Tiananmen-betogings van 1989: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Skakel
Sobaka (besprekings | bydraes)
Lyn 23: Lyn 23:
In 1988 en 1989 het dit duidelik geword dat Deng se ekonomiese hervormings skadelike newe-effekte gehad het. [[Inflasie]] was dertig persent en lone is nie aangepas by die pryse van goedere nie. Daarbenewens sou die hervormings en die neiging tot meer openheid in die [[Sowjetunie]] onder leiding van [[Michail Gorbatsjof]] waarskynlik 'n belangrike rol speel in die uitbreek van studente-protes op die Tiananmen-plein.
In 1988 en 1989 het dit duidelik geword dat Deng se ekonomiese hervormings skadelike newe-effekte gehad het. [[Inflasie]] was dertig persent en lone is nie aangepas by die pryse van goedere nie. Daarbenewens sou die hervormings en die neiging tot meer openheid in die [[Sowjetunie]] onder leiding van [[Michail Gorbatsjof]] waarskynlik 'n belangrike rol speel in die uitbreek van studente-protes op die Tiananmen-plein.


Studente protes het op 17 April 1989 uitgebreek, eise vir politieke hervorming, die beëindiging van [[korrupsie]] binne die Kommunistiese Party en meer [[demokrasie]], word gestel. Die protesaksie het voortgeduur tot die maand Junie. Die BBC News Service skat die aantal betogers op sy hoogtepunt op 250 000. Intussen het 'n hewige magstryd in die land se hoogste beheerliggaam tussen premier Li Peng gewikkel, ondersteun deur Deng en party leier Zhao Ziyang. Die konflik is gevestig ten gunste van Li Peng. Dit het gelei tot die bloedige optrede deur die Chinese leër wat studente met tenks en soldate aangeval het. Die dodetal word geskat tussen 1500 en 3000 sterftes.
Studente protes het op 17 April 1989 uitgebreek, eise vir politieke hervorming, die beëindiging van [[korrupsie]] binne die Kommunistiese Party en meer [[demokrasie]], word gestel. Die protesaksie het voortgeduur tot die maand Junie. Die BBC News Service skat die aantal betogers op sy hoogtepunt op 250 000. Intussen het 'n hewige magstryd in die land se hoogste beheerliggaam tussen premier [[Li Peng]] gewikkel, ondersteun deur Deng en party leier Zhao Ziyang. Die konflik is gevestig ten gunste van Li Peng. Dit het gelei tot die bloedige optrede deur die Chinese leër wat studente met tenks en soldate aangeval het. Die dodetal word geskat tussen 1500 en 3000 sterftes.


== Nasleep ==
== Nasleep ==

Wysiging soos op 18:33, 25 Julie 2019

Die Plein van die Hemelse Vrede of Tiananmen-plein, die middlepunt van die protesaksies.

Die Tiananmen-betogings van 1989, of die Tiananmen-protes (ook die Tiananmen-bloedbad) was 'n studente-protes wat op die aand van 4 Junie 1989 op die Tiananmen-plein in Beijing (China) tot 'n einde gekom het. 'n Beraamde een miljoen studente en ander burgers het oor tyd aan die protes deelgeneem. Die protes word met geweld teengestaan, wat die dood van ten minste honderde mense tot gevolg gehad het. Dit was die grootste protes teen die Kommunistiese Party van China en sy instellings sedert die 1949-revolusie.

Die protes het ontstaan na die dood in April 1989 van Hu Yaobang, die hervormingsgesinde sekretaris-generaal van die Kommunistiese Party. Hu Yaobang is reeds in 1987 afgesit omdat hy in 1986 met lankmoedigheid teen studente-protes gehandel het. Die hele maand Mei het die studente die plein beset, waarop selfs 'n replika van die Amerikaanse Statue of Liberty geplaas is.

Na verskeie mislukte pogings om die betogings te beëindig, is die weermag uiteindelik ontplooi. Op die aand van 3 tot 4 Junie is die weermag deur Deng Xiaoping opdrag gegee om te vuur op die betogers en omstanders. Die skattings van die aantal sterftes wissel van honderde tot duisende. Alhoewel 'n gewelddadige reaksie as 'n moontlikheid beskou is, het die vlak van geweld tog wêreldwyd verras.

Na hierdie bloedige verplettering van die betogings, is tenks gebruik om die strate en die plein skoon te maak. Die bekendste beelde hiervan is van 'n man wat voor die kolon tenks gestaan het en hulle gestop het en internasionaal bekend staan as die 'onbekende tenkman'.

Deng Xiaoping

Toe Mao Zedong in 1976 oorlede is, het Deng Xiaoping na 'n interne magstryd in 1981 die leier van die Chinese Volksrepubliek geword. Aanvanklik is sy beleid gekenmerk deur hervormings van 'n politieke, sosiale en ekonomiese aard wat positief deur die bevolking ontvang is. Hierdie hervormingsprogram het egter ook 'n deel van die bevolking gelei om meer en meer radikale hervormings te eis. Die belangrikste van hierdie vereistes kan as volg opgesom wordː

1. Die reg om die regering openlik te kritiseer.

2. Die reg om werk te verander en op eie inisiatief in die buiteland te reis.

3. die reg op verteenwoordiging van nie-kommunistiese partye.

Dié eise is deur Deng verwerp en is gevolg deur die arrestasie van 'n aantal opposisieleiers, waarvan sommige selfs tot 15 jaar tronkstraf gevonnis is. In 1986 het Deng die volgende doelwitte aangekondig: die Chinese bevolking moes ryk word en China moes 'n gemoderniseerde en voorspoedige land word.

1989: protes op die Tiananmen-plein

In 1988 en 1989 het dit duidelik geword dat Deng se ekonomiese hervormings skadelike newe-effekte gehad het. Inflasie was dertig persent en lone is nie aangepas by die pryse van goedere nie. Daarbenewens sou die hervormings en die neiging tot meer openheid in die Sowjetunie onder leiding van Michail Gorbatsjof waarskynlik 'n belangrike rol speel in die uitbreek van studente-protes op die Tiananmen-plein.

Studente protes het op 17 April 1989 uitgebreek, eise vir politieke hervorming, die beëindiging van korrupsie binne die Kommunistiese Party en meer demokrasie, word gestel. Die protesaksie het voortgeduur tot die maand Junie. Die BBC News Service skat die aantal betogers op sy hoogtepunt op 250 000. Intussen het 'n hewige magstryd in die land se hoogste beheerliggaam tussen premier Li Peng gewikkel, ondersteun deur Deng en party leier Zhao Ziyang. Die konflik is gevestig ten gunste van Li Peng. Dit het gelei tot die bloedige optrede deur die Chinese leër wat studente met tenks en soldate aangeval het. Die dodetal word geskat tussen 1500 en 3000 sterftes.

Nasleep

Monument vir dié protes in Wrocław

Die demonstrasies is beëindig en 'n groot aantal studenteleiers is tot die dood veroordeel. Baie burgers van die studente stede van Beijing en Guangzhou het na die buiteland gevlug en politieke asiel in Noord-Amerika, Europa en Taiwan ontvang. Die meeste protesleiers wat gevlug het, het politieke asiel in Taiwan en die Verenigde State bekom. Van daar af organiseer hulle op 4 Junie jaarlikse plaaslike herdenkinge van die slagoffers. In Hongkong word vandag nog rondom die week van 4 Junie georganiseer met slagspreuke soos "Rehabiliteer 4 Junie" (平反 六四). In die aand word 'n stil optog met wit kerse gehou en protesliedjies gesing. Baie politieke vlugtelinge is uit die protes is deur die Hongkong-netwerke in die buiteland gesmokkel en na ander lande gegaan.

Daar was wêreldwye veroordeling en ontsteltenis oor die bloedige ontruiming van die Tiananmen-plein. Ten spyte van die sterk veroordeling van die internasionale gemeenskap teen die bloedbad, het Chinese leierskap sy magbasis versterk en Deng en sy medewerkers kon kommunisme in stand hou terwyl dit in Oos-Europa ineengestort het. Volgens 'n uitsending van Netwerk op 26 Julie 2006 was mense nog steeds aangehou op daardie tydstip wat by die 1989-opstand teenwoordig was.

In China is hierdie protes-aksie onderhewig aan streng sensuur.[1] Skoolboeke en historiese naslaanwerke ontbreek aan verwysings na die protes, en onderwysers wat dit aanbied, sal probleme kry van die regering. In die Chinese media en op webwerwe wat in China toeganklik is, is daar niks te vinde oor die insedent nie, behalwe 'n kort partystandpunt, oor 'n suksesvolle aksie teen "teen-revolusionêre onluste". In die loop van die jaarlikse herdenking is die Chinese regering baie aktief. Op die sosiale media blokkeer sensuurprogrammatuur sekere woorde wat verband hou met die protes, soos "tenk", "studenteleier" of "4 Junie". Voor die 30-jarige herdenking in 2019 is tientalle aktiviste, insluitend joernaliste, prokureurs en kunstenaars, voorlopig in hegtenis geneem, onder huisarres of op vakansie gestuur.[2] Die belangrikste lede van die Moeders van die Tiananmen, 'n netwerk van gesinne van die slagoffers van daardie tyd, is sedert einde Mei ook onder verskerpte toesig.[3] Stigter van die Ding Zilin-groep (82), wat haar 17-jarige seun verloor het, is onder huisarres geplaas.[2]

Eksterne skakels

Bibliografie

  • Lowe, N., Mastering Modern World History, Hampshire, 1997.
  • Wong, J., Red China Blues: My Long March from Mao to Now, Toronto, 1997.

Verwysings

Notas

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.