Nuwe Testament: Verskil tussen weergawes
k Opruim |
|||
| Lyn 1: | Lyn 1: | ||
[[Lêer:Codex Sinaiticus Matthew 6,4-32.JPG |
[[Lêer:Codex Sinaiticus Matthew 6,4-32.JPG|duimnael|[[Evangelie volgens Matteus|Matteus]] 6:4-32 <ref>[http://www.bybel.co.za/search/search-detail.php?prev=-4&book=MAT&chapter=6&version=1&GO=Wys Matteus 6], [[1983-Vertaling]], [[Bybelgenootskap van Suid-Afrika]]</ref> uit die [[Kodeks]] [[Kodeks Sinaiticus|Sinaiticus]] ([[4de eeu|vierde eeu]])]] |
||
Die '''Nuwe Testament''' is die tweede deel van die [[Bybel]] en bestaan uit 27 boeke. Die boeke beskryf die lewe van [[Jesus Christus]] (die [[evangelie]]s), die optree van die |
Die '''Nuwe Testament''' is die tweede deel van die [[Bybel]] en bestaan uit 27 boeke. Die boeke beskryf die lewe van [[Jesus Christus]] (die [[evangelie]]s), die optree van die eerste [[Christene]] ([[Handelinge|Die handelinge van die apostels]]),<ref name=Paulus>Veral dié van die apostel [[Paulus]]</ref> verder briewe van die [[apostel]]s oor die [[Christendom|Christelike geloof]],<ref name="Paulus" /> en as laaste 'n boek met [[profesie|profesieë]] oor die [[eindtyd]] ([[Openbaring|Die openbaring aan Johannes]]). |
||
Die Nuwe Testament is in die tweede helfte van die [[1ste |
Die Nuwe Testament is in die tweede helfte van die [[1ste eeu]] in die [[Grieks]]e taal geskryf. |
||
== Naam == |
== Naam == |
||
Die kerkvader Hieronymus (ca. 347- 420) het 'n Latynse vertaling van die Bybel gemaak wat as die Vulgaat of Vulgata bekend staan. Hy het die Bybel in 2 dele verdeel, wat hy onderskeidelik die Ou en die Nuwe Testament genoem het. |
Die kerkvader Hieronymus (ca. 347- 420) het 'n Latynse vertaling van die Bybel gemaak wat as die Vulgaat of Vulgata bekend staan. Hy het die Bybel in 2 dele verdeel, wat hy onderskeidelik die Ou en die Nuwe Testament genoem het. |
||
Die woord testament moet in hierdie verband nie in die betekenis van "laaste wit van 'n gestorwe" gesien word nie, maar in die betekenis van "verbond". Met die koms van Jesus Christus het 'n nuwe tydperk aangebreek. Hy word gesien as die vervulling van die Ou Testament en is die middelaar in die nuwe verbond van God met die mens. |
Die woord testament moet in hierdie verband nie in die betekenis van "laaste wit van 'n gestorwe" gesien word nie, maar in die betekenis van "verbond". Met die koms van Jesus Christus het 'n nuwe tydperk aangebreek. Hy word gesien as die vervulling van die [[Ou Testament]] en is die middelaar in die nuwe verbond van God met die mens. |
||
== Taal == |
== Taal == |
||
| Lyn 16: | Lyn 16: | ||
== Handskrifte == |
== Handskrifte == |
||
AI die oorspronklike handgeskrewe manuskripte (outograwe) van die Nuwe Testament het verlore geraak, maar daar is duisende afskrifte (apograwe). Vondste in kloosterbiblioteke en in die droë woestynsand van Egipte lewer steeds nuwe studiemateriaal op. Die meeste handskrifte van die Nuwe Testament bestaan uit behandelde diervelle, wat perkament genoem word. |
AI die oorspronklike handgeskrewe manuskripte (outograwe) van die Nuwe Testament het verlore geraak, maar daar is duisende afskrifte (apograwe). Vondste in kloosterbiblioteke en in die droë woestynsand van Egipte lewer steeds nuwe studiemateriaal op. Die meeste handskrifte van die Nuwe Testament bestaan uit behandelde diervelle, wat perkament genoem word. |
||
Die res is geskryf op papirusblaaie, wat nie so duursaam was nie en gouer beskadig is. Die handskrifte kan verdeel word in majuskels (in hoof letters geskryf) en minuskels ('n skrif met klein letters). Tot in die 10e eeu is daar voorkeur gegee aan majuskel-handskrifte. Name van handskrifte is afkomstig van die plek waar dit aangetref is (Codex Sinaiticus) of van die plek waar dit geskryf is (Codex Vaticanus), of dit is vernoem na die eienaar (Codex Bezae) of die persoon wat dit gevind het (Codex Tischendorfii). |
Die res is geskryf op papirusblaaie, wat nie so duursaam was nie en gouer beskadig is. Die handskrifte kan verdeel word in majuskels (in hoof letters geskryf) en minuskels ('n skrif met klein letters). Tot in die 10e eeu is daar voorkeur gegee aan majuskel-handskrifte. Name van handskrifte is afkomstig van die plek waar dit aangetref is (Codex Sinaiticus) of van die plek waar dit geskryf is (Codex Vaticanus), of dit is vernoem na die eienaar (Codex Bezae) of die persoon wat dit gevind het (Codex Tischendorfii). |
||
Ten slotte kan dit benoem word op grond van bepaalde kenmerke, soos byvoorbeeld die Codex Argenteus, 'n manuskrip met silwerletters in die universiteitsbiblioteek te Uppsala, Swede. In die eerste eeue is die Bybelteks op 'n rol vasgelê, maar teen die einde van die 3e eeu is daar skielik na die boekvorm so os dit vandag bekend is, oorgeslaan. |
Ten slotte kan dit benoem word op grond van bepaalde kenmerke, soos byvoorbeeld die Codex Argenteus, 'n manuskrip met silwerletters in die universiteitsbiblioteek te Uppsala, Swede. In die eerste eeue is die Bybelteks op 'n rol vasgelê, maar teen die einde van die 3e eeu is daar skielik na die boekvorm so os dit vandag bekend is, oorgeslaan. |
||
== Teks en teksondersoek == |
== Teks en teksondersoek == |
||
'n Teks wat dikwels oorgeskryf word, bly nie sonder foute nie. Die oorskrywers van Bybeltekste het wel soms foute begaan. Soms is daar byvoorbeeld 'n letter te veel geskryf of een te min. Partykeer het hulle 'n sin weggelaat of dieselfde sin twee maal geskryf. |
'n Teks wat dikwels oorgeskryf word, bly nie sonder foute nie. Die oorskrywers van Bybeltekste het wel soms foute begaan. Soms is daar byvoorbeeld 'n letter te veel geskryf of een te min. Partykeer het hulle 'n sin weggelaat of dieselfde sin twee maal geskryf. ’n Toevoeging in die kantlyn is dikwels as deel van die oorspronklike teks beskou en is dan by die teks ingewerk. |
||
Leestekens is feitlik nooit gebruik nie en die woorde is vas teen mekaar geskryf om die beskikbare ruimte so goed moontlik te benut. Maar nie net foute en vergissings is gemaak nie. Soms het die oorskrywer gemeen dat hy die teks moes verbeter. In ander gevalle het 'n soortgelyke teks uit 'n ander evangelie die skrywer bygeval en hy het dan 'n verandering dienooreenkomstig aangebring. So het daar in die verskillende handskrifte verskeie teksvariasies en afwykende woorde of sinne ontstaan. |
Leestekens is feitlik nooit gebruik nie en die woorde is vas teen mekaar geskryf om die beskikbare ruimte so goed moontlik te benut. Maar nie net foute en vergissings is gemaak nie. Soms het die oorskrywer gemeen dat hy die teks moes verbeter. In ander gevalle het 'n soortgelyke teks uit 'n ander evangelie die skrywer bygeval en hy het dan 'n verandering dienooreenkomstig aangebring. So het daar in die verskillende handskrifte verskeie teksvariasies en afwykende woorde of sinne ontstaan. |
||
Om nou die oorspronklike teks van die Nuwe Testament te rekonstrueer, moet al die handskrifte met mekaar vergelyk word. Na die [[Tweede Wêreldoorlog]] het hierdie ondersoek grotendeels in die Institut für neutestamentliche Textforschung in [[Münster]] (Bondsrepubliek Duitsland) plaasgevind. 'n Baie bekende uitgawe van die grondteks van die Nuwe Testament wat op die resultate van hierdie ondersoek gegrond is, is ''Novum Testamentum'' ''Graece'', versorg deur E. Nestle en K. Aland. 'n Uitgawe wat opgestel is om Bybelvertalers dwarsoor die wêreld van hulp te wees, is ''The Greek New Testament'' van K. Aland, M. Black, B. Metzger en A. Wikgren. |
Om nou die oorspronklike teks van die Nuwe Testament te rekonstrueer, moet al die handskrifte met mekaar vergelyk word. Na die [[Tweede Wêreldoorlog]] het hierdie ondersoek grotendeels in die Institut für neutestamentliche Textforschung in [[Münster]] (Bondsrepubliek Duitsland) plaasgevind. 'n Baie bekende uitgawe van die grondteks van die Nuwe Testament wat op die resultate van hierdie ondersoek gegrond is, is ''Novum Testamentum'' ''Graece'', versorg deur E. Nestle en K. Aland. 'n Uitgawe wat opgestel is om Bybelvertalers dwarsoor die wêreld van hulp te wees, is ''The Greek New Testament'' van K. Aland, M. Black, B. Metzger en A. Wikgren. |
||
== Indeling van die teks == |
== Indeling van die teks == |
||
Reeds in die vroeë Christelike Kerk het daar |
Reeds in die vroeë Christelike Kerk het daar ’n behoefte aan 'n fyner indeling van die Bybelteks ontstaan. Kerkvaders was voortdurend in 'n stryd met ketters gewikkel. Die doeltreffende gebruik van bewysplase is egter bemoeilik omdat 'n indeling in hoofstukke en verse nie bestaan het nie. Eusebius van Caesarea (oorl. 338) het die Evangelies in 'n groot aantal kleiner gedeeltes verdeel om naslaanwerk te vergemaklik. Hierdie indeling, met nommers in die kantlyn van die handskrif, is in verskil lende handskrifte gevind. |
||
Die indeling in hoofstukke kom oorspronklik van Stephen Langton (ca. |
Die indeling in hoofstukke kom oorspronklik van Stephen Langton (ca. 1165–1228), biskop van [[Kantelberg]], wat die indelings van die Vulgaat gemaak het. Hierdie indeling is in 'n effens gewysigde vorm behou. Kardinaal Hugo van St. Chère (oorl. 1263) het waarskynlik 'n paar regstellings aangebring, maar sy eintlike taak het bestaan uit die verdere onderverdeling van die hoofstukke: hy het 'n hoofstuk in kleiner gedeeltes verdeel wat hy met die letters A tot G aangedui het. Die huidige versindeling is vir die eerste keer in die werk van die Dominikaan Pagninus van Lucca (oorl. 1541) aangetref. |
||
Die versindeling self is skynbaar afkomstig van die Paryse drukker Robert Etienne (ook bekend as Estienne of Stephanus; |
Die versindeling self is skynbaar afkomstig van die Paryse drukker Robert Etienne (ook bekend as Estienne of Stephanus; 1503–1559), wat tydens 'n reis van Parys na Lyon in 1551 die Nuwe Testament in verse ingedeel het. |
||
== Kanon van die Nuwe Testament == |
== Kanon van die Nuwe Testament == |
||
Aanvanklik het die Christelike Bybel uit die geskrifte van die Ou Testament bestaan. Die wordingsgeskiedenis van die Nuwe Testament is 'n ingewikkelde saak en sommige aspekte is duister. Die interessantste vraag is die na die norme wat vir die toelating van |
Aanvanklik het die Christelike Bybel uit die geskrifte van die Ou Testament bestaan. Die wordingsgeskiedenis van die Nuwe Testament is 'n ingewikkelde saak en sommige aspekte is duister. Die interessantste vraag is die na die norme wat vir die toelating van ’n geskrif tot die kanon van die Nuwe Testament aangewend is. |
||
Die insluiting van 'n geskrif in die kanon het beteken dat dit van daardie oomblik af as een van die heilige boeke beskou is. Besonderhede is by die kerkvaders versamel en daar is nagegaan uit watter boeke van die Nuwe Testament hulle aanhalings gemaak het. Daar is ook navorsing gedoen oor die verskillende lyste wat 'n opsomming beval het van boeke wat op 'n bepaalde tyd as deet van die Nuwe Testament beskou is (die sogenaamde kanonlyste). |
Die insluiting van 'n geskrif in die kanon het beteken dat dit van daardie oomblik af as een van die heilige boeke beskou is. Besonderhede is by die kerkvaders versamel en daar is nagegaan uit watter boeke van die Nuwe Testament hulle aanhalings gemaak het. Daar is ook navorsing gedoen oor die verskillende lyste wat 'n opsomming beval het van boeke wat op 'n bepaalde tyd as deet van die Nuwe Testament beskou is (die sogenaamde kanonlyste). |
||
Daar is ook geprobeer om gevolgtrekkings te maak uit handskrifte wat die Nuwe Testament min of meer volledig beval het. Uit al hierdie ondersoeke het geblyk dat die kanonIyste nie voor die einde van die 4e eeu geheel en al met mekaar ooreengestem het nie. 'n Persoon wat die vorming van die kanon van die Nuwe Testament beslis beïnvloed en waarskynlik versnel het, was Marcion (ca. 85- 160). Marcion het net die Evangelie volgens Lukas en die 10 briewe van Paulus erken, en die Ou Testament en die ander geskrifte van die Nuwe Testament verwerp. |
Daar is ook geprobeer om gevolgtrekkings te maak uit handskrifte wat die Nuwe Testament min of meer volledig beval het. Uit al hierdie ondersoeke het geblyk dat die kanonIyste nie voor die einde van die 4e eeu geheel en al met mekaar ooreengestem het nie. 'n Persoon wat die vorming van die kanon van die Nuwe Testament beslis beïnvloed en waarskynlik versnel het, was Marcion (ca. 85- 160). Marcion het net die Evangelie volgens Lukas en die 10 briewe van Paulus erken, en die Ou Testament en die ander geskrifte van die Nuwe Testament verwerp. |
||
Die benaderinge van Marcion en sy volgelinge het die jong Kerk gedwing om die kanon skerp af te grens. Gedurende die volgende 2 eeue het allerlei lyste die lig gesien, en die meeste van die huidige Nieu-Testamentiese geskrifte het wel daarin voorgekom. Daar het egter onenigheid oor 'n aantal boeke bly ontstaan, onder meer oor die Brief aan die Hebreërs, die Katolieke briewe en die boek Openbaring. Biskop Athanasius (ca. 295- 373) het met sy Paasbrief van 367 die uiteindelike beslissing oor die kanon van die Nuwe Testament gegee. |
Die benaderinge van Marcion en sy volgelinge het die jong Kerk gedwing om die kanon skerp af te grens. Gedurende die volgende 2 eeue het allerlei lyste die lig gesien, en die meeste van die huidige Nieu-Testamentiese geskrifte het wel daarin voorgekom. Daar het egter onenigheid oor 'n aantal boeke bly ontstaan, onder meer oor die Brief aan die Hebreërs, die Katolieke briewe en die boek Openbaring. Biskop Athanasius (ca. 295- 373) het met sy Paasbrief van 367 die uiteindelike beslissing oor die kanon van die Nuwe Testament gegee. |
||
Altesaam 27 geskrifte is as "goddelike geskrifte" |
Altesaam 27 geskrifte is as "goddelike geskrifte" – dus as kanoniek – aanvaar. Uitsprake van verskillende sinodes het hierdie mening bevestig, byvoorbeeld die sinode van Rome (382), van Hippo Regius (393) en van Carthago (397). Enkele norme wat van belang was by die beslissing of 'n geskrif by die Nuwe Testament ingesluit moes word, al dan nie, was waarskynlik die volgende: Allereers moes die werk van apostoliese herkoms wees. Dit moes dus gegrond wees op die getuienis van 'n apostel. |
||
Wanneer |
Wanneer ’n geskrif deur alle kerke as apostoliese oorlewering aanvaar is, is dit as katoliek beskou en dus algemeen aanvaar. Ten slotte moes die werk deur die Heilige Gees geïnspireer gewees het, dit wil sê, dit moes onder die besielende leiding van God se Gees tot stand gekom het. |
||
== Dele van die Nuwe Testament == |
== Dele van die Nuwe Testament == |
||
Die 27 boeke van die Nuwe Testament kan in 3 groepe verdeel word. Tot die historiese boeke word die onderskeie Evangelies en die Handelinge van die Apostels gereken. Vervolgens is daar die 21 briewe wat aan |
Die 27 boeke van die Nuwe Testament kan in 3 groepe verdeel word. Tot die historiese boeke word die onderskeie Evangelies en die Handelinge van die Apostels gereken. Vervolgens is daar die 21 briewe wat aan ’n gemeente of aan 'n persoon geskryf is. Die reeks word afgesluit met die apokaliptiese boek: die Openbaring van Johannes. |
||
== Die verhouding van die Nuwe Testament tot die Ou Testament == |
== Die verhouding van die Nuwe Testament tot die Ou Testament == |
||
Verskillende mense het deur die geskiedenis heen die stand punt gehuldig dat die koms van Jesus die Ou Testament oorbodig gemaak en afgehandel het. 'n Bate duidelike voorbeeld was die Romein Marcion (ca. 85- 160), wat net die [[Evangelie]] volgens Lukas en die 10 briewe van [[Paulus van Tarsus|Paulus]] as waardevol vir die [[Christendom]] wou erken. Ander, soos byvoorbeeld Adolf van Harnack ( |
Verskillende mense het deur die geskiedenis heen die stand punt gehuldig dat die koms van Jesus die Ou Testament oorbodig gemaak en afgehandel het. 'n Bate duidelike voorbeeld was die Romein Marcion (ca. 85- 160), wat net die [[Evangelie]] volgens Lukas en die 10 briewe van [[Paulus van Tarsus|Paulus]] as waardevol vir die [[Christendom]] wou erken. Ander, soos byvoorbeeld Adolf van Harnack (1851–1930), het die Ou Testament as slegs van geskiedkundige belang beskou. |
||
Tog kan die Ou Testament nie vanweë die prediking van Jesus as uitgedien beskou word nie. Eerstens het die Ou Testament 'n essensiële rol in die prediking van die jong Kerk gespeel; dit was trouens die volledige Bybel van die tyd. Deur slegs die Evangelies, die Briewe of Openbaring in 'n Griekse Nuwe Testament te bestudeer, kan gesien word hoeveel begrippe en letterlike aanhalings uit die Ou Testament in die Nuwe Testament voorkom. |
Tog kan die Ou Testament nie vanweë die prediking van Jesus as uitgedien beskou word nie. Eerstens het die Ou Testament 'n essensiële rol in die prediking van die jong Kerk gespeel; dit was trouens die volledige Bybel van die tyd. Deur slegs die Evangelies, die Briewe of Openbaring in 'n Griekse Nuwe Testament te bestudeer, kan gesien word hoeveel begrippe en letterlike aanhalings uit die Ou Testament in die Nuwe Testament voorkom. |
||
Oor die belangrikheid van die Ou Testament het Jesus self ook baie duidelik gesê: " Moenie dink dat Ek gekom het om die wet of die profete te ontbind nie; Ek het nie gekom om te ontbind nie, maar om te vervul" (Matt. 5:17). Met "die Wet" en "die Profete" word die hele Ou Testament bedoel. Sonder die Jodedom en die [[Ou Testament]] kon die Christendom nie ontstaan het nie. Bowendien is die Nuwe Testament moeilik sonder die Ou Testament verstaanbaar. |
Oor die belangrikheid van die Ou Testament het Jesus self ook baie duidelik gesê: " Moenie dink dat Ek gekom het om die wet of die profete te ontbind nie; Ek het nie gekom om te ontbind nie, maar om te vervul" (Matt. 5:17). Met "die Wet" en "die Profete" word die hele Ou Testament bedoel. Sonder die Jodedom en die [[Ou Testament]] kon die Christendom nie ontstaan het nie. Bowendien is die Nuwe Testament moeilik sonder die Ou Testament verstaanbaar. |
||
Ten slotte blyk dit dat sowel Jesus as die apostels in hut prediking baie woorde en begrippe uit die Ou Testament gebruik het, waardeur hulle aangedui het dat hulle die Ou Testament wou handhaaf (byvoorbeeld boetedoening, versoening, geregtigheid, heiligheid, heerlikheid van God en geloof). Dit was wel voor die hand liggend dat die Christene die Ou Testament in die lig van Jesus se koms en sy prediking gelees en vertolk het. Verskillende gedeeltes uit die Ou Testament het 'n duidelike Christologiese uitleg gekry: daar kan in die gedeeltes 'n aanduiding na of voorspelling van Jesus gesien word. |
Ten slotte blyk dit dat sowel Jesus as die apostels in hut prediking baie woorde en begrippe uit die Ou Testament gebruik het, waardeur hulle aangedui het dat hulle die Ou Testament wou handhaaf (byvoorbeeld boetedoening, versoening, geregtigheid, heiligheid, heerlikheid van God en geloof). Dit was wel voor die hand liggend dat die Christene die Ou Testament in die lig van Jesus se koms en sy prediking gelees en vertolk het. Verskillende gedeeltes uit die Ou Testament het 'n duidelike Christologiese uitleg gekry: daar kan in die gedeeltes 'n aanduiding na of voorspelling van Jesus gesien word. |
||
So het die evangelis [[Johannes]] die verhaal van die manna in die woestyn byvoorbeeld by sy uitleg van die eucharistie (Joh. 6) gebruik. Die koperslang waarvan in Numeri 21 vertel word en wat as teken van lewe opgerig is, is deur die Christene beskou as 'n verwysing na Jesus se kruisdood, wat ook tot heil sou wees van diegene wat na Hom opsien. |
So het die evangelis [[Johannes]] die verhaal van die manna in die woestyn byvoorbeeld by sy uitleg van die eucharistie (Joh. 6) gebruik. Die koperslang waarvan in Numeri 21 vertel word en wat as teken van lewe opgerig is, is deur die Christene beskou as 'n verwysing na Jesus se kruisdood, wat ook tot heil sou wees van diegene wat na Hom opsien. |
||
| Lyn 98: | Lyn 98: | ||
== Sien ook == |
== Sien ook == |
||
* [[Oorgelewerde Griekse teks]] |
* [[Oorgelewerde Griekse teks]] |
||
* [[Ou Testament]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Verwysings == |
== Verwysings == |
||
{{Verwysings}} |
{{Verwysings}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Eksterne skakels == |
== Eksterne skakels == |
||
{{ |
{{CommonsKategorie|New Testament|Nuwe Testament}} |
||
{{Wikt| |
{{Wikt-inlyn|Nuwe Testament}} |
||
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/New-Testament|title=New Testament|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=31 Maart 2020}} |
|||
* [http://www.bybel.co.za/search/index.php?keywordS=§ion=-2&type=2&version=1&search=Soek&rowstart=0&navstart=1 Nuwe Testament], 1983-Vertaling, Bybelgenootskap van Suid-Afrika |
* [http://www.bybel.co.za/search/index.php?keywordS=§ion=-2&type=2&version=1&search=Soek&rowstart=0&navstart=1 Nuwe Testament], [[Bybelvertaling|1983-Vertaling]], [[Bybelgenootskap van Suid-Afrika]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{Normdata}} |
{{Normdata}} |
||
Wysiging soos op 21:30, 31 Maart 2020
Die Nuwe Testament is die tweede deel van die Bybel en bestaan uit 27 boeke. Die boeke beskryf die lewe van Jesus Christus (die evangelies), die optree van die eerste Christene (Die handelinge van die apostels),[2] verder briewe van die apostels oor die Christelike geloof,[2] en as laaste 'n boek met profesieë oor die eindtyd (Die openbaring aan Johannes).
Die Nuwe Testament is in die tweede helfte van die 1ste eeu in die Griekse taal geskryf.
Naam
Die kerkvader Hieronymus (ca. 347- 420) het 'n Latynse vertaling van die Bybel gemaak wat as die Vulgaat of Vulgata bekend staan. Hy het die Bybel in 2 dele verdeel, wat hy onderskeidelik die Ou en die Nuwe Testament genoem het.
Die woord testament moet in hierdie verband nie in die betekenis van "laaste wit van 'n gestorwe" gesien word nie, maar in die betekenis van "verbond". Met die koms van Jesus Christus het 'n nuwe tydperk aangebreek. Hy word gesien as die vervulling van die Ou Testament en is die middelaar in die nuwe verbond van God met die mens.
Taal
In die eeue wat die geboorte van Jesus voorafgegaan en daarop gevolg het, is daar in die Middellandse See-gebied 'n gemeenskaplike taal genaamd Koine gepraat. Dit was 'n vorm van Grieks wat ten opsigte van veral woordeskat en grammatika eenvoudiger as klassieke Grieks was.
Die Nuwe Testament is in hierdie Koine-Grieks geskryf. In die Nuwe Testament kan die invloed van Hebreeus ook bespeur word, asook van Aramees, wat in Jesus se tyd oral in Israel gepraat is. Die Septuaginta, die Griekse vertaling van die Ou Testament, het ook die Nieu-Testamentiese Grieks beïnvloed. Van die ongeveer 5 000 woorde wat in die Nuwe Testament gebruik word, is meer as 3 000 ook deur die klassieke Griekse skrywers gebruik. Die ander 2 000 is Koine-woorde.
Handskrifte
AI die oorspronklike handgeskrewe manuskripte (outograwe) van die Nuwe Testament het verlore geraak, maar daar is duisende afskrifte (apograwe). Vondste in kloosterbiblioteke en in die droë woestynsand van Egipte lewer steeds nuwe studiemateriaal op. Die meeste handskrifte van die Nuwe Testament bestaan uit behandelde diervelle, wat perkament genoem word.
Die res is geskryf op papirusblaaie, wat nie so duursaam was nie en gouer beskadig is. Die handskrifte kan verdeel word in majuskels (in hoof letters geskryf) en minuskels ('n skrif met klein letters). Tot in die 10e eeu is daar voorkeur gegee aan majuskel-handskrifte. Name van handskrifte is afkomstig van die plek waar dit aangetref is (Codex Sinaiticus) of van die plek waar dit geskryf is (Codex Vaticanus), of dit is vernoem na die eienaar (Codex Bezae) of die persoon wat dit gevind het (Codex Tischendorfii).
Ten slotte kan dit benoem word op grond van bepaalde kenmerke, soos byvoorbeeld die Codex Argenteus, 'n manuskrip met silwerletters in die universiteitsbiblioteek te Uppsala, Swede. In die eerste eeue is die Bybelteks op 'n rol vasgelê, maar teen die einde van die 3e eeu is daar skielik na die boekvorm so os dit vandag bekend is, oorgeslaan.
Teks en teksondersoek
'n Teks wat dikwels oorgeskryf word, bly nie sonder foute nie. Die oorskrywers van Bybeltekste het wel soms foute begaan. Soms is daar byvoorbeeld 'n letter te veel geskryf of een te min. Partykeer het hulle 'n sin weggelaat of dieselfde sin twee maal geskryf. ’n Toevoeging in die kantlyn is dikwels as deel van die oorspronklike teks beskou en is dan by die teks ingewerk.
Leestekens is feitlik nooit gebruik nie en die woorde is vas teen mekaar geskryf om die beskikbare ruimte so goed moontlik te benut. Maar nie net foute en vergissings is gemaak nie. Soms het die oorskrywer gemeen dat hy die teks moes verbeter. In ander gevalle het 'n soortgelyke teks uit 'n ander evangelie die skrywer bygeval en hy het dan 'n verandering dienooreenkomstig aangebring. So het daar in die verskillende handskrifte verskeie teksvariasies en afwykende woorde of sinne ontstaan.
Om nou die oorspronklike teks van die Nuwe Testament te rekonstrueer, moet al die handskrifte met mekaar vergelyk word. Na die Tweede Wêreldoorlog het hierdie ondersoek grotendeels in die Institut für neutestamentliche Textforschung in Münster (Bondsrepubliek Duitsland) plaasgevind. 'n Baie bekende uitgawe van die grondteks van die Nuwe Testament wat op die resultate van hierdie ondersoek gegrond is, is Novum Testamentum Graece, versorg deur E. Nestle en K. Aland. 'n Uitgawe wat opgestel is om Bybelvertalers dwarsoor die wêreld van hulp te wees, is The Greek New Testament van K. Aland, M. Black, B. Metzger en A. Wikgren.
Indeling van die teks
Reeds in die vroeë Christelike Kerk het daar ’n behoefte aan 'n fyner indeling van die Bybelteks ontstaan. Kerkvaders was voortdurend in 'n stryd met ketters gewikkel. Die doeltreffende gebruik van bewysplase is egter bemoeilik omdat 'n indeling in hoofstukke en verse nie bestaan het nie. Eusebius van Caesarea (oorl. 338) het die Evangelies in 'n groot aantal kleiner gedeeltes verdeel om naslaanwerk te vergemaklik. Hierdie indeling, met nommers in die kantlyn van die handskrif, is in verskil lende handskrifte gevind.
Die indeling in hoofstukke kom oorspronklik van Stephen Langton (ca. 1165–1228), biskop van Kantelberg, wat die indelings van die Vulgaat gemaak het. Hierdie indeling is in 'n effens gewysigde vorm behou. Kardinaal Hugo van St. Chère (oorl. 1263) het waarskynlik 'n paar regstellings aangebring, maar sy eintlike taak het bestaan uit die verdere onderverdeling van die hoofstukke: hy het 'n hoofstuk in kleiner gedeeltes verdeel wat hy met die letters A tot G aangedui het. Die huidige versindeling is vir die eerste keer in die werk van die Dominikaan Pagninus van Lucca (oorl. 1541) aangetref.
Die versindeling self is skynbaar afkomstig van die Paryse drukker Robert Etienne (ook bekend as Estienne of Stephanus; 1503–1559), wat tydens 'n reis van Parys na Lyon in 1551 die Nuwe Testament in verse ingedeel het.
Kanon van die Nuwe Testament
Aanvanklik het die Christelike Bybel uit die geskrifte van die Ou Testament bestaan. Die wordingsgeskiedenis van die Nuwe Testament is 'n ingewikkelde saak en sommige aspekte is duister. Die interessantste vraag is die na die norme wat vir die toelating van ’n geskrif tot die kanon van die Nuwe Testament aangewend is.
Die insluiting van 'n geskrif in die kanon het beteken dat dit van daardie oomblik af as een van die heilige boeke beskou is. Besonderhede is by die kerkvaders versamel en daar is nagegaan uit watter boeke van die Nuwe Testament hulle aanhalings gemaak het. Daar is ook navorsing gedoen oor die verskillende lyste wat 'n opsomming beval het van boeke wat op 'n bepaalde tyd as deet van die Nuwe Testament beskou is (die sogenaamde kanonlyste).
Daar is ook geprobeer om gevolgtrekkings te maak uit handskrifte wat die Nuwe Testament min of meer volledig beval het. Uit al hierdie ondersoeke het geblyk dat die kanonIyste nie voor die einde van die 4e eeu geheel en al met mekaar ooreengestem het nie. 'n Persoon wat die vorming van die kanon van die Nuwe Testament beslis beïnvloed en waarskynlik versnel het, was Marcion (ca. 85- 160). Marcion het net die Evangelie volgens Lukas en die 10 briewe van Paulus erken, en die Ou Testament en die ander geskrifte van die Nuwe Testament verwerp.
Die benaderinge van Marcion en sy volgelinge het die jong Kerk gedwing om die kanon skerp af te grens. Gedurende die volgende 2 eeue het allerlei lyste die lig gesien, en die meeste van die huidige Nieu-Testamentiese geskrifte het wel daarin voorgekom. Daar het egter onenigheid oor 'n aantal boeke bly ontstaan, onder meer oor die Brief aan die Hebreërs, die Katolieke briewe en die boek Openbaring. Biskop Athanasius (ca. 295- 373) het met sy Paasbrief van 367 die uiteindelike beslissing oor die kanon van die Nuwe Testament gegee.
Altesaam 27 geskrifte is as "goddelike geskrifte" – dus as kanoniek – aanvaar. Uitsprake van verskillende sinodes het hierdie mening bevestig, byvoorbeeld die sinode van Rome (382), van Hippo Regius (393) en van Carthago (397). Enkele norme wat van belang was by die beslissing of 'n geskrif by die Nuwe Testament ingesluit moes word, al dan nie, was waarskynlik die volgende: Allereers moes die werk van apostoliese herkoms wees. Dit moes dus gegrond wees op die getuienis van 'n apostel.
Wanneer ’n geskrif deur alle kerke as apostoliese oorlewering aanvaar is, is dit as katoliek beskou en dus algemeen aanvaar. Ten slotte moes die werk deur die Heilige Gees geïnspireer gewees het, dit wil sê, dit moes onder die besielende leiding van God se Gees tot stand gekom het.
Dele van die Nuwe Testament
Die 27 boeke van die Nuwe Testament kan in 3 groepe verdeel word. Tot die historiese boeke word die onderskeie Evangelies en die Handelinge van die Apostels gereken. Vervolgens is daar die 21 briewe wat aan ’n gemeente of aan 'n persoon geskryf is. Die reeks word afgesluit met die apokaliptiese boek: die Openbaring van Johannes.
Die verhouding van die Nuwe Testament tot die Ou Testament
Verskillende mense het deur die geskiedenis heen die stand punt gehuldig dat die koms van Jesus die Ou Testament oorbodig gemaak en afgehandel het. 'n Bate duidelike voorbeeld was die Romein Marcion (ca. 85- 160), wat net die Evangelie volgens Lukas en die 10 briewe van Paulus as waardevol vir die Christendom wou erken. Ander, soos byvoorbeeld Adolf van Harnack (1851–1930), het die Ou Testament as slegs van geskiedkundige belang beskou.
Tog kan die Ou Testament nie vanweë die prediking van Jesus as uitgedien beskou word nie. Eerstens het die Ou Testament 'n essensiële rol in die prediking van die jong Kerk gespeel; dit was trouens die volledige Bybel van die tyd. Deur slegs die Evangelies, die Briewe of Openbaring in 'n Griekse Nuwe Testament te bestudeer, kan gesien word hoeveel begrippe en letterlike aanhalings uit die Ou Testament in die Nuwe Testament voorkom.
Oor die belangrikheid van die Ou Testament het Jesus self ook baie duidelik gesê: " Moenie dink dat Ek gekom het om die wet of die profete te ontbind nie; Ek het nie gekom om te ontbind nie, maar om te vervul" (Matt. 5:17). Met "die Wet" en "die Profete" word die hele Ou Testament bedoel. Sonder die Jodedom en die Ou Testament kon die Christendom nie ontstaan het nie. Bowendien is die Nuwe Testament moeilik sonder die Ou Testament verstaanbaar.
Ten slotte blyk dit dat sowel Jesus as die apostels in hut prediking baie woorde en begrippe uit die Ou Testament gebruik het, waardeur hulle aangedui het dat hulle die Ou Testament wou handhaaf (byvoorbeeld boetedoening, versoening, geregtigheid, heiligheid, heerlikheid van God en geloof). Dit was wel voor die hand liggend dat die Christene die Ou Testament in die lig van Jesus se koms en sy prediking gelees en vertolk het. Verskillende gedeeltes uit die Ou Testament het 'n duidelike Christologiese uitleg gekry: daar kan in die gedeeltes 'n aanduiding na of voorspelling van Jesus gesien word.
So het die evangelis Johannes die verhaal van die manna in die woestyn byvoorbeeld by sy uitleg van die eucharistie (Joh. 6) gebruik. Die koperslang waarvan in Numeri 21 vertel word en wat as teken van lewe opgerig is, is deur die Christene beskou as 'n verwysing na Jesus se kruisdood, wat ook tot heil sou wees van diegene wat na Hom opsien.
Boeke van die Nuwe Testament
- Evangelies
- Optree eerse Christene:
- Briewe
- Profesie
Sien ook
Verwysings
- ↑ Matteus 6, 1983-Vertaling, Bybelgenootskap van Suid-Afrika
- ↑ 2,0 2,1 Veral dié van die apostel Paulus
Bronne
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-62-1, volume 21, bl. 72
- Wolfgang Kosack: Novum Testamentum Coptice. Neues Testament, Bohairisch, ediert von Wolfgang Kosack. Novum Testamentum, Bohairice, curavit Wolfgang Kosack. / Wolfgang Kosack. neue Ausgabe, Christoph Brunner, Basel 2014. ISBN 978-3-906206-04-2.
Eksterne skakels
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Nuwe Testament. |
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Nuwe Testament.- (en) "New Testament". Encyclopædia Britannica. Besoek op 31 Maart 2020.
- Nuwe Testament, 1983-Vertaling, Bybelgenootskap van Suid-Afrika
