Groot Muur van China

Groot Muur van China*
Unesco-wêrelderfenisterrein
Die Groot Muur van China in Shanhaiguan.
Groot Muur van China Ligging van die Groot Muur in China
Koördinate: 40°20′37″N 116°0′06″O
Lande	Volksrepubliek China
Tipe	Kultureel
Kriteria	i, ii, iii, iv, vi
Verwysings	438
Streek†	Asië
Inskripsiegeskiedenis
Inskripsie	1987  (11de Sessie)
* Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer.

Die Groot Muur van China (Chinees: 萬里長城 / 万里长城 Wànlǐ Chángchéng‚ 10 000 Li lang Muur; ook 中國長城 / 中国长城 Zhōngguó Chángchéng‚ "Lang Chinese Muur") is 'n reeks van ou steenmure in die noorde van die Volksrepubliek China. Verskeie mure is gebou vanaf die 7de eeu v.C. en is later versterk en aanmekaar gebou. Nie al die mure vorm deel van een groot muur nie, maar dit word gesamentlik die Groot Muur van China genoem.

Die muur is opgerig om die Chinese Keiserryk teen die vyandelike nomadiese ruitervolke te beskerm. Die muur strek oor 21 196,18 kilometers van Shanhaiguan by Bo Hai (300 km oos van Beijing) tot Lop Nur in die suidoostelike deel van die outonome streek Xinjiang. Dit is die langste struktuur wat nog deur mense opgerig is. Die muur is ongeveer vyf persone breed en 20 persone hoog.

Geskiedenis

Kaart van die Groot Muur van China

Ruines van 'n wagtoring

Die eerste muur wat verband hou met die Groot Muur dateer waarskynlik vanaf die sewende eeu v.C. In die tydperke van Lente en Herfs sowel as die tydperk van die Strydende State is China verdeel in 'n aantal mededingende ryke wat defensiewe hindernisse langs hul grense gebou het. Hierdie is gewoonlik opgerig met behulp van die arbeidsintensiewe boutegnieke van vasgestampte grond, waar die klei en grond saamgepers word in 'n massiewe massa. Onder die bedreiging van die Xiongnu en ander noordelike steppe-volke het die verdedigingsmure van die ryke Zhao, Yan en Qin vanaf die vierde eeu v.C. 'n sistematiese karakter begin aangeneem.

Qin Shi Huangdi het uiteindelik alle mededingende state verower en in 221 v.C. China onder sy heerskappy verenig. Die grootste bouprojek tydens die elfjarige regering van hierdie megalomaniese keiser was om die mure op die noordelike grens te verenig en te versterk. Nog 'n groot projek was die konstruksie van sy eie mausoleum in Xi'an met die beroemde Terracottaleër. Die opofferings wat die mense tydens die bewind van Qin Shi Huangdi moes maak was egter so groot dat die mense ná sy dood opstandig geword het en sy dinastie moes plek maak vir die Han-dinastie, wat meer as vier eeue sou regeer. Die Han-heersers het die Groot Muur verder uitgebrei, maar in die eeue wat daarna volg, het die verdedigingskompleks verval.

In die dertiende eeu het die Mongole onder leiding van Djengis Khan en sy opvolgers die hele China verower en die Yuan-dinastie gestig. Die Mongole het beide die werklike China en die noordelike-steppe-gebied beheer en het natuurlik nie 'n verdedigingslinie benodig nie. Die Venesiaanse ontdekkingsreisiger Marco Polo het jare lank in China van Koeblai Khan gewoon, maar het nie in sy reisverslag die Groot Muur genoem nie.

Hierdie situasie het verander toe die Mongole in 1368 deur die outonome Ming-dinastie uitgedryf is. Die stigter van hierdie dinastie, Zhu Yuanzhang (1368–1398), het opdrag gegee om 'n langer en sterker muur as voorheen te bou. Die eerste Ming-keisers het gereeld besluit op 'n offensiewe strategie teen die Mongole, maar dit het verander na die groot nederlaag in Tumu in 1449. Esen tajsj, die leier van die Oirat-Mongole, het 'n groot Chinese leër verslaan en die Ming-Keiser Zhengtong gevang. Esen tajsj het sy gyselaar 'n jaar later vrygelaat omdat die Chinese geweier het om die losprys te betaal. 'n Nuwe keiser het Zhengtong se plek op die troon geneem. Ná hierdie debakel was daar nie meer offensiewe optrede deur die Chinese in die Steppe-gebied nie en die Ming-dinastie was daarop ingestel om die Groot Muur uit te brei en te versterk.

'n Deurlopende verdedigingslyn van sowat 6 300 kilometer is gebou van die Hexi-korridor in Gansu tot die Golf van Bohai en die Yalurivier op die grens met Korea. Die gebied is in nege streke verdeel onder leiding van 'n militêre bevelvoerder, wat aan die keiserlike minister van verdediging gerapporteer het. Elke streek het sy eie fort en strategiese passe. Van meer as 1000 forte en wagtorings word beman. Die wagposte was in kontak met mekaar met die gebruik van rookseine. Die Groot Muur was gemiddeld een en 'n half meter breed en vyf meter hoog.

Die Muur het tientalle hekke, wat gebruik word vir die streng gereguleerde handel met die Steppe-volke. Die oostelike hek is Shanhaiguan op die Golf van Bohai, die westelike hek is Jiayuguan in die prefektuur met dieselfde naam. Hierdie laaste hek is gereeld deur reisigers op die Syroete gebruik.

Uiteindelik het die Groot Muur die Ming-dinastie nie gered nie. Aan die begin van die sewentiende eeu het die Mantsjoe in die noordooste 'n toenemende bedreiging gebied, terwyl binnelandse opstande die gesag van die Ming-dinastie ondermyn het. In 1644 het die opposisie Li Zicheng Beijing beset, waarna die laaste Ming-keiser Chongzhen homself in 'n boom in die Jingshan-park in die Verbode Stad opgehang het. Verskeie Ming-generaals het na die Mantsjoes oorgeloop en die Groot Muur by Shanhaiguan geopen. Die Mantsjoe verower die hele China en stig die Qing-dinastie, die laaste imperiale dinastie van China. Onder hulle heerskappy het die Chinese grense in die noorde en weste grootliks uitgebrei en vervolgens het die Groot Muur sy militêre funksie verloor.

Fotogalery

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Groot Muur van China.
• (en) "Great Wall of China". Encyclopædia Britannica. Besoek op 6 April 2019.