Partiese Ryk: Verskil tussen weergawes

Die Partiese Ryk (247 v.C.–224 n.C., ook bekend as die Arsasidiese Ryk) was ’n groot politieke en kulturele mag in Antieke Iran.^[4] Laasgenoemde naam is afgelei van Arsases I van Partië,^[4] wat die ryk in die middel 3de eeu v.C. gestig het toe hy die streek Partië in Noordoos-Iran verower het. Dié was toe ’n provinsie van die Seleukidiese Ryk wat gerebelleer het.

Geskiedenis

Mithridates I van Partië (omstreeks 171–138 v.C.) het die ryk uitgebrei deur Medië en Mesopotamië van die Seleukidiese Ryk af te neem. Op sy hoogtepunt het die Partiese Ryk gestrek van die gebied noord van die Eufraat, in wat nou Sentraaloos-Turkye is, tot Oos-Iran. Die ryk, wat aan die Syroete tussen die Romeinse Ryk en die Middellandse See gelê het, het ’n groot handelsentrum geword.

Die Parte het die kuns, argitektuur en geloof van die Perse, Grieke en ander streekkulture aangeneem. Die Arsasidiese heersers het die titel "koning van konings" gehad as deel van hul aanspraak as erfgename van die Achaemenidiese Ryk. Die magsetel het geskuif van Nisa na Ctesiphon aan die Tigris (suid van die hedendaagse Bagdad in Irak), hoewel ander stede ook as hoofstede gedien het.

Toe die Partiërs weswaarts uitbrei, het hulle gebots met die Armeniërs en eindelik die laat Romeinse Republiek. Rome en Partië het met mekaar meegeding om die konings van Armenië te onderwerp. Die Parte het die Romeine in 53 v.C. verslaan en in 40–39 v.C. het Partiese magte die hele Levant behalwe Tirus van die Romeine afgeneem. Marcus Antonius het ’n teenaanval op Partië geloods, hoewel sy suksesse oor die algemeen in sy afwesigheid behaal is onder die aanvoering van sy luitenant Ventidius. Verskeie Romeinse keisers of hul generaals het Mesopotamië ook in die volgende paar eeue binnegeval.

Gereelde burgeroorloë tussen aanspraakmakers op die Partiese troon het gevaarliker blyk te wees as buitelandse invalle. Die Partiese mag het afgeneem nadat Ardashir I, die heerser van Estakhr, in opstand gekom het teen die Arsasiders en hul laaste heerser, Artabanus V, in 224 v.C. vermoor het. Ardashir het die Sassanidiese Ryk gestig wat oor Iran en ’n groot deel van die Nabye-Ooste geheers het tot met die Moslemse verowerings van die 7de eeu n.C., hoewel die Arsasidiese dinastie in kleiner streke voortgeleef het.

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 Fattah, Hala Mundhir (2009). A Brief History Of Iraq. Infobase Publishing. p. 46. ISBN 978-0-8160-5767-2.
↑ Chyet, Michael L. (1997). Afsaruddin, Asma; Krotkoff, Georg; Zahniser, A. H. Mathias (reds.). Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff. Eisenbrauns. p. 284. ISBN 978-1-57506-020-0.
↑ ^3,0 ^3,1 Green 1992, p. 45
↑ ^4,0 ^4,1 Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, Londen & New York: Routledge, ISBN 0-415-32089-5

Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia

[IP-1] 1,0 ^1,1 Fattah, Hala Mundhir (2009). A Brief History Of Iraq. Infobase Publishing. p. 46. ISBN 978-0-8160-5767-2.

[2] Chyet, Michael L. (1997). Afsaruddin, Asma; Krotkoff, Georg; Zahniser, A. H. Mathias (reds.). Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff. Eisenbrauns. p. 284. ISBN 978-1-57506-020-0.

[Green_1992_45-3] 3,0 ^3,1 Green 1992, p. 45

[Brosius-4] 4,0 ^4,1 Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, Londen & New York: Routledge, ISBN 0-415-32089-5

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Lyn 19: / Lyn 19: @@
 |beeld_kaart    =Parthian Empire at it's greatest extent.png
 |beeld_kaart_byskrif    =Die Partiese Ryk (groen) op sy grootste
-|algemene_tale  =[[Parties]], [[Persies]], [[Aramees]] (lingua franca),<ref>{{cite book|last=Chyet|first=Michael L.|authorlink=Michael L. Chyet|editor1-last=Afsaruddin|editor1-first=Asma|editor2-last=Krotkoff|editor2-first=Georg|editor3-last=Zahniser|editor3-first=A. H. Mathias|editor1-link=Asma Afsaruddin|title=Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff|year=1997|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-1-57506-020-0|page=284}}</ref><ref name="Green 1992 45">{{harvnb|Green|1992|p=45}}</ref> [[Akkadies]],<ref name=IP/> [[Grieks]] (amptelik)<ref name="Green 1992 45"/>
+|algemene_tale  =[[Parties]], [[Persies]], [[Aramees]] (lingua franca),<ref>{{cite book|last=Chyet|first=Michael L.|authorlink=Michael L. Chyet|editor1-last=Afsaruddin|editor1-first=Asma|editor2-last=Krotkoff|editor2-first=Georg|editor3-last=Zahniser|editor3-first=A. H. Mathias|editor1-link=Asma Afsaruddin|title=Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff|year=1997|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-1-57506-020-0|page=284}}</ref><ref name="Green 1992 45">{{harvnb|Green|1992|p=45}}</ref> [[Akkadies]],<ref name="IP" /> [[Grieks]] (amptelik)<ref name="Green 1992 45" />
 |hoofstad               =[[Ctesiphon]],<ref name=IP>{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History Of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=46}}</ref> [[Ecbatana]], [[Hecatompylos]], [[Susa]], [[Nisa, Turkmenistan|Mithradatkirt]], [[Asaak]]
 |regeringstipe  =Monargie
@@ Lyn 29: / Lyn 29: @@
 }}
-Die '''Partiese Ryk''' (247 v.C.–224 n.C., ook bekend as die '''Arsasidiese Ryk''') was ’n groot politieke en kulturele mag in Antieke [[Iran]].<ref name="Brosius">Brosius, Maria (2006), ''The Persians: An Introduction'', Londen & New York: Routledge, ISBN 0-415-32089-5</ref> Laasgenoemde naam is afgelei van [[Arsases I van Partië]],<ref name="Brosius"/> wat die ryk in die middel [[3de eeu v.C.]] gestig het toe hy die streek Partië in Noordoos-Iran verower het. Dié was toe ’n provinsie van die [[Persiese Ryk|Seleukidiese Ryk]] wat gerebelleer het.
+Die '''Partiese Ryk''' (247 v.C.–224 n.C., ook bekend as die '''Arsasidiese Ryk''') was ’n groot politieke en kulturele mag in [[Persiese Ryk|Antieke Iran]].<ref name="Brosius">Brosius, Maria (2006), ''The Persians: An Introduction'', Londen & New York: Routledge, ISBN 0-415-32089-5</ref> Laasgenoemde naam is afgelei van [[Arsases I van Partië]],<ref name="Brosius" /> wat die ryk in die middel [[3de eeu v.C.]] gestig het toe hy die streek Partië in Noordoos-Iran verower het. Dié was toe ’n provinsie van die [[Seleukidiese Ryk]] wat gerebelleer het.
 == Geskiedenis ==
 [[Mithridates I van Partië]] (omstreeks 171–138&nbsp;v.C.) het die ryk uitgebrei deur [[Medië]] en [[Mesopotamië]] van die Seleukidiese Ryk af te neem. Op sy hoogtepunt het die Partiese Ryk gestrek van die gebied noord van die [[Eufraat]], in wat nou Sentraaloos-[[Turkye]] is, tot Oos-Iran. Die ryk, wat aan die [[Syroete]] tussen die [[Romeinse Ryk]] en die [[Middellandse See]] gelê het, het ’n groot handelsentrum geword.
-Die [[Partiërs|Parte]] het die kuns, argitektuur en geloof van die [[Perse]], [[Grieke]] en ander streekkulture aangeneem. Die Arsasidiese heersers het die titel "koning van konings" gehad as deel van hul aanspraak as erfgename van die Achaemenidiese Ryk. Die magsetel het geskuif van [[Nisa (Turkmenistan)|Nisa]] na [[Ctesiphon]] aan die [[Tigris]] (suid van die hedendaagse [[Bagdad]] in [[Irak]]), hoewel ander stede ook as hoofstede gedien het.
+Die [[Partiërs|Parte]] het die kuns, argitektuur en geloof van die [[Perse]], [[Grieke]] en ander streekkulture aangeneem. Die Arsasidiese heersers het die titel "koning van konings" gehad as deel van hul aanspraak as erfgename van die [[Achaemenidiese Ryk]]. Die magsetel het geskuif van [[Nisa (Turkmenistan)|Nisa]] na [[Ctesiphon]] aan die [[Tigris]] (suid van die hedendaagse [[Bagdad]] in [[Irak]]), hoewel ander stede ook as hoofstede gedien het.
 Toe die Partiërs weswaarts uitbrei, het hulle gebots met die [[Armeniërs]] en eindelik die laat [[Romeinse Republiek]]. Rome en Partië het met mekaar meegeding om die konings van [[Armenië]] te onderwerp. Die Parte het die Romeine in 53&nbsp;v.C. verslaan en in 40–39&nbsp;v.C. het Partiese magte die hele [[Levant]] behalwe [[Tirus]] van die Romeine afgeneem. [[Marcus Antonius]] het ’n teenaanval op Partië geloods, hoewel sy suksesse oor die algemeen in sy afwesigheid behaal is onder die aanvoering van sy luitenant Ventidius. Verskeie Romeinse keisers of hul generaals het [[Mesopotamië]] ook in die volgende paar eeue binnegeval.
-Gereelde burgeroorloë tussen aanspraakmakers op die Partiese troon het gevaarliker blyk te wees as buitelandse invalle. Die Partiese mag het afgeneem nadat Ardashir I, die heerser van Estakhr, in opstand gekom het teen die Arsasiders en hul laaste heerser, Artabanus V, in 224&nbsp;v.C. vermoor het. Ardashir het die [[Persiese Ryk|Sassanidiese Ryk]] gestig wat oor Iran en ’n groot deel van die Nabye-Ooste geheers het tot met die [[Moslem]]se verowerings van die [[7de eeu]] n.C., hoewel die Arsasidiese dinastie in kleiner streke voortgeleef het.
+Gereelde burgeroorloë tussen aanspraakmakers op die Partiese troon het gevaarliker blyk te wees as buitelandse invalle. Die Partiese mag het afgeneem nadat Ardashir I, die heerser van Estakhr, in opstand gekom het teen die Arsasiders en hul laaste heerser, Artabanus V, in 224&nbsp;v.C. vermoor het. Ardashir het die [[Sassanidiese Ryk]] gestig wat oor Iran en ’n groot deel van die Nabye-Ooste geheers het tot met die [[Moslem]]se verowerings van die [[7de eeu]] n.C., hoewel die Arsasidiese dinastie in kleiner streke voortgeleef het.
 == Verwysings ==