Grieks

Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien Grieke.

Grieks ελληνικά elliniká
Uitspraak:	[eliniˈka]
Gepraat in:	Griekeland  Siprus  Turkye  Italië  Albanië  Noord-Masedonië  Roemenië  Egipte  Frankryk  Oekraïne
Gebied:	Suid-Europa
Totale sprekers:	13,1 miljoen
Rang:	111
Taalfamilie:	Indo-Europees  Helleens   Grieks
Skrifstelsel:	Griekse alfabet; in die verlede: Lineêr B, Sipriese lettergreepskrif
Amptelike status
Amptelike taal in:	Europese Unie  Griekeland  Siprus
Gereguleer deur:	geen
Taalkodes
ISO 639-1:	el
ISO 639-2:	gre (B)T ell (T)
ISO 639-3:	ell

Die Griekse taal (ελληνικά, elliniká, [eliniˈka], letterlik: "Helleens" of ελληνική γλώσσα, ellinikí glóssa, [eliniˈci ˈɣlosa], , letterlik: "Helleense taal") is 'n Indo-Europese taal wat bestaan vanaf ongeveer die 14de eeu v.C. in die Kretiese inskrywings genaamd Linear B. Miceense Grieks van hierdie periode word onderskei van latere Klassieke of Antieke Grieks vanaf die 8ste eeu v.C. en later, toe tekste in die Griekse alfabet begin skryf is.

Moderne Grieks is 'n lewende taal en een van die rykste oorblywende tale vandag, met meer as 600 000 woorde. Sekere vakkundiges plaas baie klem op die ooreenkomste met millennia-oue Griekse tale. Die onderlinge verstaanbaarheid met antieke Grieks is 'n saak van debat: Daar word aangevoer dat 'n "redelik goedgeleerde" spreker van die moderne taal die antieke dialekte sal kan lees, maar dit is nie duidelik gemaak hoeveel van hierdie opvoeding bestaan uit blootstelling tot woordeskat en grammatika wat verouderd in normale kommunikasie is nie. Grieks vanuit die Hellenistiese en Bisantynse tye is merkbaar nader aan Moderne Grieks. Vanaf 1834 tot 1976 is daar 'n poging aangewend om Καθαρεύουσα (Katharevousa, [kaTa'revus], "gereinigde taal", 'n poging om eeue-oue natuurlike linguistieke verandering aan 'n taal te korrigeer) as die enigste aanvaarbare vorm van Grieks in Griekeland te maak. Ná 1976 is Δημοτική (Dhimotiki, [Dimoti'ci], "taal van die mense") uiteindelik deur die Griekse regering aanvaar as beide die de facto en de jure vorme van die taal. 'n Groot hoeveelheid woorde en uitdrukkings bly onveranderd deur die eeue behoue, en word gevind in 'n aantal ander tale, insluitend Latyn, Nederlands, Italiaans, Duits, Frans, Engels en Afrikaans. Tipiese voorbeelde hiervan sluit meeste terminologiename in, soos astronomie, demokrasie, filosofie, antropologie ens.

Geskiedenis

Oorsprong

Antieke verspreiding van Griekse dialekte

Verspreiding van Grieks in die Hellenistiese tydperk

Moderne verspreiding van Griekse dialekte

Daar bestaan baie teorieë oor die oorsprong van die Griekse taal. Een teorie stel voor dat dit ontstaan het met die migrasie van proto-Griekse sprekers na Griekeland, wat in enige periode tussen 3200 v.C. tot 1900 v.C. gebeur het. 'n Ander teorie handhaaf dat Grieks in Griekeland self ontwikkel het vanuit 'n vorige Indo-Europese taal.

Skryfstelsel

Grieks word geskryf met die Griekse alfabet wat dateer vanuit die 8ste eeu v.C. Die Griekse alfabet bestaan uit 24 letters: Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν, Ξ, Ο, Π, Ρ, Σ, Τ, Υ, Φ, Χ, Ψ, Ω.

In die verlede het Grieke ander skryfstelsels gebruik: Lineêr B (hierdie skrif is heeltemal vergete na 12 eeu vC), en die Sipriese lettergreepskrif (verwant aan Lineêr B), wat in 10-3 eeue VC in Siprus bestaan het).

Zolotas se toespraak

In 1954 het professor Xenophon Zolotas 'n toespraak gemaak by die Harvard-universiteit. Die toespraak was natuurlik in Engels, maar vol woorde wat afgelei is vanuit Grieks:

Kyrie,

I eulogize the archons of the Panethnic Numismatic Thesaurus and the Ecumenical Trapeza for the orthodoxy of their axioms, methods and policies, although there is an episode of cacophony of the Trapeza with Hellas. With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous Organizations in which polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed and synthesized. Our critical problems such as the numismatic plethora generate some agony and melancholy. This phenomenon is characteristic of our epoch. But, to my thesis, we have the dynamism to program therapeutic practices as a prophylaxis from chaos and catastrophe. In parallel, a panethnic unhypocritical economic synergy and harmonization in a democratic climate is basic. I apologize for my eccentric monologue. I emphasize my eucharistia to you Kyrie, to the eugenic and generous American Ethnos and to the organizers and protagonists of this Amphictyony and the gastronomic symposia.

Mr Xenophon Zolotas

Voorbeelde

Die sewe beginverse van Homeros se Ilias

Die nege beginverse van Homeros se Odussee

Die Onse Vader in Grieks (Matteus 6:9-13):
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·
ἀμήν.

Sien ook

• Koine
• Ponties
• Lys van gedrukte Afrikaans-vreemdtalige woordeboeke

Eksterne skakels

• Learn Greek- Official site of the Greek Institute of language and speech processing
• The Greek Language and Linguistics Gateway
• A Brief History of the Greek Language
• The Perseus Project has many useful pages for the study of classical languages and literatures, including dictionaries.
• Free online resources for learners (both Ancient and Modern Greek)
• Athena, public domain polytonic greek font
• Gentium -- a typeface for the nations, a freely available font including polytonic Greek support
• Learn Greek Online, for people who would like to learn the beauty of modern Greek (with real audio files, totally free)
• Learn Ancient Greek at Textkit. There you can find free downloadable Ancient Greek grammars and readers.
• Generator for Greek typographical filler text
• Greek–English, English–Greek dictionary.
• Greek–English Dictionary: from Webster's Online Dictionary - the Rosetta Edition.
• Greek–Spanish dictionary.
• European Union Dictionary to/from Greek to all EU languages (Danish, Dutch, English, Finnish, French, German, Italian, Latin, Portuguese, Spanish, Swedish)