Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
kNo edit summary
k Logo verander
Lyn 6: Lyn 6:
|etiketstyl = width:33%
|etiketstyl = width:33%
|datastyl =
|datastyl =
|beeld = [[File:ATKV logo official.jpg|thumb|ATKV logo official]]
|beeld = [[File:ATKV logo official.jpg|thumb|200px|ATKV logo official]]
|kop1 =
|kop1 =
|etiket1 = Tipe
|etiket1 = Tipe

Wysiging soos op 13:31, 22 Oktober 2020

ATKV
ATKV logo official
Tipe Nie-regeringsorganisasie
Gestig 19 Augustus 1930, Kaapstad, Suid-Afrika
Hoofkantoor Randburg,Suid-Afrika
Webwerf http://www.atkv.org.za/

Die Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging (ATKV) is op 19 Augustus 1930 in Kaapstad deur 12 mense gestig as ’n organisasie waar mense die lekkerte van Afrikaans-wees met mekaar kon deel. Vandag is dit dié Afrikaanse kultuurtuiste met ongeveer 70 000 hooflede en 30 kultuurprojekte per jaar wat bykans 55 000 inskrywings genereer. Ook op sakegebied het die ATKV vooruitgang gemaak met sewe asemrowende vakansieoorde oor die lengte en breedte in die mooiste dele van Suid-Afrika. Die ATKV spog ook met die Negester-leefstylbehuisinglandgoedere vir 50-plussers.

Vir amper ’n eeu is die ATKV sinoniem met die Afrikaanse taal en word daar gewoeker regoor die wêreld om die taal te laat voortleef. Daarmee saam slaag ons al vir die afgelope 90 jaar om oud en jonk toe te rus met vaardighede om die toekoms met selfvertroue aan te pak.

Geskiedenis[1]

Aan die begin van die 20ste eeu was die Afrikaner nog hoofsaaklik ’n landbougemeenskap, maar toe hy hom ná die Eerste Wêreldoorlog toenemend na die stad begin wend, vind daar, soos die historikus A.P.J. van Rensburg dit stel, ’n “taalverwildering” plaas. In die stad het Engels, sy lewenswyse en gebruike oorheers en die stadslewe het vir die meeste Afrikaners, hulle taal en hulle kultuur ’n bedreiging ingehou.

Afrikaners het hulle heil op groot skaal by die destydse Suid-Afrikaanse Spoorweë gevind en teen 1930 was ongeveer 50% van spoorweg-personeel Afrikaanssprekend. Die bedryfstaal was egter steeds Engels en daar is teen Afrikaanssprekendes gediskrimineer, veral wanneer dit by bevordering kom. Die erkenning van Afrikaans as amptelike landstaal in 1925 het spoorwegwerkers die moed gegee om op gelyke behandeling aan te dring.

Onder die leiding van Sybie van der Spuy word die aanvoorwerk gedoen wat uiteindelik op die stigting van die Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging, op 19 Augustus 1930 in Kaapstad, uitloop. Die stigters wou nie net Afrikaners leer om beter Afrikaans te praat nie, maar ook hulle Engelse kollegas in die spoorwegdiens. Die sing van “God Save the King” ter afsluiting van die stigtingsvergadering was volgens Sybie juis bedoel om Engelssprekendes welkom te laat voel.

ATKV-lede is aangemoedig om “suiwer Afrikaans te praat en anglisismes uit die taal te verban” en om meer Afrikaans te lees sodat daar meer in Afrikaans geskryf kan word. Die eerste statute van die organisasie stel sy doelstellings onder meer soos volg: “Om die gebruik van Afrikaans binne sowel as buite die spoorwegdiens te bevorder en ’n lewendige belangstelling in Afrikaanse kuns en kultuur aan te kweek.”

Die stigting van die Taalgenoot in Desember 1931 as amptelike maandblad van die vereniging het verdere momentum aan taalbevordering gegee. Die eerste redakteur, Kosie Jacobs, noem destyds een van hulle doelstellings is om ook aan Engelssprekendes die geleentheid te gee om hulle kennis van Afrikaans uit te brei. Dit kan sekerlik as so reg in lyn met die vereniging se #weesdieverskil-gesindheid in 2020 gesien word!

Die ATKV het van meet af aan sy stem dik gemaak. Daar is op die hoogste vlak beswaar aangeteken teen die verengelsing van stasiename, die miskenning van Afrikaans op treine en die swak vertaling van omsendbriewe. ATKV-takke op die platteland het selfs van onderwysers se dienste gebruik gemaak om vir hulle lede Afrikaans-klasse aan te bied.

Die Taalgenoot het reeds van sy stigting in Desember 1931 die stem en beeld van die ATKV uitgedra. Die tydskrif het die taak op hom geneem om “op die puinhope van kultuur- en taalverwaarlosing te bou” wat in daardie stadium ’n simptoom van die Afrikaanse spoorwegwerker was. In redaksionele kommentaar en artikels het die tydskrif hom ook op die uitbou van die volkstrewe gerig;

Die Vrou-en-moederbeweging (VMB), die vrouevleuel van die ATKV, is in 1943 amptelik tot stand gebring met die leuse “Ek sien haar win” en sou deur nasionale projekte ’n belangrike sosio-maatskaplike rol speel.

Die jaar 1990 was ’n waterskeiding in die Suid-Afrikaanse politiek nadat pres. F.W. de Klerk die dramatiese veranderinge aangekondig het wat tot die 1994-verkiesing en ’n nuwe demokratiese bestel vir alle Suid-Afrikaners gelei het.

Die ATKV het hierdie veranderinge nie vrygespring nie, maar verskeie maniere gevind om daarby aan te pas. Seker die belangrikste besluit wat die organisasie destyds geneem het, was om in 1991 sy lidmaatskap vir alle rasse oop te stel. Dit sou die grondslag lê vir pogings om die ATKV se beeld as ’n organisasie eksklusief vir Afrikaners te verander na een van inklusiwiteit vir alle Afrikaanssprekendes en vir enige Suid-Afrikaner wat hom of haar met die vereniging se doelstellings vereenselwig.

’n Belangrike deel van die ATKV se visie is dat hy ’n bydrae wil lewer tot ’n suksesvolle Suid-Afrika. Die nuwe staatsbestel het die organisasie in die 90’s gedaag om daad by die woord te voeg en die ATKV het hom met oorgawe in die stryd gewerp – en sy verbintenis tot die vestiging van ’n verenigde samelewing op verskeie maniere bevestig. Een van die veelseggendste pogings om na die nuwe maghebbers uit te reik was toe die destydse presidente Nelson Mandela (1995) en Thabo Mbeki (1998) genooi is om as openingsprekers by ATKV-kongresse op te tree.

Hoogtepunte

  • In 1993 word J.P. van der Walt Uitgewers aangekoop en dit staan sedert 2000 bekend as LAPA (Lees Afrikaans, praat Afrikaans) Uitgewers. LAPA Uitgewers word in 2020 aan Penguin Random House verkoop.
  • In 1993 amalgameer die Afrikaanse Taal- en Kultuurbond van die Poskantoor met die ATKV en projekte soos Applous en die nasionale redenaarskompetisie vir hoër- en laerskole en vir studente word deel van die ATKV se kultuurproduk-aanbod. In 2000 sou ook die Suid-Afrikaanse Polisiediens se kultuurorganisasie, Akpol, met die ATKV amalgameer;
  • Sedert 1998 is die ATKV by die meeste kunstefeeste landwyd betrokke;
  • ’n Vennootskap ter bevordering van kinderlektuur word met die provinsie Antwerpen in België gesluit;
  • Projek Handevat word ingestel met die doel om gegoede en arm gemeenskappe te laat saamwerk tot voordeel van albei;
  • Die ATKV vier sy 75ste verjaardag in 2005 met ’n landwye produksie bekend as Afrikiti as deel van sy “Afrikaans kook!”-veldtog;
  • In 2006 word die eerste Rieldanskompetisie by die Taalmonument aangebied en dit het sedertdien al hoe gewilder geword;
  • In 2008 begin die ATKV-Dames hul sosiaal-maatskaplike projek bekend as AbbAsorg;
  • In 2011 neem die ATKV-Skryfskool aan die Noordwes-Universiteit afskeid van prof. Hans du Plessis, wat sedert die ontstaan daarvan in 1990 die leiding geneem het;
  • In 2014 word die ATKV se visiestelling aangepas om te lui: “Vir die ATKV is die Afrikaanse taal, kultuur, kennis en kreatiwiteit deel van nasiebou en versoening en ’n suksesvolle Suid-Afrika”;
  • Die ATKV verdeel van 1 Maart 2016 in twee afsonderlike maatskappye, ’n houermaatskappy bekend as ATKV-MSW (maatskappy sonder winsbejag) en ’n 100%-sakefiliaal bekend as ATKV-Sake;
  • Sedert 2017 fokus die ATKV toenemend op die posisie van Afrikaans in ’n meertalige Suid-Afrika. Moedertaalonderrig word as prioriteit bevorder;
  • ’n Spelkompetisie vir eerste- en tweedetaalsprekers, ATKV-Spelathon, word in 2017 landwyd uitgebrei en projekte in skryf-en-leesgeletterdheid word steeds aangebied; en

Neem deel:

Die ATKV woeker op kultuurgebied met ’n verskeidenheid projekte.

Die ATKV-taalafdeling daag jou uit om met nuwe oë na Afrikaans te kyk. Die taalafdeling se projekte is daarop gerig om die Afrikaanse taal as onderrigmedium in skole te ondersteun en as vak uit te brei as verlengstuk met die oog op taalbevordering in gemeenskappe. Die taalafdeling bevorder Afrikaanse taalverwerwing deur middel van verskeie projekte in ’n meertalige konteks.

Die taalprojekte sluit in: ’n Leesprojek; Leeskringe; Kinderboektoekennings; ’n Afrikaanse Olimpiade; ’n Spelathon; Moedertaalonderrig; en Afrikaans vir Almal.

Ander projekte sluit in:

  • ATKV-Crescendo, ’n platform vir alle voornemende liedjieskrywer-sangers
  • ATKV-Applous, ’n koorkompetisie vir skole
  • ATKV-Komposisiekompetisie vir nuwe koorwerke
  • ATKV-Mediaveertjies en -Woordveertjies
  • ATKV-Tienertoneelkompetisie
  • ATKV-Rieldans
  • ATKV-Postmatriek
  • ATKV-Jeugberaad vir hoëprofieldenkers in graad 10 en 11 om hul horisonne te verbreed
  • ATKV-Jeugleiersimposiums vir verkose leiers van skole
  • ATKV-Kopskuif

ATKV-DigiProjekte

Weens die Covid-19-pandemie en Suid-Afrika se staat van inperking kon die ATKV nie met sy projekte voortgaan nie. ’n Verskeidenheid van splinternuwe projekte is die ATKV aanlyn aangebied word en was ook vir die eerste keer toeganklik vir dié wat oorsee bly en passievol oor Afrikaans is.

Dié projekte sluit in ATKV-DigiSpel waar deelnemers aanlyn aan ’n spelkompetisie kan deelneem; ATKV-DigiGroei is ’n reeks webinare deur topsprekers in die politiek, ekonomie, onderwys en tegnologie.

Vir die kunssinniges en skrywers is daar ATKV-DigiSkryf en ATKV-DigiKuns, ’n platform waar jy jou gunsteling- Afrikaanse gedig kan kies – of jou eie gedig – en ’n visuele interpretasie daarvan in die vorm van ’n oorspronklike kunswerk kan skep.

ATKV-DigiKaptein gaan leerlinge in leierskaprolle die gereedskap gee om die beste van hulle leierskapjaar te maak. ATKV-DigiPraat en ATKV-DigiSpanpraat gaan deelnemers die geleentheid gee om te redeneer en saam te gesels oor die wêreld en hoe om sy probleme aan te pak.

Takke

By die ATKV se takafdeling word Afrikaans nie net beleef nie – dit word gelééf! Die ATKV-takke voeg elke dag landswyd die daad by die woord met takprogramme propvol aktiwiteite en projekte. Die ATKV het 318 takke regoor die land en in Namibië wat jaarliks saam 1 600 projekte in hul gemeenskappe aanbied. Die ATKV se hoofkantoor is in Randburg. Daar is egter ook streeksbestuurders in Bloemfontein, Stellenbosch, Vryheid en Port Elizabeth.

ATKV-AbbAsorg

ATKV-AbbAsorg AbbAsorg is die ATKV se sosiaal-maatskaplike verantwoordelikheidsprogram wat vir kinders vlerke wil gee. Met AbbAsorg word gefokus op die voorskoolse kind van drie tot ses jaar. Hierdie kinders word veral deur armoede, MIV/vigs en ander maatskaplike probleme geraak. Die AbbAsorg-sentrums doen daagliks wonderlike werk en die kleuters by dié sentrums volg ’n volwaardige akademiese program om skoolgereedheid te bevorder en uiteindelik groter akademiese sukses te verseker. Elke kleinding word ook elke dag van twee gebalanseerde etes voorsien. Die etes dra by tot hul gesonde ontwikkeling en gevolglik beter prestasie op akademiese vlak. Dis egter nie net die kinders na wie daar omgesien word nie. Ouerskapvaardigheidskursusse word aangebied en ouers word bemagtig om armoede die hoof te bied. Daar is byvoorbeeld programme oor finansiële bestuur en handwerkvaardighede. Daar is tans vyf AbbAsorg-sentrums: l Boskabouters (Hartenbos) l Cloetesville (Stellenbosch) l Estoire (Bloemfontein) l Pinocchio (Hartenbos) l Promosa (Potchefstroom)

ATKV-Sake

Die aankoop van Hartenbos was ’n groot mylpaal vir die ATKV. Nog oorde sou volg: Natalia, aan die Suidkus, in 1956; Klein-Kariba, naby die destydse Warmbad, in 1973; Goudini, in die Breederiviervallei naby Rawsonville, en Buffelspoort, naby Rustenburg, albei in 1993; Drakensville in die Drakensberggebied in 2006 en Eiland Spa, oos van Tzaneen, in 2009.

Verwysings

  1. Kok, F.J. Die taak van kultuurorganisasies in minderheidskultuurgroepe met besondere verwysing na die ATKV Van Rensburg, A.P.J. Monumentaal die bouwerke ... ’n halfeeu op die voorpos – die verhaal van die ontstaan, groei en prestasies van die ATKV (SAS en H)

Eksterne skakels