Engels: Verskil tussen weergawes
Hausa Etikette: Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf |
Tegel (besprekings | bydraes) k Wysigings deur 197.210.53.86 teruggerol na laaste weergawe deur SpesBona Etiket: Terugrol |
||
| Lyn 1: | Lyn 1: | ||
:''Hierdie artikel handel |
:''Hierdie artikel handel oor die Engelse taal. Sien gerus [[Engels (dubbelsinnig)]] vir ander artikels met 'n soortgelyke titel.'' |
||
{{Inligtingskas Taal |
{{Inligtingskas Taal |
||
|naam=Engels |
|naam=Engels |
||
| Lyn 5: | Lyn 5: | ||
|uitspraak=[ˈɪŋɡlɪʃ] |
|uitspraak=[ˈɪŋɡlɪʃ] |
||
|familiekleur=Indo-Europees |
|familiekleur=Indo-Europees |
||
|state={{vlagland|Australië}}<br />{{vlagland|Belize}}<br />{{vlagland|Botswana}}<br />{{vlagland|Burundi}}<br />{{vlagland|Eritrea}}<br />{{vlagland|eSwatini}}<br/>{{vlagland|Ethiopië}}<br />{{vlagland|Filippyne}}<br />{{vlagland|Ghana}}<br />{{vlagland|Guyana}}<br />{{vlagland|Ierland}}<br />{{vlagland|Indië}}<br />{{vlagland|Jamaika}}<br />{{vlagland|Kameroen}}<br />{{vlagland|Kanada}}<br />{{vlagland|Kenia}}<br />{{vlagland|Lesotho}}<br />{{vlagland|Liberië}}<br />{{vlagland|Malawi}}<br />{{vlagland|Maleisië}}<br />{{vlagland|Namibië}}<br />{{vlagland|Nieu-Seeland}}<br />{{vlagland|Nigerië}}<br />{{vlagland|Pakistan}}<br />{{vlagland|Papoea-Nieu-Guinee}}<br />{{vlagland|Rwanda}}<br />{{vlagland|Sierra Leone}}<br />{{vlagland|Singapoer}}<br />{{vlagland|Soedan}}< |
|state={{vlagland|Australië}}<br />{{vlagland|Belize}}<br />{{vlagland|Botswana}}<br />{{vlagland|Burundi}}<br />{{vlagland|Eritrea}}<br />{{vlagland|eSwatini}}<br />{{vlagland|Ethiopië}}<br />{{vlagland|Filippyne}}<br />{{vlagland|Ghana}}<br />{{vlagland|Guyana}}<br />{{vlagland|Ierland}}<br />{{vlagland|Indië}}<br />{{vlagland|Jamaika}}<br />{{vlagland|Kameroen}}<br />{{vlagland|Kanada}}<br />{{vlagland|Kenia}}<br />{{vlagland|Lesotho}}<br />{{vlagland|Liberië}}<br />{{vlagland|Malawi}}<br />{{vlagland|Maleisië}}<br />{{vlagland|Namibië}}<br />{{vlagland|Nieu-Seeland}}<br />{{vlagland|Nigerië}}<br />{{vlagland|Pakistan}}<br />{{vlagland|Papoea-Nieu-Guinee}}<br />{{vlagland|Rwanda}}<br />{{vlagland|Sierra Leone}}<br />{{vlagland|Singapoer}}<br />{{vlagland|Soedan}}<br />{{vlagland|Suid-Afrika}}<br />{{vlagland|Suid-Soedan}}<br />{{vlagland|Tanzanië}}<br />{{vlagland|Uganda}}<br />{{vlagland|Verenigde Koninkryk}}<br />{{vlagland|Verenigde State}}<br />{{vlagland|Zambië}}<br />{{vlagland|Zimbabwe}} |
||
|streek=[[Afrika]], [[Asië]], [[Europa]], [[Noord-Amerika]], [[Oseanië]] |
|||
|sprekers=335 miljoen (as moedertaal)<ref name="Ethnologue">{{en}} {{cite web |url=https://www.ethnologue.com/language/eng | title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, English | publisher=[[Ethnologue]] | accessdate=25 Augustus 2018}}</ref><ref name="economist">{{en}} [https://www.economist.com/world/europe/displayStory.cfm?Story_ID=883997 The Triumph of English], The Economist, 20 Desember 2001</ref><br />250 miljoen (as tweede taal)<ref name="Ethnologue" /><ref name="economist" /><br />1,8 miljard (as derde taal)<ref name="wwenglish">{{en}} {{cite web |url=https://classic-web.archive.org/web/20070401233529/https://www.ehistling-pub.meotod.de/01_lec06.php |title=Lecture 7: World-Wide English |accessdate=26 Maart 2007|publisher=<sub>E</sub>HistLing }}</ref> |
|||
|rang=11 |
|||
|skrif=[[Latynse alfabet]] |
|||
|fam1=[[Indo-Europese tale|Indo-Europees]] |
|||
|fam2=[[Germaanse tale|Germaans]] |
|||
|fam3=[[Wes-Germaanse tale|Wes-Germaans]] |
|||
|fam4=Hoog-Duits |
|||
|nasie={{vlagland|Verenigde Nasies}}<br />[[Lêer:Vlag van die AU.png|22px]] [[Afrika-unie]]<br />[[Lêer:Vlag van die Britse Statebond.png|22px]] [[Britse Statebond]]<br />{{vlagland|Europese Unie}}<br />[[Lêer:NATO flag.svg|22px]] [[NAVO]]<br />[[Lêer:NAFTA logo.png|22px]] [[NAFTA]]<br />{{vlagland|Australië}}<br />{{vlagland|Belize}}<br />{{vlagland|Botswana}}<br />{{vlagland|Burundi}}<br />{{vlagland|Eritrea}}<br />{{vlagland|eSwatini}}<br />{{vlagland|Ethiopië}}<br />{{vlagland|Filippyne}}<br />{{vlagland|Ghana}}<br />{{vlagland|Guyana}}<br />{{vlagland|Ierland}}<br />{{vlagland|Indië}}<br />{{vlagland|Jamaika}}<br />{{vlagland|Kameroen}}<br />{{vlagland|Kanada}}<br />{{vlagland|Kenia}}<br />{{vlagland|Lesotho}}<br />{{vlagland|Liberië}}<br />{{vlagland|Malawi}}<br />{{vlagland|Maleisië}}<br />{{vlagland|Namibië}}<br />{{vlagland|Nieu-Seeland}}<br />{{vlagland|Nigerië}}<br />{{vlagland|Pakistan}}<br />{{vlagland|Papoea-Nieu-Guinee}}<br />{{vlagland|Rwanda}}<br />{{vlagland|Sierra Leone}}<br />{{vlagland|Singapoer}}<br />{{vlagland|Soedan}}<br />{{vlagland|Suid-Afrika}}<br />{{vlagland|Suid-Soedan}}<br />{{vlagland|Tanzanië}}<br />{{vlagland|Uganda}}<br />{{vlagland|Verenigde Koninkryk}}<br />{{vlagland|Verenigde State}}<br />{{vlagland|Zambië}}<br />{{vlagland|Zimbabwe}} |
|||
|agentskap=''geen'' |
|||
|iso1=en|iso2=eng|iso3=eng |
|||
|kaart=[[Lêer:Anglospeak(800px).png|duimnael|links| |
|||
{{sleutel|#0000ff|Lande waar Engels 'n inheemse meerderheidstaal is}} |
|||
{{sleutel|#8ddada|Lande waar Engels 'n amptelike maar nie inheemse meerderheidstaal is nie}}]] |
|||
}} |
|||
'''Engels''' (''English'', [ˈɪŋɡlɪʃ], {{Audio|En-uk-english.ogg|luister}}) is 'n [[Wes-Germaanse tale|Wes-Germaanse taal]] wat vanuit [[Engeland]] ontwikkel het. Dit is die derde mees algemene "eerste" taal (inheemse sprekers), met omtrent 335 miljoen mense in [[2002]]. Engels het ''[[lingua franca]]''-status in baie dele van die wêreld, as gevolg van die militêre, [[ekonomie]]se, [[wetenskap]]like, [[politiek]]e en [[Kultuur|kulturele]] invloed van die [[Verenigde Koninkryk]] en later die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. Waar moontlik word omtrent alle studente wêreldwyd verplig om 'n bietjie Engels te leer, en kennis van Engels is feitlik 'n voorvereiste om te kan werk in vele velde en beroepe. Die meeste hoër akademiese inrigtings, byvoorbeeld, vereis 'n basiese vlak van Engels. |
|||
== Betekenis == |
== Betekenis == |
||
Wysiging soos op 17:37, 28 Maart 2019
- Hierdie artikel handel oor die Engelse taal. Sien gerus Engels (dubbelsinnig) vir ander artikels met 'n soortgelyke titel.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Engels (English, [ˈɪŋɡlɪʃ], ) is 'n Wes-Germaanse taal wat vanuit Engeland ontwikkel het. Dit is die derde mees algemene "eerste" taal (inheemse sprekers), met omtrent 335 miljoen mense in 2002. Engels het lingua franca-status in baie dele van die wêreld, as gevolg van die militêre, ekonomiese, wetenskaplike, politieke en kulturele invloed van die Verenigde Koninkryk en later die Verenigde State. Waar moontlik word omtrent alle studente wêreldwyd verplig om 'n bietjie Engels te leer, en kennis van Engels is feitlik 'n voorvereiste om te kan werk in vele velde en beroepe. Die meeste hoër akademiese inrigtings, byvoorbeeld, vereis 'n basiese vlak van Engels.
Betekenis
Moderne Engels, soms beskryf as die eerste wêreldwye lingua franca[4][5] is die belangrikste internasionale taal vir kommunikasie, wetenskap, lugvaart, vermaak, toerisme, radio, diplomasie en in die sakewêreld.[6] Die uitbreiding van die taal vanaf die Britse eilande tot oor die hele wêreld het saam met die groei van die Britse Ryk begin, en aan die einde van die negentiende eeu was die taal reeds wêreldwyd versprei.[7] Die taal is dominant in die Verenigde State en deur sy groeiende ekonomiese en kulturele invloed en sy magstatus sedert die Tweede Wêreldoorlog het die posisie van die taal wêreldwyd versterk.[5]
'n Goeie kennis van Engels is 'n vereiste in 'n aantal werkgebiede en beroepe soos geneeskunde en informatika; as gevolg daarvan verstaan ten minste een miljard mense die basiese beginsels van Engels. Dit is ook een van die ses amptelike tale van die Verenigde Nasies.
Taalkundiges soos David Crystal erken dat een van die gevolge van die groei van Engels (nes ander wêreldwye tale) is dat die taalkundige diversiteit op baie plekke ter wêreld verlore gaan, in besondere Australasië en Noord-Amerika.
Geskiedenis
Oud-Wes-Noors
Oud-Oos-Noors
Oud-Goties
Oud-Engels (Wes-Germaans)
Kontinentale Wes-Germaanse tale
Krim-Goties (Oos-Germaans)
Engels ontstaan uit vele Germaanse dialekte, wat na Groot-Brittanje gebring is deur die Angelsaksiese koloniste aan die begin van die 5de eeu, veral die Angele, Saksers en die Jute.
Die taal word sterk beïnvloed deur die Oud-Noorse taal van die Vikings. Na die Normandiese verowering van Engeland in 1066, ondervind die taal 'n sterk Franse invloed en ontwikkel van Oudengels tot Middelengels. 'n Rede vir die verandering was die algemene gebruik van leenwoorde uit die Normandiese woordeskat en die gebruik van Normandiese spelreëls. Hedendaagse Engels ontwikkel self daaruit en gaan voort met die opneem van buitelandse leenwoorde, veral uit Latyn en Grieks. Dit neem ook leenwoorde oor vanuit die Indiese tale.
Die grammatikale struktuur van Engels is nog steeds oorwegend Germaans met enkele Romaans-ontleende sinskonstruksies. Van die totale Engelse woordeskat is baie woorde (ongeveer 60%) egter vanaf Franse en Latynse herkoms. Mense verwys soms na Engels as 'n oorbrugingstaal tussen die wêreld van die Germaanse en Romaanse tale.
Met Engels word deurgaans soos volg geperiodiseer:
- Oudengels, 7de en 8ste eeu, ook bekend as Angelsaksies, soos verklaar in Beowulf.
- Middelengels, 12de-15de eeu, beïnvloed deur Normandies ('n Franse dialek) na die slag by Hastings.
- Nuwe-Engels, 16de eeu tot hede
Moderne gebruik
Die Engelse taal is vanaf die 20ste eeu die invloedrykste taal ter wêreld. Dit is deels as gevolg van die Britse koloniale uitbreiding in die 19de eeu waardeur Engels in baie voormalige kolonies nog steeds die vernaamste (amptelike en bestuurs-) taal is, maar veral ook deur die kulturele en wetenskaplike dominerende Verenigde State.
Eerste taal
80–100%
60–80%
40–60%
20–40%
0–20%
Engels is die amptelike taal van onder andere Australië, Belize, Nieu-Seeland en Nigerië en een van die amptelike tale van onder andere Kanada, Ierland en Suid-Afrika. Engels funksioneer de facto as amptelike taal van die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State.
Tweede taal
Engels word deur vele mense as tweede taal gepraat. As mens die eerste- en tweedetaalsprekers by mekaar optel, is die selfs die mees gebruikte taal ter wêreld. Beskou mens slegs die eerstetaalsprekers, dan word Engels nog oortref deur Mandaryns en Spaans. Die taal dien as lingua franca by die kommunikasie in wetenskap, tegnologie en in die internasionale politieke en ekonomiese verkeer oor die hele wêreld.
'n Inisiatief van die Universiteit van Cambridge, die University of Cambridge ESOL examination, is 'n reeks skooleksamens wat die beheersing van die Engelse taal deur nie-moedertaalsprekers toets. Wêreldwyd neem jaarliks 2 miljoen mense in meer as 130 lande aan die eksamens deel.
Woordeskat
Engels het 'n baie groot woordeskat en daar kom gereeld twee woorde voor vir 'n enkele begrip: een Germaans en een Romaans (byvoorbeeld 'freedom' en 'liberty' beteken beide 'vryheid'). Die verskil in gebruik word grotendeels bepaal deur die register: die Germaanse woord by voorkeur in die daaglikse lewe en die Romaanse sinomieme in amptelike geskrewe taal. Die totale aantal woorde in die Engelse taal is 'n onderwerp van bespreking, maar volgens die Oxford Woordeboek is dit minstens 500 000.
Volgens die Shorter Oxford Dictionary is die woorde in Engels van hierdie oorsprong:
- Frans, inklusief oud-Frans en anglo-Frans: 28,3%
- Latyn: 28,24%
- Andere Germaanse tale (Oudengels/Middelengels, Oudnoors en Oud-Nederlands): 25%
- Grieks: 5,32%
- Andere tale/onbekend: ongeveer 8%
Spelling
Engels het 'n baie diep ortografie, dit wil sê daar is weinig verband tussen uitspraak en skryfwyse. 40 klanke word op 1120 verskillende wyses geskryf. Volgens die navorser Eraldo Paulesu van die Milaanse Universiteit is dit die oorsaak dat in Engelstalige lande tweemaal soveel disleksie-diagnoses voorkom as in Italië. In Italiaans word 25 klanke op slegs 33 verskillende wyses geskryf.
Sien ook
Verwysings
- ↑ 1,0 1,1 (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, English". Ethnologue. Besoek op 25 Augustus 2018.
- ↑ 2,0 2,1 (en) The Triumph of English, The Economist, 20 Desember 2001
- ↑ (en) "Lecture 7: World-Wide English". EHistLing. Besoek op 26 Maart 2007.
- ↑ (en) "Global English: gift or curse?". Besoek op 4 April 2005.
- ↑ 5,0 5,1 (en) David Graddol (1997). "The Future of English?" (PDF). The British Council. Besoek op 15 April 2007.
- ↑ (en) "The triumph of English". The Economist. 20 Desember 2001. Besoek op 26 Maart 2007.
- ↑ (en) "Lecture 7: World-Wide English". eHistLing. Besoek op 26 Maart 2007.
Verdere leesstof
- The Oxford Companion to the English Language, ed. Tom McArthur
- The Cambridge Encyclopedia of the English Language, deur David Crystal
- A History of the English Language deur Albert Baugh en T. Cable (London, 2002)
Eksterne skakels
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Engels. |
 |
Sien Engels in Wiktionary, die vrye woordeboek. |
- (en) "English language". Encyclopædia Britannica. Besoek op 25 Augustus 2018.
- Ethnologue report for English
- The World's Most Widely Spoken Languages
- Cambridge Dictionary
- BBC – Radio 4 – Routes of English
- AskOxford.com: Global English
- English-English dictionary – kombineer inligting vanuit verskeie woordeboeke.
- Woordeboek Engels-Afrikaans-Engels
- Development of English
- Read Print Books – sluit baie publieke-domein werke in vanuit klassieke Engelse literatuur
- Learning Vocabulary Can Be Fun Vier aanlyn, interaktiewe speletjies om studente te help woordeskat aanleer.
| Indo-Europese tale: Kentum-tale: Germaanse tale | ||
|---|---|---|
| Noord-Germaanse tale: | ||
| Deens | Faroëes | Noors (Bokmål, Nynorsk) | Sweeds | Yslands | ||
| Wes-Germaanse tale: | ||
| Afrikaans | Duits | Engels | Fries (Noord-Fries, Oos-Fries/Saterfries, Wes-Fries) | Jiddisj | Limburgs | Luxemburgs | Nederduits | Nederlands (Oos-Vlaams, Wes-Vlaams) | Nedersaksies (Wes-Veluws) | Skots | ||
| Oos-Germaanse tale: | ||
| Boergondies (†) | Goties (†) | Vandaals (†) | ||