Parys: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
RAM (besprekings | bydraes)
k Wysigings deur 212.25.39.53 teruggerol na laaste weergawe deur YonaBot
Lyn 45: Lyn 45:
[[Beeld:800px-Louvre_by_night.jpg|thumb|left|300px|Die Paryse Louvre]]
[[Beeld:800px-Louvre_by_night.jpg|thumb|left|300px|Die Paryse Louvre]]
Parys ervaar groot welvaart uit sy ligging - belangrike handelsroetes kom hier bymekaar, en aan die begin van die [[12de eeu]] word die stad aansienlik vergroot. Tydens die heerskappy van die konings [[Lodewyk VI]] en VII neem die stad meer en meer administratiewe funksies as hoofstad van Frankryk waar, en sy beroemde skole - soos byvoorbeeld die katedraalskool van Sainte-Geneviève - lok die vernaamste geleerdes en 'n groot aantal studente van verskillende Europese lande. Uit hierdie skole wat hulle hoofsaaklik aan die linkeroewer van die rivier Seine bevind, ontstaan in die twaalfde eeu die Universiteit van Parys. Die studente het gewoonlik [[Latyn]] met mekaar gepraat sodat hulle woonbuurt (wat vandag nog bestaan) die [[Quartier Latin]] genoem word.
Parys ervaar groot welvaart uit sy ligging - belangrike handelsroetes kom hier bymekaar, en aan die begin van die [[12de eeu]] word die stad aansienlik vergroot. Tydens die heerskappy van die konings [[Lodewyk VI]] en VII neem die stad meer en meer administratiewe funksies as hoofstad van Frankryk waar, en sy beroemde skole - soos byvoorbeeld die katedraalskool van Sainte-Geneviève - lok die vernaamste geleerdes en 'n groot aantal studente van verskillende Europese lande. Uit hierdie skole wat hulle hoofsaaklik aan die linkeroewer van die rivier Seine bevind, ontstaan in die twaalfde eeu die Universiteit van Parys. Die studente het gewoonlik [[Latyn]] met mekaar gepraat sodat hulle woonbuurt (wat vandag nog bestaan) die [[Quartier Latin]] genoem word.

<font color="#FFFFFF">[http://gazeteler.oku.gen.tr gazeteler]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://gazete.oku.gen.tr gazete]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://hikaye.oku.gen.tr hikaye]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://hikaye.oku.gen.tr hikayeler]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://oyunlar.oku.gen.tr oyunlar]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://oyun.oku.gen.tr oyun]</font></font>
<font color="#FFFFFF">[http://sarkisozu.oku.gen.tr şarkı sözü]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://sarkisozleri.oku.gen.tr şarkı sözleri]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://dizin.oku.gen.tr dizin]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://haber.oku.gen.tr haber]</font>
<font color="#FFFFFF">[http://toplist.oku.gen.tr toplist]</font><p>
Die stad groei ook in die [[13de eeu]] nog sterk; die koninklike paleis word vergroot en die gotiese katedraal in die ''cité'' (historiese stadskern) word opgerig. Koning [[Filips II]] laat die stad, wat nou sowat 80&nbsp;000 inwoners tel, versterk, en onder koning [[Lodewyk IX]] is dit uiteindelik een van die grootste en belangrikste stede in Europa. Die stad groei saam met die monargie, maar weens sy oorgrote politieke belang kry dit nooit die stadsreg nie. 'n Koninklike ''provost'' regeer Parys, en behalwe vir die gildes - by name die koopliede van die Seine - slaag die burgerskap nie daarin om 'n stadsraad of ander verteenwoordigende liggame te skep nie. Die Sonkoning [[Lodewyk XIV]] verkies om in die nabygeleë [[Versailles]] te bly, wat van daardie stad tussen [[1643]] en [[1715]] die koninklike hoofstad maak.
Die stad groei ook in die [[13de eeu]] nog sterk; die koninklike paleis word vergroot en die gotiese katedraal in die ''cité'' (historiese stadskern) word opgerig. Koning [[Filips II]] laat die stad, wat nou sowat 80&nbsp;000 inwoners tel, versterk, en onder koning [[Lodewyk IX]] is dit uiteindelik een van die grootste en belangrikste stede in Europa. Die stad groei saam met die monargie, maar weens sy oorgrote politieke belang kry dit nooit die stadsreg nie. 'n Koninklike ''provost'' regeer Parys, en behalwe vir die gildes - by name die koopliede van die Seine - slaag die burgerskap nie daarin om 'n stadsraad of ander verteenwoordigende liggame te skep nie. Die Sonkoning [[Lodewyk XIV]] verkies om in die nabygeleë [[Versailles]] te bly, wat van daardie stad tussen [[1643]] en [[1715]] die koninklike hoofstad maak.



Wysiging soos op 03:49, 25 Junie 2007

Hierdie artikel handel oor Parys in Frankryk. Vir die dorp in die Vrystaat, sien Parys (Vrystaat).

Parys (Frans: Paris [paˈʀi]) is die hoofstad en grootste stad van Frankryk met 2 110 694 inwoners (2005) en 'n oppervlakte van 105,4 km². 11 501 738 mense woon in die metropolitaanse gebied van Parys (1 Januarie 2005). In administratiewe opsig is Parys tegelykertyd 'n stad en 'n département. Parys is die hoofkwartier van internasionale organisasies soos die UNESCO, die OECD, die Internasionale Handelskamer (ICC/CCI) en die Europese Ruimtevaartorganisasie ESA. Dit is die grootste Franstalige metropool en die kulturele sentrum van die Franstalige gemeenskappe (Frankofonie).

Parys, sy voorstede (La Petite Couronne - "Klein Randgebied") en die omgewing (La Grande Couronne - "Groot Randgebied") word L'Île-de-France genoem - dit is die historiese hartland van Frankryk en sy geestelike middelpunt.

Lêer:800px-Paris-panorama.jpg
Parys: Die stadshorison van La Défense

Daar is geen ander stad wat dieselfde bevoorregte stelling in sy eie land en op sy kontinent inneem soos Parys nie - dit is die stad van die avantgarde, die stad wat steeds aan die voorpunt van belangrike ontwikkelings staan. Parys is geweldig invloedryk in Frankryk, Europa en die wêreld, wat mode, kuns, politiek, argitektuur, filosofie, musiek en filmkuns betref.

Die metropolitaanse gebied van Parys is ook die belangrikste finansiële en sakesentrum van Europa en die hoofkwartier van sowat 40 persent van die Franse maatskappye. Die bruto nasionale produk van hierdie gebied is groter as dié van Australië. Die voorstad La Défense in die département Hauts-de-Seine huisves die grootste sentrale besigheidsgebied van Europa en op een na ook die grootste Europese aandelebeurs.

Parys
Lêer:Wapen van Parys.png
Land: Lêer:Vlag van Frankryk.png Frankryk
Région: Lêer:IDFflag.gif Île-de-France
Département: Parys
Koördinate: 48°51'N, 02°20'O
Oppervlakte: 105,40 km²
Bevolking: 2 110 694 (2005)
Bevolkingsdigtheid: 20.025,6 / km²
Hoogte: 33 m bo seespieël
Burgemeester: Bertrand Delanoë (PS)
Lêer:Paris from eiffel tower bs.jpg
Parys, soos gesien vanaf die Eiffeltoring, met La Défense in die agtergrond

Geografie

Die stad lê in die sentrum van die Paryse Bekken en 'n gemiddelde 65 meter bo seevlak. Parys word deur groot bosgebiede omring, wat as ontspanningsgebiede vir die stedelike bevolking dien. Die hoogste berg binne die stadsgrense is die heuwel Butte Montmartre (129 meter). 'n Kabelkar, die Funiculaire de Montmartre, neem besoekers na die bergspits. Teen die hange van die Montmartre lê ook die enigste wingerd van die Franse hoofstad.

Geskiedenis

Die vroegste Keltiese nedersettings ontstaan op twee klein eilande in die rivier Seine wat deur die stad vloei. In daardie tyd staan die dorp bekend as Louk-teih (Plek van die Moeras) of Lutu-hezi (Waterwoning). Hoewel daar net 'n klompie houthutte opgerig word, is dit 'n plek wat danksy die strategies belangrike ligging deur die Romeine uitgebou word. In die Romeinse tydperk kry die stad die naam Lutetia Parisiorum (die Parisii is 'n Galliese stam wat in die streek leef). Die Gallo-Romeinse stad beslaan ongeveer die oppervlak van die huidige cité (ou stadskern) en word danksy die Heilige Geneviève (422-502) in 451 deur die Hunne - wat toe groot dele van Europa verwoes - gespaar. Onder die Frankiese bewind word Parys die hoofstad van die Neustriese Deelryk, in die Karolingiese tydperk egter weer afgeskaal tot hoofstad van die graafskap. Met die bekroning van hertog Hugo Capet as koning van Frankryk 987 herwin Parys sy status as hoofstad van die ryk.

Lêer:800px-Louvre by night.jpg
Die Paryse Louvre

Parys ervaar groot welvaart uit sy ligging - belangrike handelsroetes kom hier bymekaar, en aan die begin van die 12de eeu word die stad aansienlik vergroot. Tydens die heerskappy van die konings Lodewyk VI en VII neem die stad meer en meer administratiewe funksies as hoofstad van Frankryk waar, en sy beroemde skole - soos byvoorbeeld die katedraalskool van Sainte-Geneviève - lok die vernaamste geleerdes en 'n groot aantal studente van verskillende Europese lande. Uit hierdie skole wat hulle hoofsaaklik aan die linkeroewer van die rivier Seine bevind, ontstaan in die twaalfde eeu die Universiteit van Parys. Die studente het gewoonlik Latyn met mekaar gepraat sodat hulle woonbuurt (wat vandag nog bestaan) die Quartier Latin genoem word.

Die stad groei ook in die 13de eeu nog sterk; die koninklike paleis word vergroot en die gotiese katedraal in die cité (historiese stadskern) word opgerig. Koning Filips II laat die stad, wat nou sowat 80 000 inwoners tel, versterk, en onder koning Lodewyk IX is dit uiteindelik een van die grootste en belangrikste stede in Europa. Die stad groei saam met die monargie, maar weens sy oorgrote politieke belang kry dit nooit die stadsreg nie. 'n Koninklike provost regeer Parys, en behalwe vir die gildes - by name die koopliede van die Seine - slaag die burgerskap nie daarin om 'n stadsraad of ander verteenwoordigende liggame te skep nie. Die Sonkoning Lodewyk XIV verkies om in die nabygeleë Versailles te bly, wat van daardie stad tussen 1643 en 1715 die koninklike hoofstad maak.

Die burgerlike verset teen die absolutistiese "Ancien Régime" bereik 'n hoogtepunt in die Franse Rewolusie. Op 14 Julie 1789 storm die burgers die gevangenis Bastille. Die Rewolusionêre probeer om die land van die adelsheerskappy, die geestelikheid en ook die Christelike "bygeloof" te bevry. Die nekslag wat die adel en kerk toegedien word, verseker dat Frankryk 'n sekulêre maatskappy van selfstandige burgers word.

Gustave Caillebotte - La Place de l'Europe in die reëntyd (laat 19de eeu)

Die rewolusionêre neigings van die Paryse bevolkings herleef in die Franko-Pruisiese Oorlog van 1870-1871 met die opstand van die Paryse Commune. Die beleg van Parys deur Pruisiese troepe en 'n hongersnood in die winter van 1870-1871 lei tot die Commune se oorgawe.

In die tagtigerjare van die 19de eeu beleef Parys weer 'n tydperk van bloeiende welvaart wat as La Belle Époque bekend staan. In hierdie tydperk word die bekendste baken van die stad, die Eiffeltoring, opgerig (1889). Parys organiseer ook die Olimpiese Spele van 1900.

Die Assemblée Nationale (parlementsgebou)

Die Tweede Wêreldoorlog en die Duitse blitzkrieg bring die bitter jare van Duitse besetting. In die laat somer van 1944 word Parys deur Geallieerde Anglo-Franse Magte bevry.

Studenteproteste en stakings dwarsoor die land skud die Paryse regering in 1968. Anders as byvoorbeeld in Duitsland sluit die studente- en werkersbewegings in Frankryk saam, en die eskalerende betogings en proteste hou vir sommige destydse waarnemers selfs die gevaar van 'n burgeroorlog in.

Die sestigerjare is ook 'n tydperk van ekonomiese vooruitgang; die ontwikkeling van die wolkekrabberbuurt La Défense begin. Parys bevestig sy rol as wêreldstad in die volgende dekades met 'n reeks asemrowende argitektoniese projekte wat deur die Franse Staatspresidente bevorder word. President Georges Pompidou bevorder die bou van die Centre Culturel in die stadswyk Beaubourg; President Valéry Giscard d'Estaing die Musée de l'Orsay, die Institut du Monde arabe en die Cité des Sciences et de l'Industrie; terwyl die glaspiramide van die Louvre, die Opéra-Bastille, die Bibliothèque de France en die Grande Arche in La Défense onlosmaaklik met President François Mitterrand verbind is.

La Défense, soos gesien vanuit die Eiffeltoring

In Desember 2005 stel die EPAD, die organisasie wat tans die ontwikkeling van La Défense beheer, planne bekend om 'n nuwe reeks van wolkekrabbers (waarvan een met 'n hoogte van sowat vierhonderd meter) en 'n nuwe skouburg met 5 000 sitplekke op te rig.

Lêer:Parys, Place de la Concorde.jpg
Place de la Concorde

Die beslissing van die Internasionale Olimpiese Komitee in Julie 2005 om die Olimpiese Spele van die jaar 2012 eerder in Londen as in Parys te laat plaasvind word in die stad en dwarsoor Frankryk met ontsteltenis ter kennis geneem.

Parys se banlieues, 'n ring van voorstede wat onder meer as woonkwartiere vir minderbevoorregte bevolkingsgroepe soos Noord- en Swart-Afrikaanse immigrante dien, is in die herfs van 2005 weer eens die skouplek van gewelddadige onluste, wat vinnig oor die hele land versprei. Grootskaalse immigrasie van ongeskooldes, wat werkloosheid, armoede, woningnood en misdaad tot gevolg het, het 'n ernstige probleem vir Franse metropole geskep. Die opgehoopte frustrasie van veral jeugdiges word vergroot deur die feit dat hulle grotendeels Franse burgerskap het, maar desondanks nie in die Franse maatskappy geïntegreer is nie. Baie van hulle kan selfs nie die bus- of treinkaartjie vir 'n besoek aan die Paryse binnestad bekostig nie en staan dus geen kans op 'n werkgeleentheid nie.

Die onluste in 2005 breek uit na die dood van twee jeugdiges, wat valslik geglo het dat hulle deur polisiemanne agternagesit is, in 'n ongeluk. Gewelddadige betogings en opmerkings deur die Franse Minister van Binnelandse Sake, Nicolas Sarkozy, dat die voorstede "skoongemaak" moet word, gee die aanleiding tot die landswye onluste.

Lêer:800px-Notre Dame Paris Winter.jpg
Die katedraal Notre-Dame
Rose-venster van die Sainte-Chapelle

Ekonomie

Die hoofkwartier van Chanel

Parys is die vernaamste ekonomiese sentrum van Frankryk, wat met sy reusagtige afsetgebied nog steeds aantreklik gemaak het vir die vervaardigers van verbruiksgoedere. Meer as 'n kwart van alle Franse nywerhede het hulle hoofkwartiere in die metropolitaanse gebied van Parys. Van die meer as 750 000 ondernemings in die metropolitaanse gebied van Parys het meer as 300 000 hulle hoofkwartiere in die stad self. Tans is die farmaseutiese nywerheid, die telekommunikasiebedryf, die uitgewersbedryf en navorsing die suksesvolste sektore van die Paryse ekonomie. Ten opsigte van navorsing en ontwikkeling het Parys nou die belangrikste stad in Europa geword, en vyf van die twaalf grootste banke het hulle hoofkwartiere in die stad.

Die stad staan tradisioneel bekend vir sy groot verskeidenheid luukse artikels, wat van haute couture-mode en juweliersware tot reukwater en skoonheidspreparate strek. Ander belangrike nywerhede vervaardig chemiese produkte, elektroniese toerusting, motors en masjiene. Parys is ook die Franse sentrum van die uitgewers- en drukkerybedryf.

Die meeste ondernemings van die Franse dienstesektor, veral finansiële instellings soos banke, opereer eweneens vanuit die hoofstad. Die finansiële sektor met die multinasionale banke BNP Paribas, Société Générale en Crédit Agricole bied tans werkgeleenthede vir sowat 270 000 mense.

Sy rol as een van die belangrikste handelsmetropole in Europa verseker ook dat groot multinasionale ondernemings soos Sony, IBM, Hewlett Packard France, Siemens und Motorola hier hulle Franse hoofkwartiere het. 38 multinasionale ondernemings het hulle internasionale hoofkwartier in die stad. Parys is ook die setel van die Europese beurs Euronext.

Parys trek as een van die gastronomiese hoofstede van die wêreld voordeel uit sy ligging in die hart van een van die vrugbaarste landboustreke in Europa. Landbou vorm dan ook eeue lank die ekonomiese basis van die omgewing en verskaf die voedsel vir 'n vinnig groeiende bevolking.

Ondanks die feit dat Parys een van die welvarendste gebiede in die Europese Unie is, bly die werkloosheidsyfer met sowat tien persent (7,5 persent in die metropolitaanse gebied) nog steeds sorgwekkend. Na ramings is daar meer as 50 000 dakloses wat skuiling in die metrostasies en ander plekke moet vind.

Parys se posisie in die globale ekonomie

Parys en sy onmiddellike omgewing, die Île-de-France, behoort met 'n bruto geografiese produk (BGP) van €449 miljard (VSA-$507 miljard) in die jaar 2003 tot die enjins van die wêreldekonomie en sou as 'n onafhanklike staat as die vyftiende grootste ekonomie ter wêreld gelys word.

Lêer:800px-Esplanade-de-la-defense.jpg
'n Nagtelike uitsig oor die Esplanade van La Défense

Met slegs 18,7 persent van Frankryk en 2,5 persent van die Europese Unie se totale bevolking genereer die hoofstad en sy omgewing naastenby dertig persent van Frankryk en 4,5 persent van die Europese Unie se BGP. In Noord-Amerika is daar net twee metropolitaanse gebiede met 'n groter BGP as Parys, New York Stad en Los Angeles, terwyl in Asië slegs Tokio en Osaka meer dienste en goedere produseer as die Franse hoofstadgewes Île-de-France.

In teenstelling met wêreldstede soos Londen en New York, wat hulle in die wêreldekonomie op die verskaffing van finansiële dienste gespesialiseer het, beskik Parys nog oor 'n relatief sterk nywerheidsbasis. Met sy 650 000 werknemers is die Paryse nywerhede die belangrikste in Frankryk, nog voor die gebied Rhône-Alpes met sy metropool Lyon.

Desondanks bly die verskaffing van dienste met toegevoegde waarde die belangrikste groeisektor van die Paryse ekonomie. Ten spyte van Frankryk en Parys se gewildheid as die vernaamste toeristebestemmings ter wêreld verskaf die toerismebedryf minder as vier persent van die werkgeleenthede.

Jaarliks besoek 28 miljoen toeriste die Franse hoofstad, en Parys is nou een van die gewildste metropole vir internasionale konferensies met jaarliks meer as 1 000 byeenkomste, waarvan 300 internasionale vergaderings en 300 handelskoue is. Sakereise verskaf 'n jaarlikse inkomste van 3,5 miljard Euro aan die stad, terwyl die toerismebedryf meer as 9,9 miljard Euro per jaar verdien.

Besienswaardighede

Lêer:400px-Tour eiffel at sunrise from the trocadero.jpg
Die Eiffeltoring teen sonop
'n Uitsig oor die nagtelike Parys met die Arc de Triomphe (Triomfboog)
  • Die Arc de Triomphe is 'n reusagtige triomfboog in die neoklassieke styl. Keiser Napoléon I begin die bouwerk in 1806. Die boog, wat veertien jaar later voltooi is, verrys nou bo die twaalf strate wat straalvormig van die Place de l'Étoile uitgaan. Sedert 1920 huisves die boog die Graf van die Onbekende Soldaat. Ter nagedagtenis van alle gesneuwelde Franse soldate brand hier 'n ewige vlam (Place Charles de Gaulle, 75008 Paris).
  • Die Cathédrale Notre-Dame de Paris is in 1163 deur die destydse biskop Maurice de Sully begin en eers in 1345 voltooi. Die katedraal verteenwoordig twee eeue van gotiese boukuns (6, place du Parvis Notre-Dame).
  • Die Conciergerie is 'n reusagtige gebou aan die oewer van die Seine, wat eers as koningspaleis van die Capet-dinastie en later, tydens die Franse Rewolusie, as kerker gedien het. Die gevangenes wat hier aangehou is sluit prominentes soos Marie-Antoinette, Danton, Robespierre en André Chenier in. Die gebou, wat vandag 'n deel van die Paleis van Justisie is, beskik oor vier torings en drie sale in die gotiese styl (Conciergerie, 1, quai de l'Horloge, 75001 Paris).
  • Die Eiffeltoring aan die noordwestelike kant van die Champ-de-Mars is die bekendste baken van die Franse hoofstad, Parys. Die toring wat van staal gemaak is, is deur die Franse ingenieur Alexandre Gustave Eiffel (1832-1923) beplan en vir die Wêreldtentoonstelling en die eeufees van die Franse Rewolusie in 1889 gebou. Die toring is 300,5 meter hoog (met sy antenna 320,8 meter) en dien vandag as uitkykpunt en uitsaaitoring. Daar is hysbakke na die uitkykplekke wat 'n voortreflike uitsig oor die stad bied, en in goeie weersomstandighede kan 'n mens sowat 70 kilometer ver sien. Waagmoediges kan met die 1 652 trappies op na die boonste platvorm stap. Die toring huisves 'n poskantoor, 'n rolprentteater wat met sy films die geskiedenis van die Eiffeltoring behandel, en op die tweede verdieping, die bekende Jules Verne restourant. Dit is so gewild dat besprekings weke vooraf gemaak moet word (Champs-des-Mars, 75007 Paris).
  • Die Grande Arche de la Défense is 'n soort moderne weergawe van die Paryse Triomfboog (Arc de Triomphe). Die reusagtige, hoekige boog wat sowat 110 m hoog is, lê op die as van die Champs-Élysées. Die boog is met Italiaanse Carraramarmer en glas beklee en bied 'n asemrowende uitsig oor die stad. Die Roete van Hedendaagse Kuns met sowat 60 beeldhouwerke maak van La Défense - die grootste en modernste sakesentrum van Europa - 'n soort opelugmuseum (92044 Paris La Défense Cedex).
  • Die Hôtel National des Invalides / Tombeau de Napoléon is in 1670 deur koning Lodewyk XIV (Louis XIV) vir die invalides opgerig. In die pragtige goue koepel word keiser Napoléon se as bewaar. Die gebou huisves ook die groot oorlogsmuseum Musée de l'Armée met 300 000 historiese voorwerpe (6, boulevard des Invalides, 75007 Paris).
  • Die indrukwekkende moderne gebou van die Opéra National de Paris-Bastille verrys op die Place de la Bastille. Die operateater, wat deur die bekende argitek Carlos Ott ontwerp en in 1989 ingewy is, beskik oor 2 700 sitplekke (120, rue de Lyon, 75012 Paris).
  • Die Opéra National de Paris-Garnier is deur die argitek Garnier in die ryk versierde styl van Napoléon III ontwerp. Die Italiaanse Saal beskik oor uitstekende akoestiese eienskappe; Marc Chagall het die pragtige skildery aan die plafon geskep (8, rue Scribe, 75009 Paris).
  • Die Panthéon is 'n indrukwekkende kerk wat in 1758 deur die argitek Jacques-Germain Soufflot (1713-1780) opgerig is. Dit verrys bo die stadswyk Quartier Latin op die hoogtes van die Montagne Sainte-Geneviève. In 1791 neem die Assemblée Nationale die besluit om van die Panthéon, die begraafplaas van die groot persoonlikhede van Frankryk te maak (Place du Panthéon, 75005 Paris).
  • Sainte-Chapelle is 'n kunsvolle gebou wat in 1246 deur Lodewyk die Heilige opgerig is om die lydensrelikwieë te bewaar. Die glasvensters uit die 13de eeu maak 'n groot deel van die mure uit (naby Métro Cité-stasie).
  • Die Jardin du Luxembourg in die Quartier Latin (6de arrondissement) vorm die pragtige omgewing van die Palais du Luxembourg. Die paleis is tussen 1615 en 1627 deur die argitek Salomon de Brosse in die Florentynse styl opgerig. Vandag is dit die setel van die Franse Senaat. Die park met sy pragtige paaie, bome en poele is 'n gewilde ontspanningsplek vir die Parysenaars. Die talle standbeelde van Franse konings en koninginne maak van die park ook 'n historiese buitelugmuseum (Jardins du Luxembourg, 75006 Paris).

Bekende stadswyke

Lêer:800px-La defense.jpg
La Défense
  • La Défense in die weste van Parys is die grootste en belangrikste sentrale besigheidsdistrik van Europa. Dit dien as 'n gekombineerde woonbuurt en sakesentrum wat die hoofkwartiere van die belangrikste internasionale maatskappye huisves. Die stadswyk is 'n reusagtige wandellaan, terwyl die parkeerplekke, stasies, buslane en ander geriewe ondergronds aangelê is. Die futuristiese karakter van hierdie wolkekrabberbuurt word deur die reusagtige Grande Arche beklemtoon.
  • Faubourg Saint-Honoré is die hoofkwartier van die crème-de-la-crème van die internasionale modeontwerpers - rondom die kerk La Madeleine is name soos Hermès, Yves Saint-Laurent, Dior en Versace ou bekendes.
  • La Place de la Concorde, Champs-Elysées: Aan die einde van een van die mooiste lanings ter wêreld lê die grootste plein van Parys: La Place de la Concorde. Sedert 1836 staan hier 'n obelisk uit die Egiptiese stad Luxor.
  • Quartier du Marais, place des Vosges: Tydens die 17de eeu is die Quartier Marais die gewildste woonbuurt van die Paryse adel wat hier sy stadspaleise oprig. Vandag huisves die stadswyk talle kroeë en boetieke. Die Place des Vosges bekoor met sy harmoniese huisfasades.
  • Quartier Montmartre, place du Tertre: Tot die 19de eeu bly die Quartier Montmartre 'n klein dorpie. Na sy inlywing by die stad Parys word dit die gewildste ontmoetingsplek vir die Paryse kunstenaars en intellektueles. Vandag lok dit baie toeriste.

Museums

Die Centre Georges Pompidou
Die Musée d'Orsay
  • Die Centre National d'Art Moderne et de Culture Georges Pompidou met sy hipermoderne argitektuur, wat deur die Italiaanse meesterargitek Renzo Piano ontwerp is, is in een van Parys se oudste woonbuurte en lok miljoene in- en uitheemse besoekers. Dit stel die kuns van die 20ste eeu ten toon en beskik oor een van die omvattendste versamelings. 'n Verskeidenheid uitstallings, konserte en rolprentvertonings is deel van die konsep (19, rue Beaubourg, 75004 Paris).
  • Die Institut du Monde Arabe is in 1980 gestig om die verwisseling van gedagtes tussen die Westerse en die Islamitiese beskawings te bevorder. In die gebou met sy kenmerkende fasades van glas en staal is 'n museum en 'n ouditorium ingerig. Die instituut bied ook gereeld uitstallings aan. Die restourant op die boonste verdieping bied 'n pragtige uitsig oor die stad (1, rue des Fossés-Saint-Bernard, 75005 Paris).
  • Die Musée du Louvre is 'n voormalige koningspaleis wat nou een van die rykste museums wêreldwyd huisves. Die reusagtige glaspiramide in die binnehof is deur die Sjinees-Amerikaanse argitek Ieoh Ming Pei ontwerp (Entrée Pyramide du Louvre, 75058 Paris Cedex 01).
  • Die Pavillon de Marsan, in die noordelike vleuel van die Louvre, huisves twee museums: Die Musée des Arts Décoratifs en die Musée des Arts de la Mode. Meubels, sierade, tapyte, klere en ander voorwerpe uit die verlede word hier vertoon.
  • Die Musée d'Orsay is 'n voormalige stasiegebou - die Gare d'Orsay - wat nou een van die grootste en belangrikste museums van Parys huisves. Sy versamelings stel die kuns van die jare 1848 tot 1914 ten toon en word deur wisselende uitstallings aangevul (62, rue de Lille, 75007 Paris).
  • 'n Voormalige herehuis uit die 17de eeu, die Hôtel Salé, huisves die Musée Picasso. Die naam van die herehuis verwys na sy oorspronklike eienaar, Pierre Aubert, Seigneur de Fontenay, wat verantwoordelik is vir die belasting op sout, die sogenaamde gabelle. Die herehuis word in die jare 1656 tot 1659 deur die argitek Jean de Bouiller in die tipiese boustyl van die stadswyk Marais opgerig. Die huis word in 1964 deur die stad Parys gekoop, en in die jaar 1974 word die besluit geneem om die Picasso-museum in die Hôtel te huisves. Die museum word in 1985 geopen. Meer as 200 skilderye, 150 beeldhouwerke, 3 000 tekeninge en prente van Pablo Picasso kan hier bewonder word (5, rue Thorigny, 75003 Paris).
  • Die Musée Rodin in die Hôtel Biron, 'n meesterlike voorbeeld van die Rocaille-boustyl en voormalige stadspaleis uit die 19de eeu, vertoon die grootste kunswerke van die beroemde beeldhouer soos Les Bourgeois de Calais, La Porte de l'Enfer, Le Penseur en Balzac (77, rue de Varenne, 75007 Paris).
  • Die Museum vir Natuurgeskiedenis - Grande Galerie de l'Évolution beskik oor aansienlike versamelings fossiele en diergeraamtes, halfedelgesteentes (die grootste van sy soort wêreldwyd), reusagtige kristalle en meteoriete (57, rue Cuvier, 75007 Paris).
  • Die Stad van die Wetenskap en die Nywerheid van La Villette (Cité des Sciences et de l'Industrie de la Villette) bied 'n reeks permanente en wisselende uitstallings, mediateke, 'n planetarium, die Géode met sy hipermoderne rolprentteater en 'n duikboot wat nou as museum dien. Die omliggende park van 55 ha huisves 'n aantal kulturele instellings soos die Stad van die Musiek (Cité de la Musique) (Parc de la Villette 30, avenue Corentin Cariou, 75019 Paris).
  • Die Musée Carnavalet in die historiese Hôtel Carnavalet behandel die geskiedenis van Parys van die prehistoriese tydperk tot by die 18de eeu. Hier word die ou sleutels van die Bastille, die Verklaring van Menseregte uit die jaar 1789 en ander voorwerpe en dokumente bewaar (23, rue de Sévigné , 75003 Paris).
  • Die Musée du Quai Branly behandel die etniese kuns en kultuur van Afrika, Oseanië en Amerika. Die museum met 'n oppervlak van 39 000 vierkante meter, wat deur die argitek Jean Nouvel ontwerp is, is naby die Eiffeltoring geleë en op 20 Junie 2006 deur die Staatspresident Jacques Chirac ingewy. Sy kunswerke kom oorspronklik uit die Musée de l'Homme en die Musée national d'Arts d'Afrique et d'Océanie; ander objekte is aangekoop of skenkings.

Vermaak

  • Die Grand Rex is die grootste rolprentteater in Europa met 2 650 sitplekke (Le Grand Rex - 1, boulevard Poissonnière, 75002 Paris).

Inkopies

Lêer:449px-GaleriesLafayette.jpg
Die Groot Hal in die afdelingswinkel Galeries Lafayette
  • Parys staan natuurlik bekend as die hoofstad van die mode. Die beste juwelierswinkels vind 'n mens rondom die Place Vendôme, terwyl die ontwerpers van die Haute Couture die Avenues Montaigne en François Ier hulle hoofkwartier gemaak het. Die nuwe generasie couturiers vertoon hulle mode in die buurte Marais en Bastille. Die stadswyk Saint-Germain-des-Près is die eerste adres vir elegante prêt-à-porter-mode.
  • Die laagste pryse word tydens die groot uitverkopings in Januarie en Julie gevra. En die winkelsentrum La Vallée Outlet Shopping Village bied die modeartikels van die vorige jaar, breekware en tafelversierings teen laer pryse aan.
  • Die groot afdelingswinkels van Parys word tydens die 19de eeu gestig - die oudste van hulle is Le Bon Marché - en bied 'n oordaad van artikels vir elke smaak. Die indrukwekkendstes is Les Galeries Lafayette en Le Printemps met sy pragtige koepel op die Boulevard Haussmann. Le Bon Marché en La Samaritaine bekoor bowendien deur hulle argitektuur. Tati bied die laagste pryse. Die internasionale winkelsentrum Val d'Europe is 'n voorbeeld van 'n hipermoderne inkoopsentrum.
  • Liefhebbers van oudhede het 'n aantal adresse in Parys wat hulle moet besoek: le Louvre des Antiquaires, le Village Suisse en die strate rue de Verneuil, de Lille en des Saints-Pères in die 6de en 7de arrondissement. Die vlooimark Puces de Saint-Ouen is die grootste versameling van oudhede wêreldwyd. 'n Aantal kunsgalerye lê in die 4de arrondissement, in die rue Vieille du Temple.
  • Parys beskik oor 'n aantal passages (winkelsentra met 'n oordekte wandellaan as middelpunt) wat as die voorlopers van moderne afdelingswinkels beskou word. Tydens hul bloeityd in die 19de eeu is daar 'n honderdtal passages in die Franse hoofstad, en by drie van hulle wat vandag nog bestaan moet die toeris 'n besoek aflê. Die Passage Jouffroy huisves die wasbeeldemuseum Musée Grévin (10-12, boulevard Montmartre; 9, rue de la Grange-Batelière). Die elegante Galerie Vivienne is die hoofkwartier van die bekende mode-ontwerper Jean-Paul Gaultier (4, rue des Petits-Champs; 5, rue de la Banque; 6, rue Vivienne). Die Passage des Panoramas is die oudste in Parys (11, boulevard Montmartre; 10, rue Saint-Martin; 38, rue Vivienne; 151, rue Montmartre - 6 uur tot middernag).

Vervoer

Gare de Lyon

Parys en die omliggende Île-de-France beskik oor drie internasionale lughawens, Roissy-Charles de Gaulle (sowat 25 km noord van Parys, met 48,3 miljoen passasiers in die jaar 2003), Orly (14 km suid van Parys, met 23,1 miljoen passasiers in 2003) en Parys-Beauvais. Die lughawe Charles de Gaulle is die derde grootste en Orly die negende grootste in Europa.

Die ses stasies van die Franse Spoorweë (Société nationale des Chemins de Fer Français, SNCF) is Gare du Nord, Gare de l'Est, Gare de Lyon, Gare d'Austerlitz, Gare Montparnasse en Gare Saint-Lazare. Openbare vervoerdienste word deur die RATP verskaf (Métro, busse, tramway en RER). Die stadstreine van die RER (Réseau Express Régional) beskik oor vyf linies wat tussen 5:30 en 0:30 uur ry. Die ondergrondse Métro beskik oor 15 linies en sowat 300 stasies in Parys en die voorstede; die Métrotreine ry tussen 5:30 en 0:30 uur. Busse ry tussen 5:30 en 20:30 uur.

Die Paryse Métropolitain is deur die ingenieur, Fulgence Bienvenue, ontwerp, maar dit is die kunstenaars wat die stasies tot kunswerke veral in die Art Déco-styl omskep. Vandag is daar nog sowat 90 van hierdie Art déco-pawiljoene.

Die Métro, die Paryse moltrein, met veertien linies en 'n netwerk van sowat 200 kilometer, is die belangrikste vervoermiddel in die stad met daagliks sowat vyf miljoen passasiers. Tegelykertyd is dit 'n soort Parys in 'n neutedop. In spitstye wemel dit van duisende beroepsmense, maar vir die grootste deel van die dag is dit die wêreld van die dakloses (les clochards of les sans-abri), die musikante en kleinhandelaars.

Eksterne skakels

Die départements van Frankryk (Départements français)
Metropolitaanse Frankryk (France métropolitaine

01 Ain | 02 Aisne | 03 Allier | 04 Alpes-de-Haute-Provence | 05 Hautes-Alpes | 06 Alpes-Maritimes | 07 Ardèche | 08 Ardennes | 09 Ariège | 10 Aube | 11 Aude | 12 Aveyron | 13 Bouches-du-Rhône | 14 Calvados | 15 Cantal | 16 Charente | 17 Charente-Maritime | 18 Cher | 19 Corrèze | 2A Corse-du-Sud | 2B Haute-Corse | 21 Côte-d'Or | 22 Côtes-d'Armor | 23 Creuse | 24 Dordogne | 25 Doubs | 26 Drôme | 27 Eure | 28 Eure-et-Loir | 29 Finistère | 30 Gard | 31 Haute-Garonne | 32 Gers | 33 Gironde | 34 Hérault | 35 Ille-et-Vilaine | 36 Indre | 37 Indre-et-Loire | 38 Isère | 39 Jura | 40 Landes | 41 Loir-et-Cher | 42 Loire | 43 Haute-Loire | 44 Loire-Atlantique | 45 Loiret | 46 Lot | 47 Lot-et-Garonne | 48 Lozère | 49 Maine-et-Loire | 50 Manche | 51 Marne | 52 Haute-Marne | 53 Mayenne | 54 Meurthe-et-Moselle | 55 Meuse | 56 Morbihan | 57 Moselle | 58 Nièvre | 59 Nord | 60 Oise | 61 Orne | 62 Pas-de-Calais | 63 Puy-de-Dôme | 64 Pyrénées-Atlantiques | 65 Hautes-Pyrénées | 66 Pyrénées-Orientales | 67 Bas-Rhin | 68 Haut-Rhin | 69 Rhône| 70 Haute-Saône | 71 Saône-et-Loire | 72 Sarthe | 73 Savoie | 74 Haute-Savoie | 75 Parys | 76 Seine-Maritime | 77 Seine-et-Marne | 78 Yvelines | 79 Deux-Sèvres | 80 Somme | 81 Tarn | 82 Tarn-et-Garonne | 83 Var | 84 Vaucluse | 85 Vendée | 86 Vienne | 87 Haute-Vienne | 88 Vosges | 89 Yonne | 90 Territoire de Belfort | 91 Essonne | 92 Hauts-de-Seine | 93 Seine-Saint-Denis | 94 Val-de-Marne | 95 Val-d'Oise |  
Oorsese départements (Départements d’outre-mer
971 Guadeloupe | 972 Martinique | 973 Frans-Guyana | 974 Réunion | 976 Mayotte  
Andere oorsese gebiede:  
Oorsese kollektiewe gebiede (Collectivités d’outre-mer
Saint-Martin (collectivité territoriale) | 975 Sint Pierre en Miquelon (collectivité territoriale) | Sint Bartholomeus‎ (collectivité territoriale) | 986 Wallis en Futuna (territoire) | 987 Frans-Polinesië (pays d’outre-mer)  
Spesiaal statuut (Statut spécifique
Nieu-Kaledonië  
Onbewoonde gebiede (Territoires inhabités
Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede | Clipperton

Die administratiewe verdeling van Frankryk: Régions - Départements - Arrondissemente - Kantons - Communes