moderne konsep van soewereiniteit bekendgestel. Hiermee het Bodin die grondslag gelê vir die teoretiese grondslag van absolutisme en moderne staatsgesag en daarmee 'n belangrike oorgang van die Middeleeue na die Moderne Tyd aangedui.

Die uitwerking van die begrip soewereiniteit deur Bodin moet verstaan word teen die agtergrond van die Hugenote-oorloë. Om vrede en rustigheid terug te bring na die samelewing, het Bodin, soos Niccolò Machiavelli, gevoel dat sterk gesag nodig was. Vir Bodin was dit die Franse koning wat absolute mag benodig, analoog tot die pouslike plenitudo potestatis. Hy was dus gekant teen die beperking van die koninklike mag wat die Monarchomaques (Franse Hugenote-teoretici wat teen die einde van die 16de eeu teen monargie gekant was, veral omdat hulle teoreties die moord op tiranniese leiers geregverdig het) in gedagte gehad het, veral na die Bartolomeusnag van 1572. Bodin het aangevoer dat soewereiniteit die absolute en ewige mag van 'n staat is. Absoluut staan hier vir die ondeelbare mag, nie beperk deur hoër gesag of gedeel met laer instellings nie. Ewige of onvervreembare beteken dat laer instellings hul mag mag implementeer deur regspraak te gebruik, staatsamptenare aan te stel en belasting op te lê - maar hierdie magte is altyd herroepbaar.

Dit is merkwaardig dat Bodin nie probeer het om soewereiniteit te probeer regverdig met verdrae of beginsels soos droit divin, die goddelike reg wat heersers sou hê nie.

Bron

• Hierdie artikel is vertaal vanuit die Nederlandse Wikipedia