Veer (voël): Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added

Inline

Wysiging soos op 17:18, 3 Julie 2022

Vere vorm die bedekking van 'n voël se lyf. In Latyn word 'n veer penna (meervoud: pennae) genoem en omdat vere vroeër as skryfinstrument gebruik is, praat 'n mens steeds van 'n "pen". 'n Ander woord vir veer is "pluim", wat van die Latynse pluma kom. Die tak van die wetenskap wat oor vere gaan, word "plumologie" genoem.

Vandag is vere net kenmerkend van voëls, maar daar is fossiele van dinosourusse wat reeds vere gehad het. Vere beskerm diere teen koue en water. Dit is dalk vere se oorspronklike funksie, maar hulle het dikwels kleure, wat die dier teen vyande beskerm of tot kommunikasie bydra. Aanwysings dat gekleurde vere reeds taamlik oud is, is gevind in die fossiele van Anchiornis. Die belangrikste funksie is nogtans dat dit aan 'n voël sy vliegvermoë verskaf. Archaeopteryx is die bekendste fossiel wat hierdie funksie vertoon.

Vere bestaan uit keratien en is leweloos in hul volwasse toestand. Hulle is ook uiters lig, hoewel 'n voël se verepak ongeveer twee maal so swaar is as sy skelet.

Soorte vere

Daar is 'n paar verskillende soorte vere, maar daar kan twee hoofkategorieë onderskei word wat in hul samestelling verskil:

Dekvere, wat die gladde vorm van die voël bepaal.
Donsvere, wat onder die dekvere 'n isolerende laag vorm. Hulle word deur die dekvere teen water beskerm

Dekvere

Dekvere bestaan uit 'n lang stewige skag, waarvan die onderkant die spoel genoem word. Die skag bevat die vlag, wat uit baard bestaan. Die dek- of kontoervere (Pennae conturae) kan verder onderskei word:

Liggaamsvere (Pennae conturae generales): die romp se dekvere
Slagvere (Remiges), wat die draagvlak van die vlerke vorm.
Stuurvere (Rectrices): die stert se vere wat die voël help om te stuur
Die eintlike dekvere (Tectrices): die orige dekvere

Donsvere

Donsvere het 'n eenvoudiger samestelling, soos 'n borsel. Dons vorm die onderkleed. Daar is voëls waar dit nie aangetref word nie, soos volstruise. Die vere van kuikens is aangepaste dekvere en nie regte donsvere nie.

Spesiale vere

Naas die twee hoofvorme bestaan nog ander vere:

Halfdons (Semiplumae): tussen dek- en donsvere; word aangetref op die oorgang na dele van die vel wat nie deur liggaamsvere bedek is nie.
Draadvere (Filioplumae): Hul follikels het talle senuwees en hulle speel 'n rol in die gewaarwording van die die beweging en posisie van die liggaam.
Borselvere (Setae): Vorm die wimpers.
Poeiervere (Pulviplumae): Word by sommige voëls aangetref, soos duiwe en watervoëls. Hulle vervaardig 'n keratienpoeier wat waterafstotend is.

Kuikens en jong voëls

Party voëlfamilies het naakte kuikens wat uit die eier kruip, soos die visvangers, die spegte of die koekoeke. Ander voëls se kuikens is met dons bedek, maar dit is nogtans eintlik 'n vorm van dekvere. Later groei uit dieselfde papille die regte dekvere en druk dit die ou donsvere uit. Die eerste dekvere het dikwels nie dieselfde kleure as die volwasse voël s'n nie. Meeue en visarende verveer meer as een keer voordat hulle volwasse vere kry.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Vere.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Duitse Wikipedia vertaal.

@@ Lyn 9: / Lyn 9: @@
 == Soorte vere ==
-Daar is party verskillende soorte vere, maar daar kan twee hoofkategorië onderskei word wat in hul opbou  verskil:
+Daar is 'n paar verskillende soorte vere, maar daar kan twee hoofkategorieë onderskei word wat in hul samestelling verskil:
-#Dekvere wat die gladde vorm van die voël bepaal.
+#Dekvere, wat die gladde vorm van die voël bepaal.
-#Donsvere wat onder die dekvere 'n isolerende laag vorm. Hulle word deur die dekvere teen water beskerm
+#Donsvere, wat onder die dekvere 'n isolerende laag vorm. Hulle word deur die dekvere teen water beskerm
 === Dekvere ===
-Die dekvere of kontoervere (''Pennae conturae'') kan verder onderskei word:
+Dekvere bestaan uit 'n lang stewige skag, waarvan die onderkant die spoel genoem word. Die skag bevat die vlag, wat uit baard bestaan. Die dek- of kontoervere (''Pennae conturae'') kan verder onderskei word:
 * Liggaamsvere (''Pennae conturae generales''): die romp se dekvere
 * Slagvere (''Remiges''), wat die draagvlak van die vlerke vorm.
@@ Lyn 22: / Lyn 22: @@
 === Donsvere ===
 [[Lêer:Daune down feather.jpg|duimnael|240px|Donsvere.]]
-Dons (die eintlike ''pluime'') vorm die onderkleed. Daar is van die voëls waar dit nie aangetref word nie, soos die volstuise.
+Donsvere het 'n eenvoudiger samestelling, soos 'n borsel. Dons vorm die onderkleed. Daar is voëls waar dit nie aangetref word nie, soos [[volstruis]]e. Die vere van kuikens is aangepaste dekvere en nie regte donsvere nie.
-Die vere van kuikentjies is nogtans aangepaste dekvere en nie regte donsvere nie.
 === Spesiale vere ===
-Naas die twee grondvorme bestaan nog party besondere vere:
+Naas die twee hoofvorme bestaan nog ander vere:
-*Halfdons (''Semiplumae''): in die middel tussen dek- en donsvere word aangetref op die oorgang na dele van die vel wat nie deur liggaamsvere bedek is nie.
+*Halfdons (''Semiplumae''): tussen dek- en donsvere; word aangetref op die oorgang na dele van die vel wat nie deur liggaamsvere bedek is nie.
-*Draadvere (''Filioplumae''): hul follikels het talle senuwees en speel 'n rol in propriosepsie
+*Draadvere (''Filioplumae''): Hul follikels het talle senuwees en hulle speel 'n rol in die gewaarwording van die die beweging en posisie van die liggaam.
-*Borselvere (''Setae''): vorm die wimpers
+*Borselvere (''Setae''): Vorm die wimpers.
-*Poeiervere (''Pulviplumae''): word by sommige voëls aangetref, soos duiwe en watervoëls. Hul vervaardig 'n keratienpoeier wat waterafstotend is.
+*Poeiervere (''Pulviplumae''): Word by sommige voëls aangetref, soos duiwe en watervoëls. Hulle vervaardig 'n keratienpoeier wat waterafstotend is.
-== Opbou ==
-=== Dekvere ===
-Dekevere bestaan uit 'n lang en stewige kiel (''Scapus'') asook 'n vlag wat uit 'n smalle voorvlag en 'n brede agtervlag bestaan (''Vexillum exterior'' en ''interior''). Die kiel bestaan uit 'n veerskag (''Rhachis'') en 'n pen (''Calamus''). Die pen het twee openings: 'n bo- en 'n ondernawel (''Umbilicus superior'' en ''inferior'') <ref name="Salomon">Franz-Viktor Salomon (Hrsg.): ''Lehrbuch der Geflügelanatomie''. Fischer-Verlag, Jena/ Stuttgart 1993, ISBN 3-334-60403-9.</ref>
-=== Donsvere ===
-Donsvere het 'n eenvoudiger opbou. Die skag is kort en die sytakke van die veer is nie met hakies aan ander sytakke geheg nie. Daardeur ontstaan geen voor- en agtervlag nie en het die donsveer 'n vorm soos 'n borsel.
-=== Kuikens, jongvoëls en volwasse voëls ===
-Party voëlfamilies het naakte kuikentjies wat uit die eier kruip, soos die visvangers, die spegte of die koekoeke. Ander voëls se kuikens is met dons bedek, maar dit is nogtans eintlik 'n vorm van dekvere. Later groei uit dieselfde papille die regte dekvere en druk die ou donsveertjie uit. Die eerste dekvere het dikwels nie dieselfde kleure as die volwasse voël s'n nie. Meeue en visarende verveer meer as een keer voordat hulle volwasse vere kry.
-== Verwysings ==
+== Kuikens en jong voëls ==
+Party voëlfamilies het naakte kuikens wat uit die eier kruip, soos die visvangers, die spegte of die koekoeke. Ander voëls se kuikens is met dons bedek, maar dit is nogtans eintlik 'n vorm van dekvere. Later groei uit dieselfde papille die regte dekvere en druk dit die ou donsvere uit. Die eerste dekvere het dikwels nie dieselfde kleure as die volwasse voël s'n nie. Meeue en visarende verveer meer as een keer voordat hulle volwasse vere kry.
-{{Verwysings}}
 == Eksterne skakels ==