Ontologie: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Cycn (besprekings | bydraes)
519 edits
No edit summary
Basiese konsepte - nog besig
Lyn 1: Lyn 1:
[[Lêer:Parmenides.jpg|duimnael|240px|[[Parmenides]] was een van die eerstes wat 'n ontologiese karakterisering van die fundamentele aard van realiteit voorgestel het.]]
[[Lêer:Parmenides.jpg|duimnael|240px|[[Parmenides]] was een van die eerstes wat 'n ontologiese karakterisering van die fundamentele aard van realiteit voorgestel het.]]


'''Ontologie''' is 'n studie van die aard van die wese, die realiteit en die substansie van dinge. Dit bestudeer ook die wese of [[realiteit]] in die abstrakte, veral in die manier hoe dit verband hou met idees en teorieë. Dit dui aan wat objektiewe en subjektiewe bestaan konstitueer en wat dit beteken vir iets om te bestaan.
'''Ontologie''' is 'n studie van die aard van die wese, die realiteit en die substansie van dinge. Dit bestudeer ook die wese of [[realiteit]] in die abstrakte, veral in die manier hoe dit verband hou met idees en teorieë. Dit dui aan wat objektiewe en subjektiewe bestaan konstitueer en wat dit beteken vir iets om te bestaan.

Ontologie word tradisioneel gelys as 'n deel van die belangrikste filosofievertakking bekend as [[metafisika]] en dikwels oor vrae rakende watter entiteite daar bestaan, of wat gesê kan word dat hulle bestaan, en hoe sulke entiteite gegroepeer kan word, hoe hulle binne 'n hiërargie verband hou, en onderverdeel word volgens ooreenkomste en verskille.


Ontologie het een basiese vraag: "Wat bestaan?" Verskillende [[Lys van filosowe|filosowe]] het verskillende antwoorde vir hierdie vraag.
Ontologie het een basiese vraag: "Wat bestaan?" Verskillende [[Lys van filosowe|filosowe]] het verskillende antwoorde vir hierdie vraag.
Lyn 8: Lyn 10:
Hoofvrae van ontologie sluit in:
Hoofvrae van ontologie sluit in:
* "Wat bestaan"
* "Wat bestaan"
* "Wat is iets?"<ref name="Isham"/>
* "Wat is iets?"<ref name="Isham">Isham, C.J. (1995). ''Lectures on Quantum Theory: Mathematical and Structural Foundations'', Imperial College Press, London, {{ISBN|1-86094-000-5}}, pp. 63–67.</ref>
* "In watter kategorieë, indien enige, kan ons bestaande dinge sorteer?"
* "In watter kategorieë, indien enige, kan ons bestaande dinge sorteer?"
* "Wat is die betekenis van bestaan?"
* "Wat is die betekenis van bestaan?"

== Basiese konsepte ==
Van die basiese konspete van ontologie sluit die wesenlike stelle van ontologiese begrippe in:

=== Universele en besonderhede ===
'n Universele is wat spesifieke dinge in gemeen het, naamlik kenmerke of eienskappe. Besonderhede word gedefinieer as konkrete entiteite in teenstelling met abstrakte entiteite, soos eienskappe of getalle.

=== Stof-teorie en ongeluk-teorie ===
Stof-teorie stel voor dat 'n stof onderskei is van die eienskappe daarvan, terwyl 'n ongeluk, in ongeluk-toerie, 'n kenmerk van 'n onderwerp is wat nie die wese daarvan beïnvloed nie.

=== Abstrakte en konkrete voorwerpe ===
Abstrakte voorwerpe het geen fisieke verwysings nie, terwyl konkrete voorwerpe wel doen. Dit word die meeste in filosofie en semantiek gebruik.

=== Wese en bestaan ===
Wese is die eiendom of stel eienskappe wat 'n entiteit of stof maak, wat dit fundamenteel is, en wat dit noodsaaklik het en waarsonder dit sy identiteit verloor. Bestaan is die vermoë van 'n entiteit om interaksie met die fisiese of geestelike werklikheid te hê.

=== Determinisme en onbepaaldheid ===
Determinisme is die oortuiging dat alle gebeure volledig bepaal word deur voorheen bestaande oorsake. Onbepaaldheid is die idee dat gebeure of sekere gebeure, of gebeure van sekere soorte nie veroorsaak word of nie deterministies veroorsaak word nie.

=== Monisme en dualisme ===
Monisme ken eenheid of eenmaligheid toe aan 'n begrip. Eksistensie-monisme sê byvoorbeeld dat slegs een ding bestaan, die heelal. Enige verdeling daarvan is arbitrêr en kunsmatig. Dualisme (ook geestes-liggaam-dualisme genoem) is die siening dat geestelike verskynsels nie-fisies is, of dat die gees en die liggaam onderskeidend en skeibaar is.

=== Idealisme en materialisme ===
Idealisme beweer dat die werklikheid fundamenteel geestelik, geestelik gekonstrueer of andersins onmateriaal is, terwyl materialisme meen dat materie die fundamentele substansie van aard is, en dat alle dinge, insluitende geestelike toestande en bewussyn, die resultaat is van materiële interaksies.


== Prominente ontoloë ==
== Prominente ontoloë ==
Lyn 52: Lyn 78:


== Verwysings ==
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Verwysings| verwysings=
<ref name="Isham">{{cite book | last=Isham | first=C. J. | title=Lesings oor kwantumteorie: wiskundige en strukturele basis | publisher=Imperial College Press Distributed by World Scientific Pub. Co | publication-place=London Singapore River Edge, NJ | year=1995 | isbn=1-86094-000-5 | oclc=33104601 | page=| language=Engels}}</ref>
}}


== Eksterne Skakels ==
== Eksterne Skakels ==

Wysiging soos op 18:14, 8 Januarie 2020

Parmenides was een van die eerstes wat 'n ontologiese karakterisering van die fundamentele aard van realiteit voorgestel het.

Ontologie is 'n studie van die aard van die wese, die realiteit en die substansie van dinge. Dit bestudeer ook die wese of realiteit in die abstrakte, veral in die manier hoe dit verband hou met idees en teorieë. Dit dui aan wat objektiewe en subjektiewe bestaan konstitueer en wat dit beteken vir iets om te bestaan.

Ontologie word tradisioneel gelys as 'n deel van die belangrikste filosofievertakking bekend as metafisika en dikwels oor vrae rakende watter entiteite daar bestaan, of wat gesê kan word dat hulle bestaan, en hoe sulke entiteite gegroepeer kan word, hoe hulle binne 'n hiërargie verband hou, en onderverdeel word volgens ooreenkomste en verskille.

Ontologie het een basiese vraag: "Wat bestaan?" Verskillende filosowe het verskillende antwoorde vir hierdie vraag.

Basiese vrae

Hoofvrae van ontologie sluit in:

  • "Wat bestaan"
  • "Wat is iets?"[1]
  • "In watter kategorieë, indien enige, kan ons bestaande dinge sorteer?"
  • "Wat is die betekenis van bestaan?"

Basiese konsepte

Van die basiese konspete van ontologie sluit die wesenlike stelle van ontologiese begrippe in:

Universele en besonderhede

'n Universele is wat spesifieke dinge in gemeen het, naamlik kenmerke of eienskappe. Besonderhede word gedefinieer as konkrete entiteite in teenstelling met abstrakte entiteite, soos eienskappe of getalle.

Stof-teorie en ongeluk-teorie

Stof-teorie stel voor dat 'n stof onderskei is van die eienskappe daarvan, terwyl 'n ongeluk, in ongeluk-toerie, 'n kenmerk van 'n onderwerp is wat nie die wese daarvan beïnvloed nie.

Abstrakte en konkrete voorwerpe

Abstrakte voorwerpe het geen fisieke verwysings nie, terwyl konkrete voorwerpe wel doen. Dit word die meeste in filosofie en semantiek gebruik.

Wese en bestaan

Wese is die eiendom of stel eienskappe wat 'n entiteit of stof maak, wat dit fundamenteel is, en wat dit noodsaaklik het en waarsonder dit sy identiteit verloor. Bestaan is die vermoë van 'n entiteit om interaksie met die fisiese of geestelike werklikheid te hê.

Determinisme en onbepaaldheid

Determinisme is die oortuiging dat alle gebeure volledig bepaal word deur voorheen bestaande oorsake. Onbepaaldheid is die idee dat gebeure of sekere gebeure, of gebeure van sekere soorte nie veroorsaak word of nie deterministies veroorsaak word nie.

Monisme en dualisme

Monisme ken eenheid of eenmaligheid toe aan 'n begrip. Eksistensie-monisme sê byvoorbeeld dat slegs een ding bestaan, die heelal. Enige verdeling daarvan is arbitrêr en kunsmatig. Dualisme (ook geestes-liggaam-dualisme genoem) is die siening dat geestelike verskynsels nie-fisies is, of dat die gees en die liggaam onderskeidend en skeibaar is.

Idealisme en materialisme

Idealisme beweer dat die werklikheid fundamenteel geestelik, geestelik gekonstrueer of andersins onmateriaal is, terwyl materialisme meen dat materie die fundamentele substansie van aard is, en dat alle dinge, insluitende geestelike toestande en bewussyn, die resultaat is van materiële interaksies.

Prominente ontoloë

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ Isham, C. J. (1995). Lesings oor kwantumteorie: wiskundige en strukturele basis (in Engels). London Singapore River Edge, NJ: Imperial College Press Distributed by World Scientific Pub. Co. ISBN 1-86094-000-5. OCLC 33104601.

Eksterne Skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Ontologie&oldid=2109219"