Byvoeglike naamwoord: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
No edit summary
Lyn 4: Lyn 4:
* Ek het 'n baie '''ou''' man ontmoet.
* Ek het 'n baie '''ou''' man ontmoet.
* Die '''vinnige''' '''bruin''' jakkals spring oor die '''lui''' hond.
* Die '''vinnige''' '''bruin''' jakkals spring oor die '''lui''' hond.
* Meeste ape is '''boombewonende''' diere wat '''tropiese''' of '''subtropiese''' gebiede bewoon.
* Die meeste ape is '''boombewonende''' diere wat in '''tropiese''' of '''subtropiese''' gebiede voorkom.
* Dit is 'n baie '''mooi''' rokkie wat jy dra.
* Dit is 'n baie '''mooi''' rokkie wat jy dra.
}}
}}
Lyn 10: Lyn 10:
'n '''Byvoeglike naamwoord''' is 'n woord wat behoort aan 'n klas waarvan die lede [[selfstandige naamwoord]]e en [[voornaamwoord]]e aanpas. 'n Byvoeglike naamwoord spesifiseer naamlik eienskappe of attribute van 'n selfstandige naamwoord of voornaamwoord.<ref name=sil>[http://www.sil.org/ SIL International], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/ Glossary of linguistic terms], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/WhatIsAnAdjective.htm What is an adjective?], besoek op 30 Maart 2008</ref> Byvoeglike naamwoorde is een van die agt tradisionele [[woordsoort]]e. Taalkundiges onderskei egter vandag tussen byvoeglike naamwoorde en woorde soos [[bepaler]]s wat te vore as byvoeglike naamwoorde gesien is.
'n '''Byvoeglike naamwoord''' is 'n woord wat behoort aan 'n klas waarvan die lede [[selfstandige naamwoord]]e en [[voornaamwoord]]e aanpas. 'n Byvoeglike naamwoord spesifiseer naamlik eienskappe of attribute van 'n selfstandige naamwoord of voornaamwoord.<ref name=sil>[http://www.sil.org/ SIL International], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/ Glossary of linguistic terms], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/WhatIsAnAdjective.htm What is an adjective?], besoek op 30 Maart 2008</ref> Byvoeglike naamwoorde is een van die agt tradisionele [[woordsoort]]e. Taalkundiges onderskei egter vandag tussen byvoeglike naamwoorde en woorde soos [[bepaler]]s wat te vore as byvoeglike naamwoorde gesien is.


Nie alle tale het byvoeglike naamwoorde nie, maar meeste, insluitend [[Afrikaans]] het. Voorbeelde van Afrikaanse byvoeglike naamwoord sluit in ''groot'', ''oud'', en ''moeg''. Tale wat nie oor byvoeglike naamwoord beskik nie gebruik ander woordsoorte, baie keer [[werkwoord]]e, om dieselfde [[semantiek|semantiese]] doel te bereik. Selfs in tale wat byvoeglike naamwoorde het kan 'n konsep wat in een taal daarmee uitgedruk word in 'n ander taal ontbreek en op 'n ander manier oorgedra word; soos byvoorbeeld die konsep ''honger'' wat in Afrikaans 'n byvoeglike naamwoord is (die honger man, ek is honger) word in [[Frans]] as "avoir faim" (letterlik "om honger te hê") uitgedruk.
Nie alle tale het byvoeglike naamwoorde nie, maar die meeste, insluitend [[Afrikaans]], het. Voorbeelde van Afrikaanse byvoeglike naamwoord sluit in ''groot'', ''oud'', en ''moeg''. Tale wat nie oor byvoeglike naamwoord beskik nie gebruik ander woordsoorte, baiekeer [[werkwoord]]e, om dieselfde [[semantiek|semantiese]] doel te bereik. Selfs in tale wat byvoeglike naamwoorde het, kan 'n konsep wat in een taal daarmee uitgedruk word in 'n ander taal ontbreek en op 'n ander manier oorgedra word; soos byvoorbeeld die konsep ''honger'' wat in Afrikaans 'n byvoeglike naamwoord is (die honger man, ek is honger) word in [[Frans]] as "avoir faim" (letterlik "om honger te hê") uitgedruk.


In meeste tale met byvoeglike naamwoorde vorm die woordsoort 'n oop klas; dit wil sê dat nuwe byvoeglike naamwoorde geredelik gevorm kan word deur prosesse soos [[afleiding (taalkunde)|afleiding]].
In die meeste tale met byvoeglike naamwoorde vorm die woordsoort 'n oop klas; dit wil sê dat nuwe byvoeglike naamwoorde geredelik gevorm kan word deur prosesse soos [[afleiding (taalkunde)|afleiding]].


== Kategorieë van byvoeglike naamwoorde en volgorde ==
== Kategorieë van byvoeglike naamwoorde en volgorde ==
Byvoeglike naamwoorde kan in kategorieë ingedeel word:<ref name=got>[http://www.onzetaal.nl/ Taaladviesdient Onze Taal], [http://taal.web-log.nl/taaladviesdienst/2008/01/fluwelen_jurken.html Weblog Taaladviesdienst Onze Taal 24 Jan. 2008]</ref>
Byvoeglike naamwoorde kan in kategorieë ingedeel word:<ref name=got>[http://www.onzetaal.nl/ Taaladviesdient Onze Taal], [http://taal.web-log.nl/taaladviesdienst/2008/01/fluwelen_jurken.html Weblog Taaladviesdienst Onze Taal 24 Jan. 2008]</ref>
* '''Stoflike byvoeglike naamwoorde''': Hulle dui die materiaal aan, soos 'n houte burg, 'n ystere brug.
* '''Stoflike byvoeglike naamwoorde''': Hulle dui die materiaal aan, soos 'n sanderige eiland, versteende plante
* '''Vormaanduidende byvoeglike naamwoorde''': Hulle sê iets oor die vorm van 'n byvoeglike naamwoord, soos rond, vierkantig, klein, groot.
* '''Vormaanduidende byvoeglike naamwoorde''': Hulle sê iets oor die vorm van 'n byvoeglike naamwoord, soos rond, vierkantig, klein, groot.
* '''Kleuraanduidende byvoeglike naamwoorde''': Hulle dui die kleur van 'n voorwerp aan, soos rooi of blou.
* '''Kleuraanduidende byvoeglike naamwoorde''': Hulle dui die kleur van 'n voorwerp aan, soos rooi of blou.
Lyn 28: Lyn 28:
# byvoeglike naamwoorde wat die materiaal aandui
# byvoeglike naamwoorde wat die materiaal aandui


In 'n neutrale konteks word dus byvoorbeeld gesê: '' 'n mooi klein ou hout huis.''
In 'n neutrale konteks word dus byvoorbeeld gesê: '' 'n mooi klein ou houthuis.''


Van hierdie volgorde kan afgewyk word as 'n byvoeglike naamwoord in 'n beperkende sin gebruik word. As 'n selfstandige naamwoord gebruik word om 'n bepaalde groep voorwerpe te beperk, dan kom dit voor die andere byvoeglike naamwoorde. Dit kom voor in vergelykings, as mens twee voorwerpe vergelyk, dan word byvoeglike naamwoorde gebruik om die groep te beperk en waardeur die leser kan opmaak watter voorwerp bedoel word.
Van hierdie volgorde kan afgewyk word as 'n byvoeglike naamwoord in 'n beperkende sin gebruik word. As 'n selfstandige naamwoord gebruik word om 'n bepaalde groep voorwerpe te beperk, dan kom dit voor die andere byvoeglike naamwoorde. Dit kom voor in vergelykings, as mens twee voorwerpe vergelyk, dan word byvoeglike naamwoorde gebruik om die groep te beperk en waardeur die leser kan opmaak watter voorwerp bedoel word.


As twee huise vergelyk word kan mens dus sê: '' 'n groot mooi ou houthuis'' en '' 'n klein mooi ou houthuis''.
As twee huise vergelyk word, kan mens dus sê: '' 'n groot mooi ou houthuis'' en '' 'n klein mooi ou houthuis''.


== Sien ook ==
== Sien ook ==

Wysiging soos op 22:04, 1 Augustus 2020

Voorbeelde

'n Byvoeglike naamwoord is 'n beskrywende woord.

  • Dit is 'n groot gebou.
  • Ek het 'n baie ou man ontmoet.
  • Die vinnige bruin jakkals spring oor die lui hond.
  • Die meeste ape is boombewonende diere wat in tropiese of subtropiese gebiede voorkom.
  • Dit is 'n baie mooi rokkie wat jy dra.

'n Byvoeglike naamwoord is 'n woord wat behoort aan 'n klas waarvan die lede selfstandige naamwoorde en voornaamwoorde aanpas. 'n Byvoeglike naamwoord spesifiseer naamlik eienskappe of attribute van 'n selfstandige naamwoord of voornaamwoord.[1] Byvoeglike naamwoorde is een van die agt tradisionele woordsoorte. Taalkundiges onderskei egter vandag tussen byvoeglike naamwoorde en woorde soos bepalers wat te vore as byvoeglike naamwoorde gesien is.

Nie alle tale het byvoeglike naamwoorde nie, maar die meeste, insluitend Afrikaans, het. Voorbeelde van Afrikaanse byvoeglike naamwoord sluit in groot, oud, en moeg. Tale wat nie oor byvoeglike naamwoord beskik nie gebruik ander woordsoorte, baiekeer werkwoorde, om dieselfde semantiese doel te bereik. Selfs in tale wat byvoeglike naamwoorde het, kan 'n konsep wat in een taal daarmee uitgedruk word in 'n ander taal ontbreek en op 'n ander manier oorgedra word; soos byvoorbeeld die konsep honger wat in Afrikaans 'n byvoeglike naamwoord is (die honger man, ek is honger) word in Frans as "avoir faim" (letterlik "om honger te hê") uitgedruk.

In die meeste tale met byvoeglike naamwoorde vorm die woordsoort 'n oop klas; dit wil sê dat nuwe byvoeglike naamwoorde geredelik gevorm kan word deur prosesse soos afleiding.

Kategorieë van byvoeglike naamwoorde en volgorde

Byvoeglike naamwoorde kan in kategorieë ingedeel word:[2]

  • Stoflike byvoeglike naamwoorde: Hulle dui die materiaal aan, soos 'n sanderige eiland, versteende plante
  • Vormaanduidende byvoeglike naamwoorde: Hulle sê iets oor die vorm van 'n byvoeglike naamwoord, soos rond, vierkantig, klein, groot.
  • Kleuraanduidende byvoeglike naamwoorde: Hulle dui die kleur van 'n voorwerp aan, soos rooi of blou.
  • Oordeelgewende byvoeglike naamwoorde: Hulle dui 'n oordeel oor die selfstandige naamwoord, soos mooi of lelik aan.

Daar is ook byvoeglike naamwoorde wat nie in die bogenoemde kategorieë val nie. Die kategorie van 'n byvoeglike naamwoord bepaal sy volgorde in 'n sin. Die volgorde wat deurgaans gebruik word is:

  1. byvoeglike naamwoorde wat 'n subjektiewe oordeel gee
  2. byvoeglike naamwoorde wat nie in een van die ander kategorieë val nie
  3. byvoeglike naamwoorde wat die kleur of vorm benoem
  4. byvoeglike naamwoorde wat die materiaal aandui

In 'n neutrale konteks word dus byvoorbeeld gesê: 'n mooi klein ou houthuis.

Van hierdie volgorde kan afgewyk word as 'n byvoeglike naamwoord in 'n beperkende sin gebruik word. As 'n selfstandige naamwoord gebruik word om 'n bepaalde groep voorwerpe te beperk, dan kom dit voor die andere byvoeglike naamwoorde. Dit kom voor in vergelykings, as mens twee voorwerpe vergelyk, dan word byvoeglike naamwoorde gebruik om die groep te beperk en waardeur die leser kan opmaak watter voorwerp bedoel word.

As twee huise vergelyk word, kan mens dus sê: 'n groot mooi ou houthuis en 'n klein mooi ou houthuis.

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ SIL International, Glossary of linguistic terms, What is an adjective?, besoek op 30 Maart 2008
  2. ↑ Taaladviesdient Onze Taal, Weblog Taaladviesdienst Onze Taal 24 Jan. 2008

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Byvoeglike_naamwoord&oldid=2245500"