Neopaganisme

Lêer:YSEE ritual.jpg

'n Religieuse seremonie by die jaarlikse Prometheia-fees van die Griekse politeïstiese vereniging Hoogste Raad van Ethnikoi-Hellene in Junie 2006

Neopaganisme is 'n oorkoepelende, maar nogtans onpresiese term wat gebruik word om 'n groot verskeidenheid uiteenlopende alternatiewe en Nieu-Heidense geloof- en praktykstelsels saam te snoer. Die term is 'n samestelling van die Griekse voorsetsel neo ("nieu-") en die Latynse paganus (oorspronklik letterlik "bewoner van die platteland", later ook as 'n sinoniem vir heidense bewoners van die Romeinse Ryk gebruik) en dui slegs aan dat dit na nie-Christelike geloofstelsels verwys.

Daar is 'n verskeidenheid sinonieme terme soos Inheemse Spiritualiteit, Keltiese Spiritualiteit, Europese Tradisionele Religie, Ou Geloof en Ou Godsdiens of Religie.

Talle Neopaganiste of Nuwe Heidene is aanhangers van natuurgegronde, religieus-spirituele geloofstelsels, terwyl ander hulle vir die herlewing van Europa se oorspronklike godsdienste beywer wat lankal voor die kerstening van die vasteland bestaan het. Hierdie pogings word meestal bemoeilik deur die gebrek aan presiese oorlewerings en baseer dus dikwels op moderne literêr-filosofiese werke wat eers in die vroeë tydperk van die esoterie en okkultisme ontstaan het.

In die tweede helfte van die 19de eeu het die nasionalistiese bewegings in Europa sterk neopaganistiese trekke getoon, en daar is dikwels beweer dat die Christendom deur vreemde magte op die Europese nasies afgedwing is. Sommige groeperings het selfs tot anti-Semitiese bewegings ontwikkel.

Die huidige Nuwe Heidense natuurreligies behoort tot die vinnigste groeiende religieuse bewegings in die Westerse wêreld. Die Pagan Federation of South Africa het na bewering reeds sowat 50 000 lede.

Oorsig

Nieu-Heidense bewegings behels dikwels fragmente van 'n verskeidenheid Ou Gelowe en tydperke: Vroulike druïdes in Stonehenge, 'n religieus-sterrekundige monument wat ondanks sy assosiasie met die moderne Druïdisme deur 'n nie-Keltiese beskawing opgerig is

Die aanhangers van Nieu-Heidense geloofstelsels beskou Neopaganisme as 'n bewuste herlewing van inheemse voor-Christelike godsdienste en religieë. Alhoewel daar 'n verskeidenheid van Nieu-Heidense bewegings bestaan, beoefen talle Nuwe Heidene hul geloof buite enige gemeenskap.

Neopaganisme sluit uiteenlopende geloofstelsels van voor- of nie-Christelike oorsprong in soos byvoorbeeld Pantheon, die moderne Heksebeweging, Ásatrú en Wicca.

Die hoofstromings van Neopaganisme wat hul oorsprong in tradisionele geloofstelsels het is die

• Keltiese religie (Druïdisme),
• Germaanse religie en
• Hellenismos (Oud-Griekse Neopaganisme).

Die Nieu-Heidense geloofstelsels baseer op leerstellings wat in die vorm van mitiese verhale duisende jare lank van generasie tot generasie oorgelewer is. Die mite vertel 'n heilige verhaal of 'n oorspronklike gebeurtenis wat aan die begin van die tyd plaasgevind het. Dit handel dan ook nie oor gewone mense nie, maar oor Godhede of helde wat as stigters van die menslike beskawing beskou word. Die mite is 'n verhaal oor die skepping van die wêreld en 'n openbaring van die Godhede se heilige werke; 'n berig oor 'n dikwels dramatiese gebeurtenis wat inbreuk gemaak het op die profane wêreld. In talle vroeë religieë was die mondelinge vertelling van die mites beperk tot 'n bepaalde tyd van rituele soos byvoorbeeld herfs en winter.

Heilige seremonies gee uitdrukking aan die mens se verlange om na die begin van die tyd en die heilige tyd van die oorsprong terug te keer om homself weer met die Goddelike wêreld te verbind en sodoende 'n tydgenoot van die Gode te word. Hierdie aspek van die menslike bestaan het in talle oorsese indigene religieë steeds bewaar gebly, maar is in die Westerse wêreld as gevolg van die Christelike invloed vir 'n lang tydperk onderdruk.

Die historiese, kulturele en ekonomiese realiteit het steeds 'n groot invloed op die geloofstelsels en religieuse simbolisme van die mens uitgeoefen; die verering van Moeder Aarde asook dié van die menslike en agrariese vrugbaarheid het hulle oorsprong duidelik in die tydperk ná die begin van die akkerbou.

Die hergeboorte van die Nuwe Heidendom is dus in kulturele opsig ook die hergeboorte van ou spirituele tradisies wat die natuur as 'n heilige en Goddellike sfeer ervaar en in die kollektiewe gedagtenis van die mens bewaar gebly het.

Nieu-Heidense geloofstelsels bevat dan ook ongeag hulle uiteenlopende tradisies drie basiese beginsels:

• Die volkome Goddelike wêreld kan nie deur 'n enkele Godheid verteenwoordig word nie; die Goddellike sfeer maak hom op verskillende plekke en teen verskillende tye openbaar, en daar is baie Godhede. Hierdie beginsel word ook as politeïsme beskryf.
• Die Goddelike sfeer mak hom sowel in die natuur asook in elke mens openbaar - die Goddelike is orals. Hierdie beginsel word ook as panteïsme beskryf.
• Die Goddelike sfeer word sowel in die vroulike asook die manlike geslag geopenbaar, alhoewel dit natuurlik bo die twee menslike geslagte staan. Godhede is dus vroulik en manlik, God en Godin.

'n Vierde beginsel, wat in baie Nieu-Heidense geloofstelsels 'n belangrike rol speel, is die Heidense etiek: Doen wat jy wil solank as wat jy geen skade vir 'n ander mens berokken nie.