Biologiese oorlogvoering: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
Verwysings
Sobaka (besprekings | bydraes)
Bygewerk
Lyn 3: Lyn 3:
Biologiese oorlogvoering is te onderskei van [[kernoorlog]]voering en chemiese oorlogvoering, wat saam met biologiese oorlogvoering beskou word volgens die militêre [[akroniem]] as KBC (kern-, biologiese en chemiese oorlogvoering, in [[Engels]] as NBC) beskou. Hierdie drie wapens word beskou as wapens van massavernietig (''Weapons of Mass Destruction'' - WMD's). Konvensionele wapens daarenteen word hoofsaaklik vanweë hul plofbare, kinetiese of brandende potensiaal ontplooi.
Biologiese oorlogvoering is te onderskei van [[kernoorlog]]voering en chemiese oorlogvoering, wat saam met biologiese oorlogvoering beskou word volgens die militêre [[akroniem]] as KBC (kern-, biologiese en chemiese oorlogvoering, in [[Engels]] as NBC) beskou. Hierdie drie wapens word beskou as wapens van massavernietig (''Weapons of Mass Destruction'' - WMD's). Konvensionele wapens daarenteen word hoofsaaklik vanweë hul plofbare, kinetiese of brandende potensiaal ontplooi.


Biologiese wapens kan op verskillende maniere gebruik word om 'n strategiese of taktiese voordeel bo die vyand te kry, hetsy deur dreigemente of deur daadwerklike ontplooiings. Soos sommige chemiese wapens, kan biologiese wapens ook nuttig wees as wapens om gebiede ontoeganklik te maak. Hierdie middels kan dodelik of nie-dodelik wees en kan teen 'n enkele individu, 'n groep mense of selfs 'n hele bevolking gebruik word. Dit kan ontwikkel word, aangeskaf, gestoor of ontplooi word deur state of deur nie-staatsgroepe. In laasgenoemde geval, of as 'n staat dit klandestien gebruik, kan dit ook as bio[[terrorisme]] beskou word.<ref name="wheelis">{{Cite book |last=Wheelis|first=Mark|last2=Rózsa |first2=Lajos |last3=Dando |first3=Malcolm | name-list-format = vanc |title=Deadly Cultures: Biological Weapons Since 1945|publisher =Harvard University Press|year=2006|pages=284–293, 301–303|isbn=978-0-674-01699-6}}</ref>
Biologiese wapens kan op verskillende maniere gebruik word om 'n [[strategie]]se of taktiese voordeel bo die vyand te kry, hetsy deur dreigemente of deur daadwerklike ontplooiings. Soos sommige chemiese wapens, kan biologiese wapens ook nuttig wees as wapens om gebiede ontoeganklik te maak. Hierdie middels kan dodelik of nie-dodelik wees en kan teen 'n enkele individu, 'n groep mense of selfs 'n hele bevolking gebruik word. Dit kan ontwikkel word, aangeskaf, gestoor of ontplooi word deur state of deur nie-staatsgroepe. In laasgenoemde geval, of as 'n staat dit klandestien gebruik, kan dit ook as bio[[terrorisme]] beskou word.<ref name="wheelis">{{Cite book |last=Wheelis|first=Mark|last2=Rózsa |first2=Lajos |last3=Dando |first3=Malcolm | name-list-format = vanc |title=Deadly Cultures: Biological Weapons Since 1945|publisher =Harvard University Press|year=2006|pages=284–293, 301–303|isbn=978-0-674-01699-6}}</ref>


Biologiese oorlogvoering en chemiese oorlogvoering oorvleuel tot 'n mate, aangesien die gebruik van gifstowwe wat deur sommige lewende organismes geproduseer word, onder die bepalings van die Biologiese Wapenkonvensie en die Chemiese Wapenkonvensie verbied word. Daar word dikwels na gifstowwe en psigochemiese wapens verwys as middenspektrumagente. Anders as biowapens, reproduseer hierdie middelspektrumagente nie in hul gasheer nie en word dit tipies gekenmerk deur korter inkubasietydperke.<ref>{{cite book | last = Gray | first = Colin | name-list-format = vanc | date = 2007 | title = Another Bloody Century: Future Warfare | pages = 265–266 | publisher = Phoenix | isbn = 978-0-304-36734-4 }}</ref>
Biologiese oorlogvoering en chemiese oorlogvoering oorvleuel tot 'n mate, aangesien die gebruik van gifstowwe wat deur sommige lewende organismes geproduseer word, onder die bepalings van die Biologiese Wapenkonvensie en die Chemiese Wapenkonvensie verbied word. Daar word dikwels na gifstowwe en psigochemiese wapens verwys as middenspektrumagente. Anders as biowapens, reproduseer hierdie middelspektrumagente nie in hul gasheer nie en word dit tipies gekenmerk deur korter inkubasietydperke.<ref>{{cite book | last = Gray | first = Colin | name-list-format = vanc | date = 2007 | title = Another Bloody Century: Future Warfare | pages = 265–266 | publisher = Phoenix | isbn = 978-0-304-36734-4 }}</ref>


Die gebruik van biologiese wapens is verbode volgens die gebruiklike internasionale humanitêre reg<ref>[https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule73 Rule 73. The use of biological weapons is prohibited.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170412143836/https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule73 |date=12 April 2017 }}, ''Customary IHL Database'', International Committee of the Red Cross (ICRC)/Cambridge University Press.</ref>, sowel as ingevolge 'n verskeidenheid internasionale verdrae.<ref>''Customary Internal Humanitarian Law, Vol. II: Practice'', Part 1 (eds. Jean-Marie Henckaerts & Louise Doswald-Beck: Cambridge University Press, 2005), pp. 1607–10.</ref> Die gebruik van biologiese agente in gewapende konflik is 'n oorlogsmisdaad.<ref>Alexander Schwarz, "War Crimes" in ''[https://books.google.com/books?id=boWuDQAAQBAJ&pg=PA1317 The Law of Armed Conflict and the Use of Force: The Max Planck Encyclopedia of Public International Law] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170412144548/https://books.google.com/books?id=boWuDQAAQBAJ&pg=PA1317 |date=12 April 2017 }}'' (eds. Frauke Lachenmann & Rüdiger Wolfrum: Oxford University Press, 2017), bl. 1317.</ref>
Die gebruik van biologiese wapens is verbode volgens die gebruiklike internasionale humanitêre reg<ref>[https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule73 Rule 73. The use of biological weapons is prohibited.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170412143836/https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule73 |date=12 April 2017 }}, ''Customary IHL Database'', International Committee of the Red Cross (ICRC)/Cambridge University Press.</ref>, sowel as ingevolge 'n verskeidenheid internasionale verdrae.<ref>''Customary Internal Humanitarian Law, Vol. II: Practice'', Part 1 (eds. Jean-Marie Henckaerts & Louise Doswald-Beck: Cambridge University Press, 2005), pp. 1607–10.</ref> Die gebruik van biologiese agente in gewapende konflik is 'n oorlogsmisdaad.<ref>Alexander Schwarz, "War Crimes" in ''[https://books.google.com/books?id=boWuDQAAQBAJ&pg=PA1317 The Law of Armed Conflict and the Use of Force: The Max Planck Encyclopedia of Public International Law] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170412144548/https://books.google.com/books?id=boWuDQAAQBAJ&pg=PA1317 |date=12 April 2017 }}'' (eds. Frauke Lachenmann & Rüdiger Wolfrum: Oxford University Press, 2017), bl. 1317.</ref>

== Oorsig ==
Offensiewe biologiese oorlogvoering, met inbegrip van massaproduksie, voorraadbou en gebruik van biologiese wapens, is verbied deur die Biologiese Wapenkonvensie van 1972 (BWK). Die rasionaal agter hierdie verdrag, wat vanaf April 2013 deur 170 lande bekragtig of toegetree is, is om 'n biologiese aanval te voorkom, wat moontlik tot groot getalle burgerlike ongevalle kan lei en ernstige ontwrigtinging in die ekonomiese en samelewingsinfrastruktuur kan veroorsaak.<ref>{{cite web|url=http://disarmament.un.org/treaties/t/bwc/text|title=Show Treaty|website=disarmament.un.org|access-date=2018-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214040338/http://disarmament.un.org/treaties/t/bwc/text|archive-date=14 Februarie 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Baie lande, insluitend ondertekenaars van die BWC, doen tans navorsing oor die verdediging of beskerming teen BW, wat nie deur die BWK verbied word nie.


== Verwysings ==
== Verwysings ==

Wysiging soos op 13:59, 11 Maart 2020

Biologiese oorlogvoering (BW) - ook bekend as kiemoorlogvoering - is die gebruik van biologiese gifstowwe of aansteeklike agente soos bakterieë, virusse, insekte en swamme met die doel om mense, diere of plante dood te maak as 'n oorlogsdaad. Biologiese wapens (wat dikwels 'bio-wapens', 'biologiese bedreigingsagente' of 'bio-agente' genoem word) is lewende organismes of repliserende entiteite (virusse wat nie as 'lewendig' beskou word nie). Entomologiese (insek) oorlogvoering is 'n subtipe van BW. Giftige organiese stowwe wat deur lewensvorme geproduseer word, word ook as deel van biologiese oorlogvoering beskou.

Biologiese oorlogvoering is te onderskei van kernoorlogvoering en chemiese oorlogvoering, wat saam met biologiese oorlogvoering beskou word volgens die militêre akroniem as KBC (kern-, biologiese en chemiese oorlogvoering, in Engels as NBC) beskou. Hierdie drie wapens word beskou as wapens van massavernietig (Weapons of Mass Destruction - WMD's). Konvensionele wapens daarenteen word hoofsaaklik vanweë hul plofbare, kinetiese of brandende potensiaal ontplooi.

Biologiese wapens kan op verskillende maniere gebruik word om 'n strategiese of taktiese voordeel bo die vyand te kry, hetsy deur dreigemente of deur daadwerklike ontplooiings. Soos sommige chemiese wapens, kan biologiese wapens ook nuttig wees as wapens om gebiede ontoeganklik te maak. Hierdie middels kan dodelik of nie-dodelik wees en kan teen 'n enkele individu, 'n groep mense of selfs 'n hele bevolking gebruik word. Dit kan ontwikkel word, aangeskaf, gestoor of ontplooi word deur state of deur nie-staatsgroepe. In laasgenoemde geval, of as 'n staat dit klandestien gebruik, kan dit ook as bioterrorisme beskou word.[1]

Biologiese oorlogvoering en chemiese oorlogvoering oorvleuel tot 'n mate, aangesien die gebruik van gifstowwe wat deur sommige lewende organismes geproduseer word, onder die bepalings van die Biologiese Wapenkonvensie en die Chemiese Wapenkonvensie verbied word. Daar word dikwels na gifstowwe en psigochemiese wapens verwys as middenspektrumagente. Anders as biowapens, reproduseer hierdie middelspektrumagente nie in hul gasheer nie en word dit tipies gekenmerk deur korter inkubasietydperke.[2]

Die gebruik van biologiese wapens is verbode volgens die gebruiklike internasionale humanitêre reg[3], sowel as ingevolge 'n verskeidenheid internasionale verdrae.[4] Die gebruik van biologiese agente in gewapende konflik is 'n oorlogsmisdaad.[5]

Oorsig

Offensiewe biologiese oorlogvoering, met inbegrip van massaproduksie, voorraadbou en gebruik van biologiese wapens, is verbied deur die Biologiese Wapenkonvensie van 1972 (BWK). Die rasionaal agter hierdie verdrag, wat vanaf April 2013 deur 170 lande bekragtig of toegetree is, is om 'n biologiese aanval te voorkom, wat moontlik tot groot getalle burgerlike ongevalle kan lei en ernstige ontwrigtinging in die ekonomiese en samelewingsinfrastruktuur kan veroorsaak.[6] Baie lande, insluitend ondertekenaars van die BWC, doen tans navorsing oor die verdediging of beskerming teen BW, wat nie deur die BWK verbied word nie.

Verwysings

  1. Wheelis, Mark; Rózsa, Lajos; Dando, Malcolm (2006). Deadly Cultures: Biological Weapons Since 1945. Harvard University Press. pp. 284–293, 301–303. ISBN 978-0-674-01699-6. {{cite book}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  2. Gray, Colin (2007). Another Bloody Century: Future Warfare. Phoenix. pp. 265–266. ISBN 978-0-304-36734-4. {{cite book}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  3. Rule 73. The use of biological weapons is prohibited. Geargiveer 12 April 2017 op Wayback Machine, Customary IHL Database, International Committee of the Red Cross (ICRC)/Cambridge University Press.
  4. Customary Internal Humanitarian Law, Vol. II: Practice, Part 1 (eds. Jean-Marie Henckaerts & Louise Doswald-Beck: Cambridge University Press, 2005), pp. 1607–10.
  5. Alexander Schwarz, "War Crimes" in The Law of Armed Conflict and the Use of Force: The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Geargiveer 12 April 2017 op Wayback Machine (eds. Frauke Lachenmann & Rüdiger Wolfrum: Oxford University Press, 2017), bl. 1317.
  6. "Show Treaty". disarmament.un.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2018. Besoek op 5 Februarie 2018.

Eksterne skakels