Veer (voël): Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Verbeter
Verbeter
Lyn 1: Lyn 1:
'''Vere''' vorm die bedekking van 'n [[voël]] se vel.
[[Lêer:Parts of feather modified.jpg|duimnael|240px|Die dele van 'n veer. 1. Vlag. 2. Skag. 3. Baard. 4. Dons. 5. Spoel.]]
[[Lêer:Parts of feather modified.jpg|duimnael|240px|Die dele van 'n veer. 1. Vlag. 2. Skag. 3. Baard. 4. Dons. 5. Spoel.]]
[[Lêer:Buteo buteo primary secondary.jpg|duimnael|160px|Die slagpenne van die 'n [[bruinjakkalsvoël]].]]
[[Lêer:Buteo buteo primary secondary.jpg|duimnael|160px|Die slagpenne van die 'n [[bruinjakkalsvoël]].]]


In Latyn word 'n veer ''penna'' (mv. ''pennae'') genoem en omdat vere vroeër as skryfinstrument gebruik is, praat mens steeds van 'n ''pen''. 'n Ander woord vir veer is ''pluim'' wat van Latyn ''pluma'' kom. Die tak van die wetenskap wat hom op vere rig, word ''plumologie'' genoem.
'''Vere''' vorm die bedekking van 'n [[voël]] se lyf. In Latyn word 'n veer ''penna'' ([[meervoud]]: ''pennae'') genoem en omdat vere vroeër as skryfinstrument gebruik is, praat 'n mens steeds van 'n "pen". 'n Ander woord vir veer is "pluim", wat van die [[Latyn]]se ''pluma'' kom. Die tak van die wetenskap wat oor vere gaan, word "plumologie" genoem.


Vandag is vere net kenmerkend by voëls, maar daar is fossiele van dinosourusse wat reeds vere vertoon. Vere beskerm diere teen koue en water. Dit is dalk die vere se oorspronklike funksie, maar hulle het dikwels [[kleur]]e wat die dier teen vyande beskerm of tot kommunikasie bydra. Anwysings dat gekleurde vere reeds taamlik oud is, is gevind in die fossiele van [[Anchiornis]]. Die belangrikste funksie is nogtans dat dit aan 'n voël sy vliegvermoë verskaf. [[Archeopterix]] is die bekendste fossiel wat hierdie funksie vertoon.
Vandag is vere net kenmerkend van voëls, maar daar is [[fossiel]]e van [[dinosourus]]se wat reeds vere gehad het. Vere beskerm diere teen koue en water. Dit is dalk vere se oorspronklike funksie, maar hulle het dikwels [[kleur]]e, wat die dier teen vyande beskerm of tot kommunikasie bydra. Aanwysings dat gekleurde vere reeds taamlik oud is, is gevind in die fossiele van [[Anchiornis]]. Die belangrikste funksie is nogtans dat dit aan 'n voël sy vliegvermoë verskaf. ''[[Archaeopteryx]]'' is die bekendste fossiel wat hierdie funksie vertoon.


Vere bestaan uit keratien en is leweloos in hul volwasse toestand. Hulle is ook uiters ligte bousels, hoewel 'n voël se verepak ongeveer tweemaal so swaar is as sy skelet.
Vere bestaan uit keratien en is leweloos in hul volwasse toestand. Hulle is ook uiters lig, hoewel 'n voël se verepak ongeveer twee maal so swaar is as sy skelet.


== Soorte vere ==
== Soorte vere ==

Wysiging soos op 17:02, 3 Julie 2022

Die dele van 'n veer. 1. Vlag. 2. Skag. 3. Baard. 4. Dons. 5. Spoel.
Die slagpenne van die 'n bruinjakkalsvoël.

Vere vorm die bedekking van 'n voël se lyf. In Latyn word 'n veer penna (meervoud: pennae) genoem en omdat vere vroeër as skryfinstrument gebruik is, praat 'n mens steeds van 'n "pen". 'n Ander woord vir veer is "pluim", wat van die Latynse pluma kom. Die tak van die wetenskap wat oor vere gaan, word "plumologie" genoem.

Vandag is vere net kenmerkend van voëls, maar daar is fossiele van dinosourusse wat reeds vere gehad het. Vere beskerm diere teen koue en water. Dit is dalk vere se oorspronklike funksie, maar hulle het dikwels kleure, wat die dier teen vyande beskerm of tot kommunikasie bydra. Aanwysings dat gekleurde vere reeds taamlik oud is, is gevind in die fossiele van Anchiornis. Die belangrikste funksie is nogtans dat dit aan 'n voël sy vliegvermoë verskaf. Archaeopteryx is die bekendste fossiel wat hierdie funksie vertoon.

Vere bestaan uit keratien en is leweloos in hul volwasse toestand. Hulle is ook uiters lig, hoewel 'n voël se verepak ongeveer twee maal so swaar is as sy skelet.

Soorte vere

Daar is party verskillende soorte vere, maar daar kan twee hoofkategorië onderskei word wat in hul opbou verskil:

  1. Dekvere wat die gladde vorm van die voël bepaal.
  2. Donsvere wat onder die dekvere 'n isolerende laag vorm. Hulle word deur die dekvere teen water beskerm

Dekvere

Die dekvere of kontoervere (Pennae conturae) kan verder onderskei word:

  • Liggaamsvere (Pennae conturae generales): die romp se dekvere
  • Slagvere (Remiges), wat die draagvlak van die vlerke vorm.
  • Stuurvere (Rectrices): die stert se vere wat die voël help om te stuur
  • Die eintlike dekvere (Tectrices): die orige dekvere

Donsvere

Donsvere.

Dons (die eintlike pluime) vorm die onderkleed. Daar is van die voëls waar dit nie aangetref word nie, soos die volstuise.

Die vere van kuikentjies is nogtans aangepaste dekvere en nie regte donsvere nie.

Spesiale vere

Naas die twee grondvorme bestaan nog party besondere vere:

  • Halfdons (Semiplumae): in die middel tussen dek- en donsvere word aangetref op die oorgang na dele van die vel wat nie deur liggaamsvere bedek is nie.
  • Draadvere (Filioplumae): hul follikels het talle senuwees en speel 'n rol in propriosepsie
  • Borselvere (Setae): vorm die wimpers
  • Poeiervere (Pulviplumae): word by sommige voëls aangetref, soos duiwe en watervoëls. Hul vervaardig 'n keratienpoeier wat waterafstotend is.

Opbou

Dekvere

Dekevere bestaan uit 'n lang en stewige kiel (Scapus) asook 'n vlag wat uit 'n smalle voorvlag en 'n brede agtervlag bestaan (Vexillum exterior en interior). Die kiel bestaan uit 'n veerskag (Rhachis) en 'n pen (Calamus). Die pen het twee openings: 'n bo- en 'n ondernawel (Umbilicus superior en inferior) [1]

Donsvere

Donsvere het 'n eenvoudiger opbou. Die skag is kort en die sytakke van die veer is nie met hakies aan ander sytakke geheg nie. Daardeur ontstaan geen voor- en agtervlag nie en het die donsveer 'n vorm soos 'n borsel.

Kuikens, jongvoëls en volwasse voëls

Party voëlfamilies het naakte kuikentjies wat uit die eier kruip, soos die visvangers, die spegte of die koekoeke. Ander voëls se kuikens is met dons bedek, maar dit is nogtans eintlik 'n vorm van dekvere. Later groei uit dieselfde papille die regte dekvere en druk die ou donsveertjie uit. Die eerste dekvere het dikwels nie dieselfde kleure as die volwasse voël s'n nie. Meeue en visarende verveer meer as een keer voordat hulle volwasse vere kry.

Verwysings

  1. Franz-Viktor Salomon (Hrsg.): Lehrbuch der Geflügelanatomie. Fischer-Verlag, Jena/ Stuttgart 1993, ISBN 3-334-60403-9.

Eksterne skakels

  • Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Duitse Wikipedia vertaal.