Hans-Georg Gadamer

Hans-Georg Gadamer (Marburg, 11 Februarie 1900 - Heidelberg, 13 Maart 2002) was 'n Duitse filosoof.

Agtergrond en kort oorsig van sy idees

Gadamer se vader was 'n natuurwetenskaplike met 'n afkeer van die nie-natuurwetenskappe. Gadamer self het klassieke tale, geskiedenis en kunsgeskiedenis bestudeer. In 1938 word hy professor in filosofie in Leipzig. In 1960 publiseer hy sy hoofwerk, Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik (Waarheid en metode, Buitelyne van 'n filosofiese hermeneutiek).

Hy het hoofsaaklik die aard van die geesteswetenskappe en die onderskeid daarvan met die natuurwetenskappe ondersoek. Sy inspirasie was Friedrich Nietzsche, hoofsaaklik weens die belangrikheid van kuns wat Nietzsche erken. Hy volg egter nie Nietzsche se desperate ekstremisme en verwerping van die wetenskap as sodanig nie.

Gadamer se hermeneutiek is gebaseer op Heidegger se hermeneutiese fenomenologie. Die studie van Plato en Aristoteles het ook 'n stempel afgedruk op Gadamer se filosofie.

Volgens Gadamer is die hermeneutiek die verstaan (Verstehen), begryp en interpretasie van menslike en kulturele lewensuitdrukkings.

Volgens hom is daar spanning tussen metodologiese en filosofiese hermeneutiek omdat die waarheid wat in die alledaagse en geesteswetenskaplike te verstane is (begrip voor verkry is), nooit met behulp van reëls toegepas kan word nie. Die nastrewing van metodologiese reëls vir begrip is te danke aan die feit dat die verteenwoordigers van metodologiese hermeneutiek die geesteswetenskaplike verstaan en ten onreg gelykstel aan die natuurwetenskaplike ideaal van objektiewe kennis wat met metodiese middele kennis bekom het.

Gadamer se waarheidsbegrip

Volgens Gadamer is die groot verdienste van Friedrich Schleiermacher dat hy begrip verstaan het as 'n gesprek, maar hy het nie hierdie beginsel konsekwent toegepas nie. Volgens Gadamer benodig begrip goeie wil en openheid vir die gespreksdeelnemer. Soos Schleiermacher beweer, is dit nie net objektiewe rekonstruksie nie, maar 'n uitruil van menings en integrasie (horisontale versmelting). 'n Werklike gesprek verander beide vennote, beide van die uitlêer en ook die teks.

Soos met Heidegger, is by Gadamer die hermeneutiese sirkel (sien hermeneutiek) nie suiwer formeel nie, maar ontologies. Dit beteken dat die waarheid volgens Gadamer in beginsel nie bekend kan wees nie. Schleiermacher en Wilhelm Dilthey het nie besef dat die interpeteerder reeds deel van hierdie sirkel is nie.

Volgens Schleiermacher en Dilthey vorm tyd 'n hindernis tussen die interpeteerder en die geïnterpreteerde. Volgens Gadamer (en ook Heidegger) maak tyd begrip moontlik. Die tydgaping is produktief, aangesien dit die beweging van die horisonsamesmelting, en gevolglik die bestaan van nuwe betekenisse, die werkingsgeskiedenis (Wirkungsgeschichte) toelaat. Die werkingsgeskiedenis toon die produktiewe uitwerking van tyd op begrip. Die werkingsgeskiedenis bepaal wat na vore kom as 'n navorsingsvoorwerp.

Hierdie konsep van waarheid verskil van die korrespondensiemodel van waarheid. Ons eie lewe is deel van die werkingsgeskiedenis. Die ontologiese waarheid, die tradisie waarvan ons eie lewe deel is, word voorafgaan deur die onderskeid tussen ware en valse stellings.

Die ontologiese waarheid is 'n proses van openbaarmaking en verberging. Nuwe insigte word op die horison gebore, oues gaan verlore. Begrip is altyd 'n ander begrip, nooit 'n beter begrip nie.

Volgens Gadamer hang kennis af van die bedryfsgeskiedenis; die begrip word ondersteun deur 'n produktiewe gebeurtenis (die werkingsgeskiedenis) en kan nie deur metodologiese reëls beheer word nie.

'n Onbevooroordeelde (neutrale) begrip is onmoontlik volgens Gadamer; elke ervaringhorison is per definisie beperk en gekenmerk deur vooroordeel. Terloops, Gadamer is teen die Verligting, wat die ideaal van onbevooroordeelde begrip vereer.

Volgens Gadamer kan tydens elke oomblik van die werkingsgeskiedenis slegs 'n gedeelte van die waarheid bereik word; integrasie in die begrip is nooit volledig nie.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.